Angeniet

(1982)–G.A. Bredero, Jan Jansz. Starter– rechtenstatus




[pagina 230]
Vierde handelingh, eerste uytkomst. kloridon 1905[regelnummer] Ach albesiende Goon! die door u mogenthedenGa naar voetnoot1905 Onsichtbaarlijck bestierd de landen ende steden! In wiens verholen boeck geschilderd is't gevalGa naar voetnoot1907 Dat in dit losse rond den mensch bejeg'nen sal:Ga naar voetnoot1908 Wat staat daarin van mijn en mijn geval beschreven? 1910[regelnummer] Of sal ick niet als ramp op dese werld beleven?Ga naar voetnoot1910 't Schijnd ja: want wat ick doe, of waer ick henen gae Het ong'luck volght mijn staegh ghelijck mijn schaduw' nae. Ick swem in pijn en rou, ick baed mijn in verdrieten, Mijn oogen puylen uyt, de bracke tranen vlietenGa naar voetnoot1914 1915[regelnummer] By dese wangen neer, gelijck een souten stroom.Ga naar voetnoot1915 O Goden! matight eens mijn pijn met redens toom.Ga naar voetnoot1916 Licht-voetige Fortuyn hoe wanckel zijn u staten!Ga naar voetnoot1917 Hoe weynigh magh een mensch sich op u gonst verlaten!Ga naar voetnoot1918 Dat speur ick inder daed, dat voel ick selfs in mijn,Ga naar voetnoot1919 1920[regelnummer] Die nu een kaets-bal moet van u genuchten zijn.Ga naar voetnoot1920 Ha lichte Angeniet! die eertijds tot u minneGa naar voetnoot1921 (Gelijck een zeyl-steen) trockt mijn ongebonde sinnen,Ga naar voetnoot1922 Door den gemaeckten schijn van u verliefd gelaat.Ga naar voetnoot1923
[pagina 231]
Hoe komt dat ghy mijn nu dus klackeloos verlaat? 1925[regelnummer] Waarin? waar aen? waar door gingh ick mijn oyt te buyten? Wat pord u, om mijn liefd uyt u gemoed te sluyten?Ga naar voetnoot1926 Heb ick u niet gevierd, gediend als een Goddin? Of ergens als aen u geofferd mijne min?Ga naar voetnoot1928 Hebt ghy myn trouwigheyd nu niet twee volle jaren, 1930[regelnummer] Volkomen, onvervalscht en sonder vleck, ervaren? Heb ick mijn liefd niet van een yeder af-geleyd,Ga naar voetnoot1931 En die alleen op u gegrond-vest en geheyd? Ghy waert mijn vreughd, mijn al, hier was het dat ghy woonde, Het welck ghy uyterlijck oock weer van mijn betoonde.Ga naar voetnoot1934 1935[regelnummer] Maer lacy! d'uyt-komst wijst my aen de valsch ontrouw Van u, O Crocodil en eer-vergeten Vrouw.Ga naar voetnoot1936 Wast hier niet dat ghy swoerd met tranen in u oogen, By al wat leven had, jae by de blauwe bogen,Ga naar voetnoot1938 En by de Goden selfs, dat eer de donder dyGa naar voetnoot1939 1940[regelnummer] Verpletten sou, eer dat ghy soud verlaten my?Ga naar voetnoot1940 Waar blijft u toesagh nu? waar 't kracht van uwe eden,Ga naar voetnoot1941 U eden segh ick, daar met ghy my aengestredenGa naar voetnoot1942 En toegesworen hebt so dickwils, datter in U min noch valscheyd was, noch dubbelheyd van sin.Ga naar voetnoot1944 1945[regelnummer] Maar dat ghy mijn alleen gekofferd en beslotenGa naar voetnoot1945 Had in u suyver hart; daar mijn niet uyt sou stotenGa naar voetnoot1946 De schat van d'heele werld, noch nijdigheyd noch konstGa naar voetnoot1947
[pagina 232]
