Lucelle

(1976)–G.A. Bredero– rechtenstatus




[pagina 151]
Het vierde deel, eerste uytkomen ascagnes. Carponni. Lecker-beetje. De glinsterige Son is onder't water duyck,Ga naar voetnoot1833 En laat zijn plaats de Maan, die met haar swarte huyckGa naar voetnoot1834 1835[regelnummer] Beschaduwt en bedeckt d'Ultermarine salenGa naar voetnoot1835 Des Hemels, want 't is nacht, waar in haar aasem halenGa naar voetnoot1836 Het lastdragend' gediert, en 't afgesloofde vee, De Vogeltjens vermoeyt, ja selfs de menschen mee. De heele werrelt rust: alleenlijck uytgenomenGa naar voetnoot1839 1840[regelnummer] Lucelle, die mijn wacht in dese uur te komen,Ga naar voetnoot1840 Om te voldoen mijn trouw met vruntschap ongeblustGa naar voetnoot1841 In 't vrolijck Paradijs van ons vermaack en lust. O onverlijckbaar uur van vreuchden en van vreden!Ga naar voetnoot1843 O geluckige nacht! o uur vol salicheden 1845[regelnummer] Voor my! siet daar, de deur is open, doch met wil,Ga naar voetnoot1845 Nu ick sal binnen gaan bequamelijck en stil.Ga naar voetnoot1846 Ascagnes binnen, lecker spreeckt. O bloemer harten, foey! gans kruys ick mis mijn sinnen.Ga naar voetnoot1847 Waar bleef Ascagnes daar? o mijn! hy is daar binnen. Gaat veugel daar gy gaat, je loopt selfs in u val,Ga naar voetnoot1849 1850[regelnummer] Gelijck de muys. Hy is al daar hy sterven sal.Ga naar voetnoot1850
[pagina 152]
Ga naar margenoot+Ick sal in aller yl mijn meester wacker maken, Dat hy dit spul eens siet, maar 'kmoet voor alle sakenGa naar voetnoot1852 Bedencken eerst een vondt en loose schallickheyt:Ga naar voetnoot1853 Want hy houwt dese twee in sulcken achtbaarheyt,Ga naar voetnoot1854 1855[regelnummer] Dat hy het minste quaat van haar niet heeft te duchten; En 'twyl ick't hem vertel, so mochten sy ontvluchten. Op op myn meyster, op ter wapen, wapen, op.Ga naar voetnoot1857 carponny Wel wat dolheden heeft den esel in zijn kop?Ga naar voetnoot1858 Wat rasery is dit, dat ghy my steurt in't slapen? lecker-beetje 1860[regelnummer] Ick sech niet anders Heer, als haast u toch ter wapen, En rijst, en laat u rust, of ghy wert dese nachtGa naar voetnoot1861 De alderarmste man van u geheel geslacht. Want siet twee dieven zijn in u kantoor geklommen By't sydelvenster in, en rooven u rijckdommen,Ga naar voetnoot1864 1865[regelnummer] En die kleynodie en 'terf van Doctor Ian Baptist.Ga naar voetnoot1865 carponny Wel wat? ist oock een droom? hoe? mijn heymlijcke kist,Ga naar voetnoot1866 Waar in ick heb geleyt mijn dierbaarste iuweelen?Ga naar voetnoot1867 Fluck haalt mijn kortelas. Ick sal haar leeren steelen.Ga naar voetnoot1868 Voor seker zijnt doo luy. lecker-beetje Ay maacktse niet vervaart. 1870[regelnummer] Was ick as gy, ick souw gaan halen mijn slachswaart,Ga naar voetnoot1870
[pagina 153]
En die huysbrekers stracx met een scherm-slach afkloppenGa naar voetnoot1871 Tien twintich armen, en een veertich vyftich koppen. Gy souwt dan met een lust en met verwondren sien Hoe dat dat lijfloos goet souw spartlen onder ien:Ga naar voetnoot1874 1875[regelnummer] Die hoofdeloose guyts hoe vreemt souwen die kijcken?Ga naar voetnoot1875 carponny Maar Leckerbeetje hoort, gy moet my niet beswijcken.Ga naar voetnoot1876 Nu wacker als een man, siet dat ghy vroom u houdt,Ga naar voetnoot1877 Gaat toe, en vatse an, treet in. lecker-beetje Ghy eerst heer schout.Ga naar voetnoot1878 carponny Voort wijst my dan de wech. lecker-beetje Gy selt dat selfs wel klaren.Ga naar voetnoot1879 1880[regelnummer] Ick sal hier blyven staan, en d'achtertocht bewaren.Ga naar voetnoot1880 Waar heen mijn Heer? houwt stil, en luystert an de poort, U dochter wort verkracht, heb ick aars recht gehoort.Ga naar voetnoot1882
Tweede uytkomen of bedrijf. Ascagnes. Lucelle. Carponi. Lecker-beetje. Wel aan mijn lieve helft, dat wy geen tijt verspillenGa naar voetnoot1883
[pagina 154]
Met sloffen reuckeloos, maar ons vereende willenGa naar voetnoot1884 1885[regelnummer] Bevestigen met doen, en nemen wat geneucht In't speelhof van de lust en houwelijxsche vreucht. Ick sal u wijngaart zijn, die woeckrend' u sal gevenGa naar voetnoot1887 Voor een verdrietig' uur een salich lustich leven. Laat ons gaan plucken tsaam de soetste vruchten, daar 1890[regelnummer] De Liefde mede kroont haar gunstichste dienaar.Ga naar voetnoot1890 Ga naar margenoot+ lucelle Och mijn genegentheyt! hoe ben ick dus geluckich,Ga naar voetnoot1891 En krijch soo blyden loon nu in mijn minne druckich?Ga naar voetnoot1892 Mijn hartie klockt en slaat: ick ben ick weet niet hoe,Ga naar voetnoot1893 Ick geef mijn selven op, en u de zege toe.Ga naar voetnoot1894 1895[regelnummer] Doch evenwel mijn lief weest altoos toch gedachtich Het woort getrouw en stil. carponny Ick sterf, ick sterf waerachtich. Ick wort kranckhoofdich. och! ick beef, ick schud, ick schrickGa naar voetnoot1897 Door't vreesselijck gesicht. maar raas ick? of sien ick?Ga naar voetnoot1898 Ick sien Ascagnes is by Lucelle gheleghen. 1900[regelnummer] Och of de Goden nu afsonden eenen regenGa naar voetnoot1900 Van solpher, peck en vier, daar dees godloose tweeGa naar voetnoot1901 Mocht van der aarden of geblixemt worden mee.Ga naar voetnoot1902 Breeckt daatelijck de poort, slaat doot, en wilt niet schromen,Ga naar voetnoot1903 Op datse door de vlucht niet vande kamer komen.

[pagina 155]
Het derde bedrijf in de vierde deeling.Ga naar voetnoot- lecker-beetje 1905[regelnummer] Ha ghy bedrieger en ghy schender van mevrouw, Geeft u gevangen, kort, eer ick u 'thooft afhouw.Ga naar voetnoot1906 Soo ick Ascagnes docht de kop te smijten stucken,Ga naar voetnoot1907 Of in zijn borst dit knijf tot an het hecht te drucken,Ga naar voetnoot1908 Soo schiet hy om geswint, verset dit met een treek,Ga naar voetnoot1909 1910[regelnummer] En sloech mijn aveshans recht voor mijn platte beck.Ga naar voetnoot1910 Wat drommel soud ick doen? ick sweech, ick dorst niet spreken. Klopt so niet meer, docht ick, ick sel de klincksnoer uytsteken:Ga naar voetnoot1912 Maar hy ontsprong mijn stracx en vlooch voort met een wipGa naar voetnoot1913 Na zijn slaapkamer toe, ('kversin me) na zijn knip.Ga naar voetnoot1914 1915[regelnummer] Want siet ick liep hem na, en ben flux toegeschoten, En heb van buytene daar binnen hem gesloten. Daar sit hy noch en kyckt. nu ty ick heen te haalGa naar voetnoot1917 Car. uyt. Mijn baas, die nu spreeckt met Lucell' in de zaal. Holla daar is hy iuyst. ay hoort den grynsert morren,Ga naar voetnoot1919 1920[regelnummer] Dat hy Sint Teunis verckens op had, hy mocht niet meer knorren.Ga naar voetnoot1920 Hy knarst, hy knoeyt, hy hort, hoort knor, knor, knor knor knor.Ga naar voetnoot1921 Nu ick mach swijgen stil eer ick hem meerder por.Ga naar voetnoot1922 carponny O schellemachtich kindt! de rampsaalichste Vader Ben ick (laas!) van mijn eeuw, oft oock van allegader. 1925[regelnummer] O ongetrouwe knecht! o mijn bedurven huys!
[pagina 156]
O mijn wreede Planeet! och fortuyn, wat een kruysGa naar voetnoot1926 Lecht ghy mijn outheyt op? helas! ick mocht welseggen,Ga naar voetnoot1927 Dat mijn dit groot geluck een loose laach sou leggen. Wat kan ter weerelt toch my swaarder komen op,Ga naar voetnoot1929 1930[regelnummer] Dat meerder prangen mach voor desen kalen kop,Ga naar voetnoot1930 Als dat mijn eenich kint, mijn dochter, na den bloede (Dochter? neen Aaterling, en bastert van 't gemoede.)Ga naar voetnoot1932 Ga naar margenoot+Verlaat het pat des deuchts, en slaat ter slincker om?Ga naar voetnoot1933 Mijn kint, mijn steunstock van mijn kromme ouderdom, 1935[regelnummer] Die heb ick moeten sien selfs voor mijn oogen schenden,Ga naar voetnoot1935 Niet van een Koninx kint, maar van een onbekendenGa naar voetnoot1936 Verarmden Visschers soon. en sy is noch soo stout, Dat sy mijn seggen darf, dat sy hem heeft getrout.Ga naar voetnoot1938 Oock dat sy was van sin om met hem wech te trecken, 1940[regelnummer] En had ick 't niet belet. dees woorden die verweckenGa naar voetnoot1940 Een sulcken strijt in my, dat'ck twijffel wat ick wil. De spraack begaf mijn. ach! 't scheen dat my 'thart ontvil,Ga naar voetnoot1942 Doen dit de Deeren sprack. ick ging beschaamt van boven,Ga naar voetnoot1943 En sloot het slot int slot, de grendels voorgeschoven 1945[regelnummer] Tot door de krammen heen. soo sal de deur oock staan, Tot ick in dese saak my beter sal beraan. lecker-beetje Ascagnes sit oock vast, want soo hy mijn ontsnapten,Ga naar voetnoot1947 En sloop zijn Kamer in, die hy oock stracx toelapten,Ga naar voetnoot1948 Daar docht hem was hy vry. wat denckje deed ick doe? 1950[regelnummer] Ick ging en sloot de deur wel vast van buyten toe. Nu overlecht mijn Heer wat dat u is van nooden, En met wat doot dat ghy Ascagnes wilt doen dooden.
[pagina 157]
De vader Maar waarom suff ick dus, en wend mijn wijsheyt anGa naar voetnoot1953 Een sake die ick doch geensins beletten kan? 1955[regelnummer] Want siet sy zijn getrout voor Gode met haar beyden,Ga naar voetnoot1955 En wat God t'samen voegt dat mach geen mensche scheyden.Ga naar voetnoot1956 O eer van mijn geslacht! adieu mijn suyvre staat.Ga naar voetnoot1957 De Kindren sullen my nawijsen by der straat. 'tGeselschap dat ick plach in eeren te behagen, 1960[regelnummer] Dat sal my schuwen trots, of spijtich van sick jagen.Ga naar voetnoot1960 Mijn vyant sal (o spijt!) noch spotten met mijn schant, De vreemde speelders die soo loopen door het landt,Ga naar voetnoot1962 Die sullen over al op Kamers en Tonneelen Dese geschiedenis afschildren en naspeelen. 1965[regelnummer] Ick sal het sproockje zijn van de gemeene lien,Ga naar voetnoot1965 Een yder sal my daar scheets lacchend op aansien.Ga naar voetnoot1966 De dieven, die de eer bedeckt van vrome steelen,Ga naar voetnoot1967 Die sullen mijnen naam met laster dichten streelen.Ga naar voetnoot1968 Men sal my over dis, op wagens, of in schuytGa naar voetnoot1969 1970[regelnummer] Tot een tijdtkorting dit vertellen als een kluyt,Ga naar voetnoot1970 Gelijck als voor wat nieuws, wat koddichs, of belachlijck.Ga naar voetnoot1971 Dit soude my (helaas!) doch zijn te onverdrachlijck. Ick weet een beter raat, al is sy schoon wat wreet.Ga naar voetnoot1973 Daar is noch niemant die van desen handel weet,Ga naar voetnoot1974 1975[regelnummer] Dan ghy, van welckes trouw ick my wel vast verseker.Ga naar voetnoot1975 Gaat stracx tot mijn gevaar Meester Hans d'Apoteker,Ga naar voetnoot1976
[pagina 158]
Ga naar margenoot+En secht dat hy u doet twee oncen scharp Fenijn,Ga naar voetnoot1977 't Sy van Marmatica, of dat soo quaat mach zijn,Ga naar voetnoot1978 Dat een kleen greyns gewicht een mensche kan doen stervenGa naar voetnoot1979 1980[regelnummer] In eenen oogen-blick. Lecker in.Ga naar voetnoot- De vader in zijn selfs. O help? hoe menichwerven Ben ick bedrogen door het uyterlijck gelaat!Ga naar voetnoot1981 Maar d'aldergoetste schijn is valscheyt inder daat. Want op Ascagnes trouw soud ick hebben gesworen, En op de Vaders liefd mijns Dochters uytverkoren, 1985[regelnummer] Die luttel tijts verleen wel heuschlijck heeft ontseytGa naar voetnoot1985 Den edelen Baron van hooger waardicheyt: Om datse souw dan doch wat meer vernoegings gevenGa naar voetnoot1987 Mijn jaren afgement, en moe en mat van leven.Ga naar voetnoot1988 'tIs waar dat schijn bedrieckt, gelijck hier staat in schrift.Ga naar voetnoot1989 1990[regelnummer] Sy sullen alle bey sterven an dat vergift, Dat Leckerbeetje stracx is heen geloopen halen.Ga naar voetnoot1991 Want na Ascagnes sal doch niemant niet eens talen.Ga naar voetnoot1992 Een snelle sieckt of pest mijn Dochter heeft gedoot, Dat sal ick seggen wis, en voort en macht geen noot.Ga naar voetnoot1994 1995[regelnummer] Al doet het my al seer dat ick haar sal verliesen.Ga naar voetnoot1995 Men moet toch van twee quaan altoos het minste kiesen. lecker-beetje Siet daar is het vergif. hy seyt het is wel fijn,Ga naar voetnoot1997
[pagina 159]
't Sal in een ommesien haar helpen uyt de pijn.Ga naar voetnoot1998 carponny Hoe nypje so jou neus; wel wat beduyt doch datte? lecker-beetje 2000[regelnummer] Mijn Heer, ick vreese seer dat het mijn oock sal vatten,Ga naar voetnoot2000 Gelijck de Mostert doet. carponny Wilt stracx mijn sinckroer laan,Ga naar voetnoot2001 En mengelt dit in een, en volcht mijn achter aan.