Van klappers sonder ziel; jae dat ghy selfs d'ongonstGa naar voetnoot1948 Van uwe ouders niet soud schreumen te verwecken,Ga naar voetnoot1949 1950[regelnummer] Als ghy maar mijne min en gonst daar door mocht trecken.Ga naar voetnoot1950 O als ick u op-streed (door 't komen en het gaanGa naar voetnoot1951 Van d'oude Endimyon) dat ghy my soud verraan, En endelijck sijn min soud in u harte plaetsen; Hoe wist ghy mijn die bal stracx weder toe te kaetsen! 1955[regelnummer] Hoe seer verachten ghy dien af-gheleefden geck!Ga naar voetnoot1955 En noemden hem een uyl, een knorre-pot, een wreck,Ga naar voetnoot1956 Een lichaem sonder lust, een pijn-banck van u sinnen,Ga naar voetnoot1957 Dien ghy in eeuwigheyd niet kond noch wilde minnen: Maar ick wast al in al, ick was hy, die u zielGa naar voetnoot1959 1960[regelnummer] Vermaakten, en alleen hart-grondelijck beviel; Hem hield ghy maar alleen om and're te beletten,Ga naar voetnoot1961 Om als een molick in de Karse-boom te setten,Ga naar voetnoot1962 Op dat ghy u daar door mocht vryen van 't gevry,Ga naar voetnoot1963 Van and'ren die ghy niet mocht velen aan u zy,Ga naar voetnoot1964 1965[regelnummer] En maken u alleen met mijne minne vrolijck. En nu, nu neemt ghy tot u man dien selfden molick! Nu sult ghy in u arm lief-kosen alle nacht, Dien suffert, dien ghy hebt so schrickelijck veracht! Dien bleecken magher-kaack! en ick sal moeten kiesen, 1970[regelnummer] In plaatse van u min, een hoedt van geele biesen.Ga naar voetnoot1970 O Goden wat ick hoor! o Hemel wat gheschiet
[pagina 233]
Op dese werrelts kruyn (door u toe-latingh) niet!Ga naar voetnoot1972 Wie sal voortaan op 't woordt der Vrouwen mogen bouwen,Ga naar voetnoot1973 Die hare mont in 't hart, vol duyvelsch valscheyt, houwen,Ga naar voetnoot1974 1975[regelnummer] En 't hart noyt in de mont? g'lijck my van AngenietGa naar voetnoot1975 Ghebeurt is, die haar soo schoon voor mijn oogh gheliet,Ga naar voetnoot1976 En heeft niet eens ghedacht het gheen sy heeft ghesproken;Ga naar voetnoot1977 Maar trou, met eed bevest, meyneedighlijck ghebroken,Ga naar voetnoot1978 Veel lichter als het lichst dat men ter werrelt vindt, 1980[regelnummer] Ja lichter als een pluym ghedreven van de windt.Ga naar voetnoot1980 Doch was sy doe soo licht, licht is sy noch ghebleven,Ga naar voetnoot1981 Waarom sou sy hem dan niet we'er soo licht beghevenGa naar voetnoot1982 Als sy mijn heeft ghedaan? dat hoop ick sal gheschie'n, En dat ick noch de wraack sal van haar ontrou sien:Ga naar voetnoot1984 1985[regelnummer] Ick heb een oude Vrou (beslepen in de reden)Ga naar voetnoot1985 Met gheldt daar toe bekocht, en vriendelijck ghebedenGa naar voetnoot1986 Haar alder-hooghste vlijt met list te wenden aan, Om dese We'er-haan we'er te locken om te slaan, En komt die haar te spraack, 't sal moogh'lijck wel gheschieden,Ga naar voetnoot1989 1990[regelnummer] Want sy haar laghen sal seer swarelijck ontvlieden,Ga naar voetnoot1990 Sy is te wel bespraackt, en wat een oude Vrouw Of wat een Paap niet wel te weghe brenghen sou,Ga naar voetnoot1992
[pagina 234]
Sou oock de Duyvel nau (soo 't spreeck-woordt seyt) versinnen:Ga naar voetnoot1993 Dies hoop ick hare gonst door dese list te winnen;Ga naar voetnoot1994 1995[regelnummer] En daarop stel ick mijn gherust, tot op de nacht,Ga naar voetnoot1995 Wanneer ick hare komst en antwoordt we'er verwacht.
Vierde handelingh: tweede uytkomst. Beatrix, Angeniet, KloridonGa naar voetnoot†. Ey Angenietje, kijnd, ick arme ouwe Sloof Wat wort ick machteloos, sit neer moer, ick ben loof:Ga naar voetnoot1998 Maar wat ic segge sal, sit ick nu by een Bruytje? 2000[regelnummer] 't Is huyen my eseyt, of is het maar een fluytjeGa naar voetnoot2000 Die yemandt om de deun my slechts het wijs emaackt,Ga naar voetnoot2001 angeniet Neen Besje, ghy hebt 't wit daar al op 't hooft eraackt?Ga naar voetnoot2002 Ic heb my inden Echt ten laatsten eens begeven Door dien mijn Ouders sulcx begeerden by haar leven.Ga naar voetnoot2004 beatrix 2005[regelnummer] Wel Schaapjen dat's t'ondieft; Ick wensch jou g'luck en vreugt,Ga naar voetnoot2005 En dat ghy langh en soet te samen leven meught; Dus hoor ick staagh wat nieus wannier ick by de luy kom,
[pagina 235]
Maar kijnd met wie? hoe is de naam doch van jou Bruygom? Is't oock een Burghers seun? misschien heb ick sijn kundt.Ga naar voetnoot2009 angeniet 2010[regelnummer] Ja, 't is Endymion dien d' Heer my heeft ghegunt, Hem heb ick tot mijn Lief en waarde Man ghekoren.Ga naar voetnoot2011 beatrix Ja Mater wat ick hoor! och was ick doof geboren:Ga naar voetnoot2012 Maar Angenietje ick geloof dat immers niet.Ga naar voetnoot2013 angeniet Gelooft het of ghy wilt, het is nochtans geschiet,Ga naar voetnoot2014 2015[regelnummer] Het schijnt den Hemel dat soo in sijn raat besloten het.Ga naar voetnoot2015 beatrix Wel, heb ghy Kloridon soo schand'lijck dan een toot eset?Ga naar voetnoot2016 Laat ghy dien e'elen baas? en maack ghy jou een wijfGa naar voetnoot2017 Van een, die niet een lidt het aan sijn hiele lijfGa naar voetnoot2018 Daar leven, of belul, of giest in is met allen?Ga naar voetnoot2019 2020[regelnummer] Ja lieve kijnd het is te mal om af te kallen:Ga naar voetnoot2020 Ick sach hem gisteren doen hy de straat op gingh, 't Was offer ien pis-pot tusschen sijn beenen hingh,
[pagina 236]
So stijf bient, wijt-biendt, zijdt-bient, met sijn kuyten binnenGa naar voetnoot2023 Quam d'oude Droogh-nap aan: ja maar wat meugh ghy minnen!Ga naar voetnoot2024 2025[regelnummer] Die dove Quartel, die Knor-pot, die rechte Vreck, Die mag're holle loer! ghy bent werentigh geck.Ga naar voetnoot2026 angeniet Nu Besje doet ghemack: wat schempt gy op sijn leden;Ga naar voetnoot2027 Hy is my schoon ghenoegh; ick hou meer van de zedenGa naar voetnoot2028 Als van een trotschen gangh, als van een schoon ghelaat,Ga naar voetnoot2029 2030[regelnummer] Manieren cieren als des schoonheyts roem vergaat.Ga naar voetnoot2030 beatrix Manieren had ick ehoort! Hy is een biest der biesten,Ga naar voetnoot2031 En Kloridon die is een giest van alle giesten,Ga naar voetnoot2032 Van alle man bemint, van wijse luy ghe-eert,Ga naar voetnoot2033 Van hoogh en laagh gheviert, by d'opperste begheert,Ga naar voetnoot2034 2035[regelnummer] Die altijdt lustigh is, vermakelijck en vrolijck, Endimyon is daar by maar een op-rechte molick:Ga naar voetnoot2036 Dan dat noch 't mieste is; gedenckt eens aan den eedGa naar voetnoot2037 Dien ghy aan Kloridon dien wack'ren Jongh-man deed,