't Vierde bedrijf. De vader, Ascagnes, Leckerbeetie. Hout daar, Ascagnes, houdt, houdt daar ghy nuw-gehouden,Ga naar voetnoot2003 De morgen-gaaf die ick u geef met u getroude.Ga naar voetnoot2004 2005[regelnummer] Fluck neemtse dat ick 't sie, eer ick door gramschap dool.Ga naar voetnoot2005 Ick geef u keur van bey, de dranck of de Pistool.Ga naar voetnoot2006 Voort, kiest of deylt oock stracx wat u dunckt het gesienste.Ga naar voetnoot2007 ascagnes Is dit de loon, mijn Heer, van mijn getrouwen dienste? vader Nu swijchtmen, sech ick, swijcht, en spreeckt mijn niet een woort.Ga naar voetnoot2009
[pagina 160]
ascagnes 2010[regelnummer] Ick bid ootmoedich dat ghy doch een luttel hoort. Mijn Heer aanschout u knecht, die met gevouwden handen U om vergeving bidt. vader Wel an, ick sal afbranden,Ga naar voetnoot2012 Geeft mijn het sinckroer hier, ick los het in zijn krop.Ga naar voetnoot2013 ascagnes 'k Sal u gehoorsaam zijn. vader Drinckt de helft uyt de kop. ascagnes 2015[regelnummer] Houdt daar, soo 't u belieft, ghy meuchtse weer wech leggen.Ga naar voetnoot2015 vader Ga naar margenoot+Blijft daar tot hy verscheyt, en komtet my dan seggen. Vader binnen. ascagnes O barbarisch gemoet! o wreede tyranny! Die nu soo onverhoet (helaas!) doet sterven my. Wat heb ick jonger helt een leven moeten leydenGa naar voetnoot2019 2020[regelnummer] Gestapelt en gepropt van alle swaricheyden! Want het is seker dat van mijn geboortenis 'tRampspoedich ongeluck my staach gevollicht is, En heeft my allesins bevochten en bestreden.Ga naar voetnoot2023 Maar dit sou zijn een lust in mijn ellendicheden,
[pagina 161]
2025[regelnummer] En selve na mijn doot soo sou mijn vleesloos bienGa naar voetnoot2025 Een sachter rust ontfaan, soo'ck haar noch eens mocht sien,Ga naar voetnoot2026 Om haar te spreken yets van sulcx, in dier voegen,Ga naar voetnoot2027 Dat haar niet anders souw als hartelijck vernoegen. Ach Leckerbeetje doet soo veel om mijnent wil, 2030[regelnummer] En doet haar komen hier bedecktelijck en stil.Ga naar voetnoot2030 lecker-beetje Hier komen? benje mal? wel wat mach de sot spreken?Ga naar voetnoot2031 Hoe na wouw gy weer jou sleutel in haar slot steken?Ga naar voetnoot2032 Neen, neen, sy het te doen, ten komter niet te pas,Ga naar voetnoot2033 s'Is besich by haar Vaar. my dunckt dat beter was, 2035[regelnummer] Dat ghy in u gemoet gingt nechtich overwegen,Ga naar voetnoot2035 Hoe dat u reekning staat. bedenckt dat eens te degen:Ga naar voetnoot2036 Op dat ghy niet met schrick voor 't Godlijck aanschijn vreest. Spreeckt dan in uwen hant beveel ick mijnen Geest. ascagnes Patiency, secht haar dan, als ick ben overleden,Ga naar voetnoot2039 2040[regelnummer] Dat sy het bly cieraat verander in treur-kleden, Doch datse duldich draach haar opgekomen kruys,Ga naar voetnoot2041 En dat sy weduw' is, die tsaarte dochter kuys,Ga naar voetnoot2042 Selfs van een Edeling', van 't adelrijcke huysGa naar voetnoot2043 In Walachien 't groost van 't Coningrijck van Polen,Ga naar voetnoot2044 2045[regelnummer] Die om de achterklap (helas!) heeft moeten dolen Tot in het Fransche rijck, tot Lyons inde Stadt
[pagina 162]
'tVillicht dat sy eer lang hier breer bescheydt afhadt.Ga naar voetnoot2047 Vermits mijn Vader soeckt door mid'len en door kunsten My weer te dringen in mijn Heer de Prins syn gunsten.Ga naar voetnoot2049 lecker-beetje 2050[regelnummer] Ghy rijmelt, ghy raas-kalt. hoe ist hier eelen baas?Ga naar voetnoot2050 Is dit uw' uyterste. hy is nescq of ick raas.Ga naar voetnoot2051 Maackt dat de kindren diets, hoe dat in ouwe tijen De Mannen plegen op een beusem stock te rijen:Ga naar voetnoot2053 En dattet Vroutjen eerst ging wacker op haar hooft,Ga naar voetnoot2054 2055[regelnummer] Of andre beusling. gy liecht dat gy 't selfs gelooft. O goetdunckende geck, wat laat ghy u doch veur staan?Ga naar voetnoot2056 Buuren kijck uyt, staat breet, laat d'Edelman doch deur gaan.Ga naar voetnoot2057 'tIs moog'lijck dat u Vaar hier voortijts is geweest De Luytenant generaal van Ragot onbevreest.Ga naar voetnoot2059 2060[regelnummer] Waarom geen Koronel van 't Leger vande luysen? Lest las ick in 't chronijck van een van hoogen huysen, Ga naar margenoot+Ascagnes oock genaamt. nu weet ick niet voorwaar, Of het u oudtoom was, of bloetvrient, of Groot-vaar,Ga naar voetnoot2063 Die sulcken slagen sloech, dat hem niet een ontslipten 2065[regelnummer] Die hy niet met zijn duym of met zijn nagel knipten. Schijt Samson, Hercules, ia al de reusen kloeck.Ga naar voetnoot2066 Dees neerlaach is geschiet in de naat van zijn broeck,Ga naar voetnoot2067 En dickwils in zijn Hemd, als hy 's nachts niet kon rusten, Door die Mensch-eters wreet, die 't bloet suypen met lusten. 2070[regelnummer] O 'tis een vinnich volck, voorteelich en onkuys,Ga naar voetnoot2070
[pagina 163]
Haar aansicht is van kleur niet anders als een luys. Maar hy wasser te gau, hij wistse te betrapen,Ga naar voetnoot2072 Het was een oorlochs-man geboren met de wapen.Ga naar voetnoot2073 Na dit moeskoppen fel so lieper by de zoomGa naar voetnoot2074 2075[regelnummer] Een stroock en streeck van bloet, gelijck een waterstroom.Ga naar voetnoot2075 Dat duurde wel een uur: en sint wert hy verheven, De kalen adel heeft hem tot een eer gegeven Van zijn heldachticheyt dit wijtberoemde schilt, Drye grauwe luysen op een grys versleten vilt.Ga naar voetnoot2079 ascagnes 2080[regelnummer] O wreed en boose mensch! wat relt ghy voor mijn ooren?Ga naar voetnoot2080 Swijcht van u guytery, ick macht niet langer hooren.Ga naar voetnoot2081 Eylaas! hier is de stondt dat ick vergeten moet Wat my ter werelt is behagelijck en soet. Gedenckt Ascagnes nu aan 't eynde van u dagen, 2085[regelnummer] Aan 't eynde van u pijn, aan 't eynde van u plagen, Aan d'alderleste weeck, aan d'alderleste dach. Aan d'alderleste uur, daar niemant af en mach.Ga naar voetnoot2087 Want siet u doot genaackt, vermits dat ick bemercke, Dat 't ingenomen gift met kracht begint te wercken. 2090[regelnummer] O vernielende doot! sult ghy dan vetter zijn, Wanneer ghy hebt geschockt dit lichaam (laas!) van myn?Ga naar voetnoot2091 Neen neen ghy seker niet, maar ick sal zijn geluckich. Door 't scheyden uyt dit dal der tranen droef en druckich, Om deelachtich te zijn het alderhoochste goet, 2095[regelnummer] En 't Godlijck wesen van d'alwijse Schepper soet. Al wat de Son beschijnt, en sich vertoont op aarden, Dat is verganckelijck en van seer kleener waarden, By't onverderflijck, dat hier boven is om hooch,Ga naar voetnoot2098 Van welcx opmercklijckheyt het alderscharpste oochGa naar voetnoot2099
[pagina 164]
2100[regelnummer] So verre sich vergrijpt, so verre sich vergeet,Ga naar voetnoot2100 Dat het vant tydelijck noch van het aartsch en weet. Dit is het gene dat d'aal-oude Dichters melden, Dat onse schimmen gaan over d'Elysy veldenGa naar voetnoot2103 Tot aan Lethes rivier, welck is van sulcker kracht,Ga naar voetnoot2104 2105[regelnummer] Dat sy vergeten doet al't werreltsche geslacht.Ga naar voetnoot2105 De gryse Griecken, die van wijsheyt mogen roemen,Ga naar voetnoot2106 Die gaan niet ydelijck het smenschen lichaam noemenGa naar voetnoot2107 Ga naar margenoot+De kercker van de geest, vermits sy hem besluyt,Ga naar voetnoot2108 Dat hy niet mach na wil zyn vleug'len strecken uyt.Ga naar voetnoot2109 2110[regelnummer] Het schijnt dat ons geboort, die doch begint met treuren, Ons propheteren wil wat ons hier sal gebeuren: Dat 's weenen, ongeval. want die't al wel besiet, Selden beleeft men meer als quelling en verdriet. Geluckich synse die haar strijdt hebben gestreden, 2115[regelnummer] Haar loop hebben ge-ent, en slapen nu in vreden.Ga naar voetnoot2115 O doot! ghy die daar zyt de ruste van mijn ziel. O doot! wiens naam dat my eertijts soo lastich viel.Ga naar voetnoot2117 O doot! geen doot, maar eer gemeene wech ten leven,Ga naar voetnoot2118 Door wien dat men ontgaat d'ellenden, daar beneven 2120[regelnummer] Het wissel waalbaar lot des rancken avontuurs.Ga naar voetnoot2120 O doot! o goede doot! die voor een weynich suurs Eeuwige soetheyt geeft. de gelucksalige zielen, Die in't hemelsche hof rontsom haar Koninck krielen, Sy sien geen ongeluck, sy sien geen ongelijck,Ga naar voetnoot2124 2125[regelnummer] Want niemant is daar arm, maar alle zyn sy rijck. Het schricken van de kans doet haar niet ancxstich swieten.Ga naar voetnoot2126 Onsterffelijcken God! laat my dit luck genieten.Ga naar voetnoot2127
[pagina 165]
Gebiedt u knechten doch met Goddelijck bestier,Ga naar voetnoot2128 Dat bidd' ick innichlijck, dat zy mijn ziel van hier 2130[regelnummer] Doen vliegen opwaarts op, door wolcken en gewemel, Tot voor u gouden throon en alderklaarsten hemel, Dat sy de vruchten smaack, en het onentlijck licht,Ga naar voetnoot2132 Dat stadich flickert van u heylich aangesicht. lecker-beetje Sijn naars die is al kout, nou moet hy onder de kluyten,Ga naar voetnoot2134 2135[regelnummer] Maar holla, ick moet ierst gaan huylen tranen met tuyten Na d'ouwe wet. och och! daar leyt hy soete vaar.Ga naar voetnoot2136 Och 'twas sulcken vrouwe man! och 'twas sulcken sneuckelaar!Ga naar voetnoot2137 Hy kon't soo moytjes doen, wie sel't nouw voor hem bewaren?Ga naar voetnoot2138 Staach sat hy en stelde: stronck strongt soo gingen al zyn snaren,Ga naar voetnoot2139 2140[regelnummer] Daar leyt die schoonpraat, och! daar leyt die schoon in't ooch, Die valsch achter de rug, och daar leyt hy met de pisser vast om hoog!Ga naar voetnoot2141 Maar krijt ick al genoech? kijck hettet al wat gracy?Ga naar voetnoot2142 Och 'twas een bet vol stancx. och 'twas een straat vol stacy.Ga naar voetnoot2143 Och, 'twas een kerck vol volckx. och 'twas een huys vol wercx. och 'twas ick weet niet wat. 2145[regelnummer] Och ick verbly myn wel een ellen in mijn gat.Ga naar voetnoot2145 Hoe koom gy doch al weer doot myn lieve soete gecks-kuyf.Ga naar voetnoot2146 Adieu, och dat ick soo haast van iou scheyen moet speckstruyf.Ga naar voetnoot2147 Car. uyt.