[pagina 237]
Dien ghy ghetrou altijdt te blijven hebt ghesworen, 2040[regelnummer] O Angenietje vrees ghy dan niet voor Gods toren? Godt heeft de Echt ghemaackt, o kijnd! geckt met hem niet Die alle harten kent, en alle dinghen siet, Of ghy sult noch op 't lest al deur jou bed-stroo druypen:Ga naar voetnoot2043 Ghy meught de straffe Gods ontduycken noch ontsluypen:Ga naar voetnoot2044 2045[regelnummer] Ick hebber wel soo veel ekent die met de trouGa naar voetnoot2045 Soo weyffelden als ghy, wat was heur eynd, als rou,Ga naar voetnoot2046 Verdriet, elend, altijdt een knagingh in 't ghemoede, Verlies van alle vreught so wel in goedt als bloede.Ga naar voetnoot2048 O deynckt eens dat ghy hebt met hem twee Jaren langh 2050[regelnummer] Soo lieffelijck verkiert; o soeten omme-gangh!Ga naar voetnoot2050 En kittelen jou niet de tockelende lusjens,Ga naar voetnoot2051 Wannier ghy over-wickt de suycker-soete kusjens,Ga naar voetnoot2052 De tuylerytjes, en de vrye vryigheydtGa naar voetnoot2053 Meer tusschen u ghepleeght als 't oorbaar is gheseyt?Ga naar voetnoot2054 2055[regelnummer] En jammert u niet als ghy treedt in u Geweten,Ga naar voetnoot2055 En denckt, soo langh heeft hy sijn waarde tijdt versletenGa naar voetnoot2056 Alleen om mijnen 't wil; ick heb hem toe-ghelonckt, Ick heb hem aan-ghehaalt, ick heb sijn hart ontfonckt, En hy heeft mijn ghevolght, niet wulpsch noch gayl van sinnen:Ga naar voetnoot2059 2060[regelnummer] Maar lief'lijck, en daar by gantsch stadigh in sijn minnen:Ga naar voetnoot2060 Wy beyden waren een; ick toonde mijn soo vry, Ja vryer teghen hem als hy sich teghens my?Ga naar voetnoot2062
[pagina 238]
En dat ghy nu die gheen die u van harten mienden,Ga naar voetnoot2063 Hem die u meer als Slaaf, dan als u Vryer, diende, 2065[regelnummer] Die u sijn leven langh in 't minste noyt mis-deed,Ga naar voetnoot2065 Dus schandelijck verlaat gantsch teghens trou en eed': En waarom? om een Bloedt! die ghy neemt om sijn gelletje,Ga naar voetnoot2067 Maar gheensins om sijn deught, veel minder om sijn velletje,Ga naar voetnoot2068 Daar ghy u leven by sult slijten in ghequel, 2070[regelnummer] En hebben binnen 's huys een pijnelijcke hel. Denckt om u Kloridon; ach! hoe sou die u vieren,Ga naar voetnoot2071 Ghy soudt u al te mal by hem niet keunen tieren:Ga naar voetnoot2072 Ghelijckheydt in de Jeught in d'Echte vrede baard,Ga naar voetnoot2073 O kijndt dat sou u zijn een Hemel op der Aard: 2075[regelnummer] De lieffelijcke vreught speelt Kloridon in d' ooghen:Ga naar voetnoot2075 Hoe sult ghy Angeniet hem doch vergheten moghen?Ga naar voetnoot2076 Wat laat Endimyon, dien ouden suffert, staan,Ga naar voetnoot2077 En neem u Kloridon u soete hartjen aan.Ga naar voetnoot2078 Hem hebt ghy eerst bemint, laat hem de eerste blijven, 2080[regelnummer] En laat Endimyon dien styven droomer drijven,Ga naar voetnoot2080 Op dat ghy uwe trou en uwen eedt betracht,Ga naar voetnoot2081 En beyd' by Godt en Mensch wordt eerelijck gheacht.Ga naar voetnoot2082 angeniet Soo ick niet waar gheweest begheerigh om te weten, Of ghy, o snoode Vrouw'! u soud' soo veer verghetenGa naar voetnoot2084
[pagina 239]
2085[regelnummer] Dat ghy dit schand'lijck stuck soudt legghen my te voorGa naar voetnoot2085 Ick had u nimmermeer ghegunt dit langh ghehoor. Wat meynt ghy vuyle pry, sot boven alle sotten,Ga naar voetnoot2087 Dat ick om Kloridon mijn Ouders sou bespotten? Om Kloridon, dien ick slechts om mijn tijdt-verdrijf 2090[regelnummer] Soo langh heb aanghehaalt, noyt om te zijn sijn wijf? Of hy al gheestigh is, en vry wat schijnt te weten,Ga naar voetnoot2091 Gaat van die gheestigheydt en wetenschap eens eten. Ick en mijn Ouders, die beyd' wijs zijn en bedaart,Ga naar voetnoot2093 Wy houden 't met het goedt; dat's daar men wel afvaart,Ga naar voetnoot2094 2095[regelnummer] Dat heeft Endimyon, dies hoeft hy 't niet te winnen:Ga naar voetnoot2095 Ey! wat sou Kloridon, die jonghe wulp, beginnen?Ga naar voetnoot2096 't Is waar, ick heb hem tot een koelingh van mijn lustGa naar voetnoot2097 Twee jaren langh ghetroont, veel duysentmaal ghekust:Ga naar voetnoot2098 En mits ick schiep vermaack in sijn seer gheestigh vryen,Ga naar voetnoot2099 2100[regelnummer] Woud' ick sijn omme-gangh noyt van het mijns af-sny'en,Ga naar voetnoot2100 Tot op het laetste toe, en swoer hem, als een Vrouw, Dat ick tot op mijn dood hem blyven sou getrouw: Maer ick heb staegh gemeend met die gemaeckte eedenGa naar voetnoot2103 't Genot van myne gonst: maer nimmer van mijn leden.Ga naar voetnoot2104 2105[regelnummer] En gonstigh ben ick hem, ick gun hem dat hy krijght Een die in rijckdom mijn seer veer te boven stijght,Ga naar voetnoot2106 Gelijck ick heb een man (door Ouders raed) bekomen,
[pagina 240]
Die hem gaet dapper veer te boven in rijckdomen. Maer 'k gun hem nimmer yet wat al de rest belangt,Ga naar voetnoot2109 2110[regelnummer] Hy heeft genoegh als hy mijn mag're gonst ontfangt.Ga naar voetnoot2110 Dus vuyle Tooveres wilt yligh van myn wijcken,Ga naar voetnoot2111 Of ick sal u de le'en so dapper doen bestrijcken Met ongebarnden asch, dat ghy u nimmermeerGa naar voetnoot2113 Sult onderwinden in mijn huys te komen weer. 2115[regelnummer] Wel aen, ick gae: en gaet, o schuym van alle Wyven!Ga naar voetnoot2115 in. Eer dat ick u onsacht doe van de deure dryven. beatrix Wel dat's een kats-vel, volck, wat dunck jou van die pry?Ga naar voetnoot2117 Dat 's ierst een giet-logen, is dat een Vrou-mensch? fyGa naar voetnoot2118 Dat sucke dubbeldheyd in Vrouwen word bevonden!Ga naar voetnoot2119 2120[regelnummer] Hoe, sy het eer noch schaemt, sy past op schand noch sonden.Ga naar voetnoot2120 Ach! hoe sal Kloridon toe-hooren, als hy weet Dat sy so dubbeld weet te weyf'len met haer eedt.Ga naar voetnoot2122 Kloridon uyt. Holla! daer komt hy aen, ick moet hem openbaren