[pagina 166]
Maar waar sullen wy'er mee heen? hoe krijch ick hem buyten 'shuys? Wil ick hem met een stien om zyn hals gaan werpen inde sluys?Ga naar voetnoot2149 2150[regelnummer] Of wil ick hem in de back, of in het kackhuys schieten?Ga naar voetnoot2150 carponny Neemt ghy hem om de borst. komt hier voort Margeriete, Ga naar margenoot+En draacht hem op die leer die ghy daar ginder siet.Ga naar voetnoot2152 Brengt mijn kint dit juweel, secht haar, en latet niet, Dat sy nu soo veel lust soeckt uyt zijn doot te scheppen, 2155[regelnummer] Als hy wel vreucht genoot doen hy hem plach te reppen,Ga naar voetnoot2155 En dat sy dese dranck alleen geniet van mijn, Om eeuwelijck met hem vergaart en wel te zijn. lecker-beetje Siet hier Juffvrouw de vriendelijcke presentacy, Die u u Vader sendt, vrouw van de lichte nacy,Ga naar voetnoot2159 2160[regelnummer] Mijn Meester stuurt u dit, en dese brave kroes,Ga naar voetnoot2160 Op dat gy al dit goet souwt drincken eens gaaroesGa naar voetnoot2161 Op de gesontheyt van al die u hier in dienden, Met al u bruylofts volck en aldernaaste vrienden.Ga naar voetnoot2163
'tVijfde bedrijfGa naar voetnoot- lucelle. Margarieta. Lecker-beetje Komt sulpher-geesten vaal, komt spoocken snar en snel,Ga naar voetnoot2164 2165[regelnummer] Komt Eungers, komt geswindt, en klautert uyt de hel.Ga naar voetnoot2165 Komt Duyvels, Nickers komt, komt ysselijcke droomen,Ga naar voetnoot2166 Komt nachtgesichten, die daar waren aen de stroomenGa naar voetnoot2167 Van den vervloeckten gront in 't naare heylloos rijck.
[pagina 167]
Komt onder-aartsch gedrocht beklautert van het slijck.Ga naar voetnoot2169 2170[regelnummer] Loopt, blickert, blakert, brandt met u beteerde toortsen.Ga naar voetnoot2170 Komt dulheyt, rasery, komt sieckten, pesten, koortsen,Ga naar voetnoot2171 Serpenten, slangen, en giftige dieren wreet, Die tot vernieling van den menschen zijn gereet, En schent, en schiet, en scheurt de weerelt, is het doenlijck. 2175[regelnummer] Komt swarte Goden boos, komt Parcken onversoenlijck,Ga naar voetnoot2175 En ghy o blixem vlugg' vliet vluchtich ende ras,Ga naar voetnoot2176 Brandt huysen, toorens hooch tot pulver en tot as. Wat toefdy, donder, die het trotste hart doet schricken? Gaat baldert, klatert, klapt hemel en hel in sticken.Ga naar voetnoot2179 2180[regelnummer] Ick trots u guychel-spel, ick puff u grootste kracht, Ick tart u allen uyt, komt hebdy hart oft macht.Ga naar voetnoot2181 Bortelt op dese borst, en knuest mijn kloecke leden,Ga naar voetnoot2182 En martertse tot stof. Ick wensch te sterven heden,Ga naar voetnoot2183 Om dat ick nu moet sien (o gruwel al te groot!) 2185[regelnummer] De huys-heer van mijn hart en al mijn blijschap doot.Ga naar voetnoot2185 O aarde luyckt doch op, barst open, neemt rechtvaardichGa naar voetnoot2186 Wraack van 'tonnoosel bloet, gelijck de schelm is waardich.Ga naar voetnoot2187 Och ongeluckichste van al u levens tijdt!Ga naar voetnoot2188 Wat doedy felle doot mijn ziel een groote spijt? 2190[regelnummer] Mijn sinnen borlen tsaam, mijn harte schopt van vresen.Ga naar voetnoot2190 Margriet, ick sterf, ick sterf. ay helpt my in dit wesen.Ga naar voetnoot2191
[pagina 168]
Ga naar margenoot+ margrieta Helaas! sy heeft voldaan en alles uytgevoert.Ga naar voetnoot2192 Ick sie niet dat sy lidt of leen of lichaam roert. Sy haalt haar aasem noch, brengt mijn eeck. ach LucelleGa naar voetnoot2194 2195[regelnummer] Verpijnt, u, maackt wat moets, het lijfje mach haar knellen,Ga naar voetnoot2195 Ick sal't onthaken, en een weynich haar ontdoen De koussebanden en de linten van haar schoen: Op dat haar laffe hart, quackx van 't anborstich hygen,Ga naar voetnoot2198 Weer wat verquickins en wat vryer lucht mach krygen. lucelle 2200[regelnummer] Wel aan geeft my de dranck van water en Fenijn, Dat tegenwoordich sal het ware middel zijn,Ga naar voetnoot2201 Waar door ick heylichlijck met innerlijck verblijenGa naar voetnoot2202 Mijn ionge leven sal dit koude Lijck toewijen, En offren't op't altaar mijns ziels, een offerandt 2205[regelnummer] Van't suyverst' van mijn hart en't klaarst van mijn verstandt. Ach edel lichaam, dat door u bedienstichedenGa naar voetnoot2206 Verdienden al mijn dienst en hoogste ionste mede.Ga naar voetnoot2207 Houdt daar, herneemt den Nap, en secht mijn vader danck Van vaderlijcke gunst en van zijn lieve dranck: 2210[regelnummer] Die mijn veel waarder is dan al de Artsenijen. Want hy souw mijn voorwaar met een verdrietich lijen Gemartelt hebben, by so verre ick een nachtGa naar voetnoot2212 Laas! na mijn Bruyd'goms doot, souw hebben doorgebracht. Ghy meucht hem vryelijck oock wel te kennen geven, 2215[regelnummer] Dat mijn Ascagnes is noch levendich gebleven, Al leyt hy uytgestreckt aflyvich in de schijn,Ga naar voetnoot2216
[pagina 169]
Siet hier zijn eygen helft, hy leeft hier noch in mijn. Ach glory van u tijdt! die staat-sieck, noch eer-suchtichGa naar voetnoot2218 Manhaftelijck verkreecht den tytel van doorluchtich,Ga naar voetnoot2219 2220[regelnummer] De bloem des Edeldoms en welgeboren ieucht, Door anders daden niet, maar door u eygen deucht.Ga naar voetnoot2221 Ach schoone oogen! ach de sonnen van mijn leven! En soud ick niet voortaan in't duyster moeten streven,Ga naar voetnoot2223 Dewijl een staage nacht verdooft u glansen blont?Ga naar voetnoot2224 2225[regelnummer] Ach soete lippen bleeck! ach liefelijcke mont! Wiens wyse redens my bekalden vaack in't hooren,Ga naar voetnoot2226 En trockt ten lichaam uyt mijn ziele door de ooren, Vermits 'tbewegen van u heusche toover-taal.Ga naar voetnoot2228 Ick moet u soenen (ach!) hondertich hondertmaal.Ga naar voetnoot2229 2230[regelnummer] Ach! ist gelijck men seyt, dat als twee Liefjes kussen Den ander voor de mont, dat twijlen ondertusschen De sieltjes spreken tsaam, als door de vensters van Het ongevoelijck lijf: siet ick besweer u danGa naar voetnoot2233 O alderbraafste ziel, hebdy eenige krachten,Ga naar voetnoot2234 2235[regelnummer] Of kunst, of wetenschap, so wilt mijn niet verachten.Ga naar voetnoot2235 Maar secht doch nu Adieu slechts eensjes noch een reys U mistroostige lief. ach vleysje van mijn vleys, Ga naar margenoot+Ach mijn waardige ziel, mijn leven, en mijn lusten, Hoort mijn klachtige stem. Hoe moochdy doch so rusten?Ga naar voetnoot2239 2240[regelnummer] Siet u bedroefde Bruyt is moedeloos en swack. Mijn troost secht my Adieu met d'alderleste snack.Ga naar voetnoot2241