[pagina 241]
Hoe schendigh dat ick ben by Angeniet gevaren.Ga naar voetnoot2124
Vierde handelingh, derde uytkomst. Kloridon, Beatrix. 2125[regelnummer] Wel Bestemoer, hoe is 't gelegen met de Bruyt?Ga naar voetnoot2125 Is sy 't? of is sy 't niet? wou 't woordtje daer niet uyt?Ga naar voetnoot2126 beatrix Wel hart'lijck is sy 't, en sy denckt het oock te blyven.Ga naar voetnoot2127 kloridon Kond ghy met reden dan gantsch niet by haer bedryven?Ga naar voetnoot2128 beatrix O neen, sy past gantsch niet op eeden noch op re'en,Ga naar voetnoot2129 2130[regelnummer] Haer onbeweeglijck hart is harder als een steen. kloridon Waerom socht sy dan selfs mijn tot haer min te trecken?Ga naar voetnoot2131
[pagina 242]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten beatrix Om dat ghy tot haer lust en tijd-verdrijf soud strecken.Ga naar voetnoot2132 Sy had behagen in u soete vryery. kloridon Sint felten schen die Meer, wel spot sy dan met my?Ga naar voetnoot2134 2135[regelnummer] Waer toe hiel sy my op? beatrix Om dat ghy hare lusjes Soud blussen met u praet en aengename kusjes. Want ghy seer geestighjes kond spelen met u tongh, Waar uyt sy groot vermaack in hare geest ontfongh.Ga naar voetnoot2138 kloridon Heeft sy mijn dan alleen gebruyckt twee volle jaren, 2140[regelnummer] Voor hare korts-wijl om haer sinnen op te klaren?Ga naar voetnoot2140 Wat wulpscher Meer is dat! wat seyd die valsche vrouGa naar voetnoot2141 Dan daer af, dat sy swoer my staegh te blijven trou,Ga naar voetnoot2142 En my haer 's liefdes gonst niet weer in eeuwigheden t'Ontrecken?Ga naar voetnoot2144 beatrix Daer heeft sy 't genot van hare leden
[pagina 243]
2145[regelnummer] Noyd (seyd sy) mee gemeend: maer van haer gonst alleen.Ga naar voetnoot2145 kloridon So hael de duyvel haer met al haer dubbeldhe'en.Ga naar voetnoot2146 Maer waer toe streckten dan haer Crocodille tranen?Ga naar voetnoot2147 beatrix Om u te focken so dat ghy geen argh soud wanen.Ga naar voetnoot2148 kloridon Te focken! ey waerom gekoesterd sulcken bloed,Ga naar voetnoot2149 2150[regelnummer] En Kloridon versmaed? beatrix Alleenigh om het goed. kloridon Heeft sy dan om het goed beyd lijf en ziel versworen?Ga naar voetnoot2151 Hoe groot mijn rijckdom was, dat wist sy wel te voren, Waer toe heeft sy met mijn dan so langh omgegaen?Ga naar voetnoot2153
[pagina 244]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten beatrix Om dat Endimyon niet eer quam nae haer staen.Ga naar voetnoot2154 kloridon 2155[regelnummer] Sy swoer noch dat sy mijn sou nimmermeer verlaten,Ga naar voetnoot2155 Maer altijd minnen, nae dat hy by haer quam praten. beatrix Sy mind u (seyd sy) noch, en wenscht u oock daer by,Ga naar voetnoot2157 Dat g'lijck sy heeft een man die rijcker is als ghy, Ghy oock tot uwe Bruyd een vrijster mooght verkrijgenGa naar voetnoot2159 2160[regelnummer] Die haer in rijckdom wijd te boven soude stijgen, Maer sy en koos u noyt tot haren Bruydegom. kloridon So gingh de duyvel selfs dan met haer backhuys om,Ga naar voetnoot2162 Doen sy haer tranen liet op mijne wangen vlieten, En wenschten dat Jupijn syn donder af mocht schieten, 2165[regelnummer] En plettren haer tot stof, so veer sy immermeerGa naar voetnoot2165 Koos yemand tot haar lief, als Kloridon, haer heer,Ga naar voetnoot2166 Haer hart, haer ziel, haer al: Meyneedige giet-logen,Ga naar voetnoot2167 Houd ghy't gebod van God, noch eer, noch schaemt voor oogen? Vreest ghy dan nergens voor? ontsiet ghy niet mijn pen?Ga naar voetnoot2169 2170[regelnummer] Ick sweer dat ghy eer lang sult speuren wie ick ben:
[pagina 245]
Jae al de wereld sal met u bescheylijck weten,Ga naar voetnoot2171 Dat niemand te vergeefs mach gecken met Poëten.Ga naar voetnoot2172 O overvalsche pry! 't is vremd dat ick niet baes,Ga naar voetnoot2173 Jae dat ick teenemael van gramschap niet en raes,Ga naar voetnoot2174 2175[regelnummer] So tomlen door malkaer mijn recht versteurde sinnen,Ga naar voetnoot2175 Ach! kond ick doch mijn selfs met lijdsaemheyd verwinnen:Ga naar voetnoot2176 Maer neen; mijn bloed dat koockt. Wel aen dan Angeniet, Dees trots is nu aen my door u ontrou geschiet,Ga naar voetnoot2178 Tot loon van al de gonst en groote dienstbaerhedenGa naar voetnoot2179 2180[regelnummer] Die ick u heb betoond, gantsch buyten alle reden.Ga naar voetnoot2180 Ghy spot noch met my toe, ghy blijft al even trots,Ga naar voetnoot2181 Ghy vreest mijn toren, noch de gramschap uwes Gods:Ga naar voetnoot2182 Maer beyd, mijn wraeck, al heeft hy misschien loden voeten,Ga naar voetnoot2183 Sal u meyneedigheyd u strengelijck doen boeten. 2185[regelnummer] En ick sal blijven noch de ghene die ick was, Als ghy van elck geacht word voor een lichte tas.Ga naar voetnoot2186 Dus Besjen, daer is 't loon.Ga naar voetnoot2187 beatrix Och ick bedanck jou hooglijck, Ick had heur graeg verkeerd: maer vaer, 't was my niet mooglijck.Ga naar voetnoot2188
[pagina 246]
Sy vloeckten as de droes, jae dreyghden mijn te slaenGa naar voetnoot2189 2190[regelnummer] Soo veer ick daet'lijck niet woud van haer deure gaen:Ga naar voetnoot2190 in. Dus vryer goeden dach, ey weest doch wat geduldigh,Ga naar voetnoot2191 kloridon 'k Sal doen het geen ick na des redens plicht ben schuldigh.Ga naar voetnoot2192	[tekstkritische noot](Scène-kop) 1638 wtcompst Sierletter A over 9 regels (= 8 verzen) 1905 1678 al besiende mogentheden, 1906 1678 en de 1909 1638, 1644, 1678 daer in 1910 1619 wereld 1638, 1644, 1678 werl'd 1911 1644, 1678 gae, 1916 1629, 1638, 1644, 1678 machtight 1917 1678 Fortuyn, 1629 staten wordt gevolgd door een cursief !