[pagina 170]
margrieta 'in haar selven. Ach wat een wangelaat! ach wat weemoedich treuren!Ga naar voetnoot2242 Ach sietse 'tschoon aanschijn, heur hayr en kleeren scheuren, Gelijck de dolle luy, sy krabt haar wangen op.Ga naar voetnoot2244 2245[regelnummer] Hoe schricklijck branden nu de oogen in haar kop? Ick darf niet bij haar gaan, sy mochtmen oock verderven.Ga naar voetnoot2246 Ach susje moet ick u sien voor mijn oogen sterven. Lucelle, ach ick sterf, of maticht wat u druck.Ga naar voetnoot2248 lucelle Ick sal geen slaaf meer zijn van't hartneckich geluck.Ga naar voetnoot2249 2250[regelnummer] Want siet de doot die komt, die mijn de deur maeckt open Ten blyde boogaarts daar de saligen naar hopen.Ga naar voetnoot2251 Adieu, ick kus voor 't lest u koude handen tsaart,Ga naar voetnoot2252 O lichaam dat alleen is 't eewich leven waart, De witte Engeltjens die zijn misschien onledich,Ga naar voetnoot2254 2255[regelnummer] En leyden nu dijn ziel voor't Godlijck aanschijn sedichGa naar voetnoot2255 Onder 'tverkoren tal, daar ghy mijn plaats bewaart En wacht my swoegend' van u hooge hemelvaartGa naar voetnoot2257 Door wolcken en door lucht. Goon doet mijn vader smartenGa naar voetnoot2258 En leet zijn onse doot: die'ck hem vergeef van harten. margrieta 2260[regelnummer] Helas! daar leyt sy doot gelijcken of sy swymt,Ga naar voetnoot2260 Haar mont schijnt an haar lief Ascagnes mont gelymt. Ach onbillijcke doot! ghy toont aan al u werckenGa naar voetnoot2262 De wreetheyt van uw' aart door moortdadige mercken.Ga naar voetnoot2263

[pagina 171]
De seste handeling.Ga naar voetnoot- De verliefden baron ende Margareta. Hola ick wacht te lang. de roode dageraatGa naar voetnoot2264 2265[regelnummer] Die kundicht dat de Son zijn flucksche paarden slaatGa naar voetnoot2265 Ten gulden wagen in, en smoort de donckre lampen Zijns susters, hy treckt op de nevelige dampen,Ga naar voetnoot2267 En geeft het vrolijck licht, den aangenamen dach, Den dach (segh ick) dach die Ascagnes vloecken mach. 2270[regelnummer] Om dat hy my met list de hoop soeckt af te snijen Door de verwaantheyt van zijn ongeoorloft vrijen, Soo sweer ick hem de doot. Ick spouw mijn gal van spijt,Ga naar voetnoot2272 Waar sydy Lecker nu? die my op dese tijtGa naar voetnoot2273 Den schellem hebt belooft te leveren in handen, 2275[regelnummer] Dat ick mijn wreken mocht van de geleden schanden. Ga naar margenoot+Ick hield'hem arm en been ja 't hooft wel van zijn lijf.Ga naar voetnoot2276 Wat houwt my dat ick hier dus samelende blijf?Ga naar voetnoot2277 Wel ick gaader na heen, gelijck als na een Kopper.Ga naar voetnoot2278 Hoe nu? de deur is toe, dan doch hier hangt de klopper.Ga naar voetnoot2279 2280[regelnummer] Goeden dach Jofvrouw, is heer Ascagnes t'huys? margrieta neen, Hy heefter al geweest. baron Hoe? is hy overleen?
[pagina 172]
margrieta Helaas! weet ghy 't alrees?Ga naar voetnoot2282 baron Ach ick kom om te wreken Van sulcken trotsen trots, die ick niet mach uytspreken,Ga naar voetnoot2283 Wat souw hy? is hy doot? wel hoe kan dat geschien?Ga naar voetnoot2284 2285[regelnummer] Ist moochlijck? is het waar? dat moet ick eens besien. Ach! most ick hier in treen, op dat ick souw anschouwen Dit deerlijck schouwspel? hoe? wel wat is dit? mijn Vrouwe Lucelle die is doot, en siet Ascagnes an, Waarachtich het is meer als ick begrijpen kan. 2290[regelnummer] Ick twijffel in dit stuck. misschien ist by gekomen,Ga naar voetnoot2290 Dat van haar beyder liefd de Vader heeft vernomenGa naar voetnoot2291 Te vrye vruntschap, die oock mooglijck was so groot,Ga naar voetnoot2292 Dat hyse daarom heeft vergeven, of gedoot. Noch gistren heeft u Knecht my yets daar van vertrocken.Ga naar voetnoot2294 2295[regelnummer] Ach! ick swem in een zee van gulle ongelocken,Ga naar voetnoot2295 Hoe'ck meer dees Frenesy wil smijten uyt mijn sin,Ga naar voetnoot2296 Hoe ickse verder laat ter zielen kruypen in. Ick slacht 't gewonde hart, dat met zijn snelle voetenGa naar voetnoot2298 Zyn eygen doot verhaast, of wanneer alst met vroeten 2300[regelnummer] De welgetroffen pijl wil wriblen uyt zijn sy,Ga naar voetnoot2300 En drucktse dieper in, recht gaat het so met my. O Schepper, Bouw-heer van de eeuwige woonsteden,Ga naar voetnoot2302 Tot wat ramp heeft de noot myn toch geroepen heden? Mijn sech ick, die versocht heb met de starckste mansGa naar voetnoot2304
[pagina 173]
2305[regelnummer] Hoe vele dat vermocht de treffing van de lans: Dan (laas!) ick arme sot en heb niet konnen dencken Dat my een teere Maacht mijn moedicheyt sou krencken,Ga naar voetnoot2307 En rucken uyt mijn borst het harte sonder slach, Maar met een lieve lonck en lodderlijcke lach.Ga naar voetnoot2309 2310[regelnummer] Ick die heb uytgestaan soo veel hazaards en lijden,Ga naar voetnoot2310 In tochten prijckeloos, in slachten en in strijden,Ga naar voetnoot2311 In het beleegren en verwinnen van de steen,Ga naar voetnoot2312 En heerlijckheyden groot: sal ick eylaas alleenGa naar voetnoot2313 So bitter zyn onthaalt van die al-waarde Vrouwen,Ga naar voetnoot2314 2315[regelnummer] Die al de mannen doch voor 's werrelts suycker houwen? Ick souw met meer gedult vergeten noch mijn leyt, Indien dees schoone Vrouw so dreuts niet had ontseytGa naar voetnoot2317 Mijn ongevalschte jonst, alleen om te behagenGa naar voetnoot2318 Een vreemdeling, een slaaf. dit kan ick niet verdragen. 2320[regelnummer] Ick moet mijn gramschap nu versoenen door het recht, En duwen hem dit swaart in 't lichaam tottet hecht. Ga naar margenoot+Hoe nu toe? ben ick geck, dat ick wil oorloch voerenGa naar voetnoot2322 Met een versturven, die zijn selve niet kan roeren? Wel an gedenckt my niet dat hij is uyter tijt,Ga naar voetnoot2324 2325[regelnummer] En dat hy al zijn lust en leven nu is quyt? En alst oock is geseyt, de Jongman is onschuldich. Veel beter stort ick uyt mijn tooren onverduldichGa naar voetnoot2327 Op dees smaelige Vrouw, die mijn twee jaren langGa naar voetnoot2328 Helaas! doen singen heeft den droeven jammer-sang, 2330[regelnummer] En mijn oprechte min onwaardelijck versmeten:Ga naar voetnoot2330 Dies ick heb vruchteloos mijn schoone tijdt versleten.
[pagina 174]
O groot' ondanckbaarheyt! die waarlijck waardich waar Dat men u graafden in een tafel oft altaar,Ga naar voetnoot2333 Tot een geheugenis, opdat nakomelingen 2335[regelnummer] En tijdt-genooten beyd sich spiegel aen u dingen,Ga naar voetnoot2335 Mits dat ghy zijt gestraft so vinnich en so quaat,Ga naar voetnoot2336 Gelijck de grootheyt eyscht van de begangen daat. Ghy die afkeerich schout den offer van mijn sinnen,Ga naar voetnoot2338 Een overgeven siel, die blaackten in u minnen:Ga naar voetnoot2339 2340[regelnummer] Daar ghy in tegendeel verkoost een slechte slaaf, En weygert een Baron groothartich eel en braaf.Ga naar voetnoot2341 Dan't is der Vrouwen aart beleefden te ontseggen,Ga naar voetnoot2342 En op een plompe loer haar sinlijckheyt te leggen.Ga naar voetnoot2343 Gelijck de Wollefin in haren heeten loopGa naar voetnoot2344 2345[regelnummer] De wanschapenste lieft van al den heelen hoop. Heeft de natuur u dan met schoonheyt gaan stofferen, Om uw' uytnementheyt, een plompert te ver-eeren? Of stelts' een slechte siel in 't lichaam schoon en moy, Recht als de Vogelaar schiet in een fraye koyGa naar voetnoot2349 2350[regelnummer] De aldersnootste Vinck, om wat meerder schijnbaarheyt.Ga naar voetnoot2350 De Vrouwen zijn meest al bedriechsters inder waarheyt. Och mijn beminde vrunt, ghy seyde tegen mijn, Dat men se bruycken most gelijck de eedle Wijn, Die matelijck genut doet ziel en lijf verheugen,Ga naar voetnoot2354 2355[regelnummer] En wackert het verstant: maar wiese daarenteugen Onnuttelijck inneemt, bedroeft zijn goede geest,Ga naar voetnoot2356 En al zijn menslijckheyt verandert in een beest. Gelijck het blijckt an my, diense wel plach te smaken, En nauwlijck nu en weet hoe icker of sal raken,Ga naar voetnoot2359
[pagina 175]
2360[regelnummer] Dan door de leste raat in vertwijfling en noot, Dat's 'tent van alle ding, hetwelck men noemt de doot. Doot waarom kort ghy niet de draat van al mijn jaren? Tot wat groot ongeluk wildy my noch bewaren? Of werdy nu gelijck den Jager onbeleeft,Ga naar voetnoot2364 2365[regelnummer] Die't wiltbraat niet en wilt dat selven sich opgeeft?Ga naar voetnoot2365 Waarom versmady mijn, die u soeck te gemoeten,Ga naar voetnoot2366 Om dat ghy souwt mijn pijn versachten en versoeten?Ga naar voetnoot2367	voetnoot1833 duyck: ondergedoken. voetnoot1834 huyck: mantel. voetnoot1835 Ultermarine: blauwe. voetnoot1836 haar aasem halen: op adem komen. voetnoot1839 uytgenomen: uitgezonderd. voetnoot1840 mijn wacht te komen: mijn komst verwacht. voetnoot1841 vruntschap ongeblust: ondoofbare liefde. voetnoot1843 onverlijckbaar: weergaloos. voetnoot1845 met wil: met opzet. voetnoot1846 bequamelijck: zonder moeite; of: rustig? (Zie WNT II, eerste stuk, kolom 1651.) voetnoot1847 bloemer harten: (Jezus') bloedend hart; gans kruys: Gods kruis; mis mijn sinnen: ben razend. voetnoot1849 veugel: vent; selfs: uit jezelf. voetnoot1850 al daar: daar waar (of: reeds waar?). margenoot+ G 1 v^o voetnoot1852 spul: gedoe. voetnoot1853 vondt ... schallickheyt: idee en listig plan. voetnoot1854 houwt ... in sulcken achtbaarheyt: houdt ... voor zo fatsoenlijk. voetnoot1857 wapen: te wapen. voetnoot1858 wat dolheden: wat voor dwaasheid. voetnoot1861 rijst: kom uit bed; laat u rust: slaap niet langer; wert: wordt. voetnoot1864 By't sydelvenster: door het zijraam. voetnoot1865 die kleynodie: de kostbaarheden; 'terf: de nalatenschap. voetnoot1866 oock: soms; heymlijcke: geheime. voetnoot1867 dierbaarste: kostbaarste. voetnoot1868 kortelas: dolk. voetnoot1870 Was ... gy: als ik u was. [tekstkritische noot]1875 Die B D E De voetnoot1871 huysbrekers: inbrekers; stracx: direct; scherm-slach: slag die schermers gebruiken; afkloppen: afslaan. voetnoot1874 lijfloos: levenloze; onder ien: dooreen. voetnoot1875 guyts: schavuiten. voetnoot1876 beswijcken: in de steek laten. voetnoot1877 vroom u houdt: je dapper gedraagt. voetnoot1878 Gaat toe: ga erop af; vatse an: val ze aan; Ghy eerst, heer schout: na u. voetnoot1879 selfs wel klaren: zelf heel goed klaarspelen. voetnoot1880 d'achtertocht bewaren: voor de achterhoede zorgen. voetnoot1882 aars: tenminste. voetnoot1883 Bij dit vs. begint het tweede toneel van het vierde bedrijf; helft: wederhelft* (ook in vs. 1185); dat wy: laten we. [tekstkritische noot]1893 klockt B D E klopt - 1903 wilt B wil voetnoot1884 sloffen reuckeloos: zorgeloos talmen; willen: wil (of: begeerten?). voetnoot1887 woeckrend'. met rijke rente. voetnoot1890 gunstichste: meest liefhebbende. margenoot+ G 2 r^o voetnoot1891 genegentheyt: geliefde (?). voetnoot1892 druckich: verdrietige. voetnoot1893 klockt: klopt. voetnoot1894 geef op: geef over; (geef) toe: sta toe. voetnoot1897 kranckhoofdich: krankzinnig. voetnoot1898 raas ick: hallucineer ik (eigenlijk: ben ik gek). voetnoot1900 afsonden: deden neerkomen. voetnoot1901 solpher: (brandende) zwavel. voetnoot1902 of: af, weg. voetnoot1903 Breeckt: breek open. voetnoot- Deeling: bedrijf. Dus het derde toneel van het vierde bedrijf. [tekstkritische noot]1905 De rolaanduiding Lecker-beetje ontbreekt in A B C D E - 1910 aveshans D aveshants - 1920 Teunis D Tonis - 1921 in A ontbreekt de punt voetnoot1906 kort: dadelijk. voetnoot1907 Soo: toen; smijten stucken: aan stukken slaan. voetnoot1908 knijf: mes; schiet om: draait zich snel om. voetnoot1909 verset dit enz.: belet het met één beweging. voetnoot1910 aveshans: met de rug van de hand (?). voetnoot1912 de klincksnoer: het touwtje om de voordeur van buiten af mee open te doen (hetgeen ‘kloppen’ overbodig zou maken). voetnoot1913 met: in. voetnoot1914 'kversin me: ik vergis me; knip: val. voetnoot1917 en kyckt: te kijken; ty: loop. voetnoot1919 grynsert: knorrepot. voetnoot1920 Dat: als; Sint Teunis verckens: (alle) aan de heilige Antonius gewijde (los in de stad rondlopende) varkens. voetnoot1921 knoeyt:* gromt (?); hort: maakt ‘een gonzend, snorrend geluid’ (WNT VI 1122). voetnoot1922 por: opwind, aanspoor. voetnoot1926 Planeet: geboortegesternte. voetnoot1927 mocht welseggen: kon terecht zeggen (nl. in vs. 386-411). voetnoot1929 komen op: treffen, overkomen. voetnoot1930 prangen: beklemmen, kwellen. voetnoot1932 Aaterling: onecht kind. margenoot+ G 2 v^o voetnoot1933 ter slincker: naar de verkeerde kant. voetnoot1935 ick selfs: ik zelf. voetnoot1936 van: door. voetnoot1938 darf: durft. voetnoot1940 En had ick 't niet: als ik het niet had. voetnoot1942 my ontvil: me in de steek liet, stilstond. voetnoot1943 de Deeren: het meisje. voetnoot1947 vast: opgesloten; soo: toen. voetnoot1948 stracx toelapten: dadelijk met een klap sloot. [tekstkritische noot]1958 in A B C geen leesteken; D straat: E straet: - 1972 in A ontbreekt de punt - 1976 komma volgens E A B C D hebben een punt voetnoot1953 Maar: kom; suff: sta besluiteloos te tobben. voetnoot1955 getrout. voetnoot1956 mach:* kan. voetnoot1957 suyvre staat: onbevlekte reputatie. voetnoot1960 spijtich: smadelijk; sick: zich. voetnoot1962 vreemde speelders: Engelse acteurs. voetnoot1965 sproockje:* (onderwerp van) gesprek, roddel; de gemeene lien: de eenvoudige mensen, de mindere man. voetnoot1966 scheets: schamper. voetnoot1967 bedeckt: achterbaks; vrome: rechtschapenen. voetnoot1968 streelen: vleien (ironisch). voetnoot1969 over dis: aan tafel. voetnoot1970 kluyt: klucht. voetnoot1971 Gelijck als voor: als. voetnoot1973 al is sy schoon: ofschoon hij is. voetnoot1974 handel: gebeurtenis(sen). voetnoot1975 verseker: verzekerd houd. voetnoot1976 stracx: direct; gevaar: mede-doopheffer (ook wel: makker). margenoot+ G 3 r^o voetnoot1977 doet: geeft; Fenijn: vergif. voetnoot1978 Marmatica: een giftig mineraal, dat te Marmato wordt gevonden (volgens Littré bestaande uit 1 atome sulfure de fer et 3 atomes sulfure de zinc). Aldus Kollewijn in de Bredero-editie 1890, deel I, blz. 368. voetnoot1979 greyns:* van 1/480 medicinaal ons. voetnoot- in: af (hetzelfde als binnen). voetnoot1981 gelaat: gedrag, houding. voetnoot1985 wel heuschlijck heeft ontseyt: heel beleefd heeft afgewezen. voetnoot1987 Om datse: opdat ze. voetnoot1988 afgement: afgemat. voetnoot1989 hier: nl. als zinspreuk van het stuk, b.v. in de toneellijst aangebracht. voetnoot1991 stracx: direct (of: zoëven?). voetnoot1992 talen: vragen. voetnoot1994 voort en macht geen noot: verder kan het geen moeilijkheid opleveren. voetnoot1995 Al al: ook al. voetnoot1997 wel fijn: heel zuiver. [tekstkritische noot]2002 mijn B D E mij - 2008 A B loon, mijn Heer. C loon, mijn Heer D E loon, mijn Heer, voetnoot1998 uyt de pijn: uit haar lijden. voetnoot2000 vatten: ‘tasten’ (WNT XVIII kolom 937). voetnoot2001 sinckroer: pistool. voetnoot2003 Bij dit vs. begint het vierde toneel van het vierde bedrijf; Hout daar: pak aan, alstjeblieft; nuw-gehouden: jonggehuwde. voetnoot2004 morgen-gaaf: geschenk na de consummatie van het huwelijk. voetnoot2005 dool: een ongeluk bega (of: krankzinnig word?). voetnoot2006 keur:keus. voetnoot2007 kiest of deylt: bepaal je keus; oock stracx: en gauw; gesienste: meest welkom. voetnoot2009 swijchtmen: zwijg (men: me). [tekstkritische noot]2014 A B C Kop D kop, E kop. voetnoot2012 afbranden: vuur geven. voetnoot2013 krop: ‘bovenborst’ (Koll.). voetnoot2015 ghy ... leggen: u kunt hem weer wegzetten. margenoot+ G 3 v^o voetnoot2019 jonger helt: jonge kerel. voetnoot2023 allesins: ‘aan alle kanten, aan alle zijden, rondom’ (De Vries in WNT II kolom 207d, maar de betekenissen ‘overal’ en ‘altijd’ lijken niet minder toepasselijk). [tekstkritische noot]2045 achterklap B achterklop voetnoot2025 bien: gebeente. voetnoot2026 ontfaan: ontvangen. voetnoot2027 yets van sulcx: een beetje over iets zodanigs. voetnoot2030 bedecktelijck: heimelijk. voetnoot2031 wat ... spreken: wat kan zo'n gek zeggen. voetnoot2032 Hoe na wouw gy: wou je misschien. voetnoot2033 het te doen: heeft iets te doen; komter niet te pas: komt haar niet gelegen. voetnoot2035 nechtich: ijverig. voetnoot2036 reekning: zondenregister. voetnoot2039 Patiency: rustig maar (of: heb nog even geduld?). voetnoot2041 opgekomen: haar ten deel gevallen. voetnoot2042 tsaarte: tedere, zachtaardige; dochter: jong meisje, jonge vrouw. voetnoot2043 Selfs van: van niet minder dan (?). voetnoot2044 groost: voornaamste. [tekstkritische noot]2053 beusemstock D besemstock voetnoot2047 'tVillicht: het zou best kunnen (verg. De Tollenaere in WNT XVIII kolom 1141); breer bescheyt: uitvoeriger bericht. voetnoot2049 weer te dringen: te herstellen. voetnoot2050 rijmelt: ijlt; eelen baas: makker. voetnoot2051 uyterste: laatste ogenblik (of: laatste woord?); hij is enz.: een van ons beiden is gek. voetnoot2053 plegen: plachten. voetnoot2054 ging: liep; wacker: flink. voetnoot2056 goetdunckende: ingebeelde; wat laat ghy enz.: wat verbeeld je je wel. voetnoot2057 staat breet: maak ruimte. voetnoot2059 Ragot: ‘historisch persoon?’ (Knuttel). margenoot+ G 4 r^o voetnoot2063 bloetvrient:* bloedverwant. voetnoot2066 Schijt: ‘interjectie om verachting of minachting uit te drukken’ (Stoett op Moortje, blz. 266); reusen: Giganten (die de Olympus bestormden). voetnoot2067 neerlaach: slachting. voetnoot2070 vinnich: wreed, woest; voorteelich: vruchtbaar. voetnoot2072 wasser: was ze; betrapen: grijpen. voetnoot2073 met de wapen: in het harnas. voetnoot2074 moeskoppen: moorden. voetnoot2075 stroock en streeck: streep, langwerpig spoor. voetnoot2079 vilt: veld (van vilt; woordspeling). voetnoot2080 relt: ratelt, kletst. voetnoot2081 van u guytery: met je grappen; macht: kan't. voetnoot2087 af en mach: aan kan ontkomen. voetnoot2091 geschockt: verslonden. voetnoot2098 onverderflijck: onvergankelijk. voetnoot2099 van welcx opmercklijckheyt: door (?) het opmerken, in het oog houden waarvan. [tekstkritische noot]2100 vergrijpt D begrijpt voetnoot2100 sich vergrijpt: afdwaalt (?), buiten zichzelf raakt (?). voetnoot2103 Elysy: Elyzese. voetnoot2104 Lethes rivier: de Lethe. voetnoot2105 Dat sy... werreltsche geslacht: dat ze maakt dat alle mensen vergeten. voetnoot2106 gryse: oude (of: wijze?). voetnoot2107 niet ydelijck: terecht. margenoot+ G 4 v^o voetnoot2108 sy: de ‘kercker’, het lichaam. voetnoot2109 Dat:* zodat. voetnoot2115 ge-ent: geëindigd, voltooid. voetnoot2117 lastich viel: verontrustte. voetnoot2118 gemeene: algemene. voetnoot2120 wissel waalbaar: veranderlijk; des rancken avontuurs: van het onvaste noodlot. voetnoot2124 ongelijck: ongelijkheid. voetnoot2126 schricken: (sprongsgewijs) veranderen. voetnoot2127 luck: geluk. [tekstkritische noot]2139 stronck strongt D E stronckt stronckt - 2140 leyt die volgens B E, in A leyt hy - 2141 pisser vast om hoog D E pisser omhoog - in A geen uitroepteken voetnoot2128 u knechten: de engelen; bestier: gezag. voetnoot2132 vruchten: beloning voor een deugdzaam leven; smaack: moge genieten. voetnoot2134 naars: achterste. voetnoot2136 wet: gebruik; soete vaar: de lieve jongen. voetnoot2137 sneuckelaar: snoeper. voetnoot2138 bewaren: ‘de plichten van een ambt vervullen, dat ambt waarnemen, bekleeden’ (Kluyver in WNT II kolom 2382). voetnoot2139 en stelde: te stemmen. voetnoot2141 vast: aldoor (of: stijf?). voetnoot2142 al:* wel; hettet: heeft het, nl. mijn lijkrede. voetnoot2143 stacy: deftige begrafenisdrukte (? indien met 2143 en 2144 gedoeld wordt op datgene waarop dit leven uitloopt). voetnoot2145 ellen: el (komische graadaanduiding); gat: binnenste. (Verg. de aant. op vs. 414.) voetnoot2146 gecks-kuyf: zotskap, dwaas. voetnoot2147 haast: spoedig; speckstruyf: ‘als liefkoozend woord of als naam voor iemand die geslepen is’ (Kn. in WNT XIV kolom 2670, lett.: eierpannekoek met dobbelsteentjes spek, room en suiker). [tekstkritische noot]2150 kackhuys B D E backhuys - 2159 van A vau (zetfout) voetnoot2149 stien: steen; in de sluys: onder de brug (?). voetnoot2150 back: regenbak; schieten: laten glijden. margenoot+ H 1 r^o voetnoot2152 leer: ladder. voetnoot2155 hem plach te reppen: zich (nog) bewoog. voetnoot2159 nacy: mensensoort, ‘gilde’. voetnoot2160 brave: mooie. voetnoot2161 gaaroes: ad fundum. voetnoot2163 vrienden: verwanten. voetnoot- 't Vijfde bedrijf: aanduiding van het vijfde toneel van het vierde bedrijf. voetnoot2164 snar: ‘vinnig, bits’ (Kn. in WNT). voetnoot2165 Eungers: boze geesten. voetnoot2166 Nickers: (‘Germaanse’) duivels. voetnoot2167 nachtgesichten: droom-, spookverschijningen; waren: ronddwalen. [tekstkritische noot]2169 beklautert C D beklontert E beklondert - 2177 A B Brandt-huysen, C E Brandt Huysen, D Brant-huyfen, - en tot E in de - 2178 trotste B D E trotse - 2181 oft macht D of macht - 2182 knuest B C D E kneust - 2190 tsaam B D E saam voetnoot2169 beklautert: zie de varianten.* voetnoot2170 blickert: flikker. voetnoot2171 dulheyt: waanzin. voetnoot2175 swarte Goden: goden der onderwereld; Parcken: schikgodinnen; onversoenlijck: onverbiddelijke. voetnoot2176 vluchtich: vliegend. voetnoot2179 Gaat baldert: begin gauw te donderen; sticken: stukken. voetnoot2181 hebdy: als jullie hebt. voetnoot2182 Bortelt: ‘Op hevige, onstuimige wijze (op of tegen iets of iemand) te keer gaan, aangaan, woeden’ (Muller in WNT III kolom 631). voetnoot2183 martertse: hamer ze. voetnoot2185 huys-heer: beheerser. voetnoot2186 luyckt op: ga open. voetnoot2187 onnoosel: onschuldige. voetnoot2188 al u levens tijdt: heel je eeuw. voetnoot2190 Mijn ... tsaam: mijn gedachten razen dooreen; schopt: beweegt heftig. voetnoot2191 wesen: toestand. [tekstkritische noot]2199 verquickins E verquickings margenoot+ H 1 v^o voetnoot2192 voldaan ... uytgevoert: haar leven voleindigd. voetnoot2194 brengt mijn eeck: breng me azijn (gezegd tot een ‘stomme’ gedienstige op het toneel). voetnoot2195 Verpijnt u: span je in (om bij te komen); maackt: schep; mach haar knellen: knelt haar misschien. voetnoot2198 laffe: uitgeputte; quackx: flauw. voetnoot2201 tegenwoordich: straks. voetnoot2202 heylichlijck: plechtig. voetnoot2206 bediensticheden: diensten, attenties. voetnoot2207 ionste: liefde. voetnoot2212 by so verre: indien. voetnoot2216 aflyvich: levenloos. [tekstkritische noot]2227 ziele B ziel - 2229 hondertich hondertmaal E hondert en hondertmaal - 2235 E kunst A B C D kunt (zetfout) voetnoot2218 staat-sieck: op een hoge positie uit (behept met staatzucht). voetnoot2219 verkreecht: verdiende (?). voetnoot2221 anders: andermans (nl. van een voorvader). voetnoot2223 En niet: niet; streven: me voortbewegen. voetnoot2224 blont: stralend. voetnoot2226 bekalden: overreedden. voetnoot2228 Vermits enz.: door de overredingskracht van je welgemanierde, betoverende woorden. voetnoot2229 hondertich: honderd maal. voetnoot2233 ongevoelijck: gevoelloze. voetnoot2234 alderbraafste: alleredelste. voetnoot2235 kunst: vermogen om iets te doen; wetenschap: kennis. margenoot+ H 2 r^o voetnoot2239 moochdy: kun je. voetnoot2241 troost: liefste; snack: snik, ademtocht. [tekstkritische noot]2242 wat weemoedich B D wat een weemoedich - 2246 A mochtmen C mochtmen C mochtme B D E mocht my - 2251 A B D boogaarts C Bogaart E boomgaerts - 2253 A B waart C waart D E waart, voetnoot2242 wangelaat: vertoon van droefheid. voetnoot2244 op: open. voetnoot2246 mochtmen oock: zou mij ook kunnen. voetnoot2248 druck: verdriet. voetnoot2249 hartneckich geluck: onverbiddelijke lot. voetnoot2251 boogaarts: tuinen, paradijs. voetnoot2252 tsaart: tedere. voetnoot2254 onledich En leyden: bezig met te begeleiden. voetnoot2255 sedich: goedertieren. voetnoot2257 swoegend': buiten adem. voetnoot2258 Goon: goden. voetnoot2260 gelijcken enz.: juist alsof ze in zwijm ligt. voetnoot2262 onbillijcke: onrechtvaardige. voetnoot2263 moortdadige mercken: sporen van uw moordlust. voetnoot- De seste handeling: hier begint het zesde toneel van het vierde bedrijf. [tekstkritische noot]2277 samelende C D sammelende - 2279 de klopper B D den klopper voetnoot2264 Hola: kom. voetnoot2265 kundicht: kondigt aan; slaat: spant. voetnoot2267 Zijns susters: van de maan. voetnoot2272 spouw: spuug uit. voetnoot2273 sydy: ben je. margenoot+ H 2 v^o voetnoot2276 hield': zou houwen. voetnoot2277 houwt: weerhoudt; samelende blijf: blijf treuzelen. voetnoot2278 Kopper: feestmaal. voetnoot2279 dan doch: maar. [tekstkritische noot]2282 alrees C alreets - 2291 A E vernomen. (zetfout) voetnoot2282 te wreken van: mij te wreken over. voetnoot2283 trots: hoon; die ick: dat ik hem. voetnoot2284 Wat souw hy: wat is er met hem. voetnoot2290 Ick twijffel in dit stuck: ik begrijp dit geval niet (vertaalfout, zie Inleiding); by gekomen Dat: gekomen doordat. voetnoot2291 vernomen: gezien. voetnoot2292 Te vrye vruntschap: te ver gaande intimiteit. voetnoot2294 vertrocken: verteld. voetnoot2295 gulle: overvloedige. voetnoot2296 Frenesy: verstandsverbijstering. voetnoot2298 slacht: lijk op; hart: hert. voetnoot2300 wriblen: door wrijven verwijderen. voetnoot2302 eeuwige woonsteden: hemel. voetnoot2304 versocht: beproefd. [tekstkritische noot]2319 dit E dat voetnoot2307 krencken: verzwakken. voetnoot2309 lodderlijcke: verleidelijke. voetnoot2310 hazaards: gevaar. voetnoot2311 prijckeloos: riskante; slachten: veldslagen. voetnoot2312 steen: steden. voetnoot2313 heerlijckheyden: gebiedsdelen. voetnoot2314 al-waarde: eerwaardige. voetnoot2317 dreuts: stroef, stug; ontseyt: afgewezen. voetnoot2318 ongevalschte jonst: oprechte liefde. margenoot+ H 3 r^o voetnoot2322 Hoe nu toe: wat nu. voetnoot2324 uyter tijt: dood. voetnoot2327 onverduldich: wanhopig. voetnoot2328 smaelige: mij versmadende. voetnoot2330 onwaardelijck enz.: minachtend verworpen. [tekstkritische noot]2355 daarenteugen C daar en teghen voetnoot2333 graafden: graveerde, uithieuw; tafel: gedenksteen. voetnoot2335 dingen: daden. voetnoot2336 Mits dat: omdat; vinnich: wreed. voetnoot2338 schout ... sinnen: mijn als geschenk aangeboden hart schuwt. voetnoot2339 overgeven: toegewijde. voetnoot2341 groothartich: dapper; braaf: in hoog aanzien (of: welgeschapen, of: deugdzaam). voetnoot2342 beleefden: welopgevoede mannen. voetnoot2343 plompe loer: onbeho uwen lompert; haar sinlijckheyt leggen: hun zinnen zetten. voetnoot2344 loop: loopsheid. voetnoot2349 schiet: opsluit. voetnoot2350 aldersnootste: onooglijkste (of: slechtst zingende). voetnoot2354 matelijck genut: met mate genoten. voetnoot2356 onnuttelijck: meer dan nuttig is; bedroeft: vertroebelt, maakt dof. voetnoot2359 of: af. voetnoot2364 werdy: wordt ge; onbeleeft: grof-ondankbaar. voetnoot2365 opgeeft: aanbiedt. voetnoot2366 gemoeten: tegemoetkomen. voetnoot2367 Om dat: opdat.

Vorige Volgende

Lucelle

Het vierde deel, eerste uytkomen

Tweede uytkomen of bedrijf.

Het derde bedrijf in de vierde deeling.Ga naar voetnoot-

't Vierde bedrijf.

'tVijfde bedrijfGa naar voetnoot-

De seste handeling.Ga naar voetnoot-

Over het gehele werk

organisaties