-teken 1678 staten? 1919 1678 in der voetnoot1905 mogentheden: krachten. voetnoot1907 verholen boeck: verborgen boek; de stervelingen dus onbekend; geval: lotsbestemming. voetnoot1908 in dit losse rond: op deze wisselvallige aarde (vgl. vs. 1852). voetnoot1910 niet als: niets dan. voetnoot1914 bracke: zilte. voetnoot1915 By: langs. voetnoot1916 redens toom: de teugel van (mijn, d.i. Kloridons) verstand, ratio. voetnoot1917 Licht-voetige: van vlugge voeten voorziene; Fortuyn: lot(swisseling); u staten: de toestanden waarin gij verkeertaant. voetnoot1918 magh: kan. voetnoot1919 selfs in mijn: in mijzelf. voetnoot1920 kaets-bal: een voorwerp dat vaak (ook) een beeld is van de onbestendigheid; u genuchten: uw genietingen. voetnoot1921 lichte: onbetrouwbare, lichtzinnige. voetnoot1922 zeyl-steen: magneet; ongebonde: vrije. voetnoot1923 gelaat: gedrag, doen en laten; evt. ook uiterlijk. [tekstkritische noot]1925* 1644 Waer in 1926 1678 liefd' 1638 wt 1927 1629, gedied 1932 1638, 1644, 1678 gegrond-vest, 1934 1638 wterlijck 1935 1629 laey! 1936 1678 Crocodil, 1937 1678 Was 't 1943 1644, 1678 toe gezworen 1946 1638, 1644, 1678 hert; 1947 1629 werld', 1638 wereld' 1644 werelt, 1678 wereld, nydigheydt, voetnoot1926 pord u: spoort u ertoe aan. voetnoot1928 ergens als aen: aan iemand anders dan. voetnoot1931 af-geleyd: vandaan gevoerd. voetnoot1934 van: met betrekking tot; betoonde: liet blijken. voetnoot1936 Crocodil: hier spotnaam voor huichelachtige geliefdeaant. voetnoot1938 blauwe bogen: blauwe hemel(gewelf)aant. voetnoot1939 eer: eerder; dy: je (lijd. vrwp). voetnoot1940 eer dat: voordat. voetnoot1941 toesagh: belofte, toezegging; men realisere na de tweede vershelft ook een vraagteken. voetnoot1942 aengestreden: uwe overtuiging opgedrongen. voetnoot1944 U: uw; dubbelheyd van sin: onoprechtheid van gemoed. voetnoot1945 gekofferd: als in een koffer (uit genegenheid) opgeborgen (zo ook in Schyn-heyligh vs. 1523). voetnoot1946 daar mijn niet uyt: waaruit mij niet. voetnoot1947 De schat: de rijkdommen; konst: vaardigheid (in vleierij). [tekstkritische noot]1948 1678 self 1949 1629, 1644, 1678 uwen 1638, 1644 schromen 1953 1644, 1678 eyndelijck 1638, 1644, 1678 herte 1954 1644 kaet sen! 1955 1678 verachte 1629, 1638, 1644 af geleerden 1678 afgeleefden 1956 1629, 1638 Korre-pot, 1958 1678 kond' 1959 1678 was't 1960 1638, 1644, 1678 hert-grondelijck 1961 1629, 1644, 1678 beletten gevolgd door niet-cursief!-teken 1962 1629, 1638 Karse boom 1964 1678 and'ren, 1965 1678 maeckten 1967 1629, 1638, 1644 lief kosen 1678 lief kosen 1970 1678 heele biesen. voetnoot1948 klappers sonder ziel: harteloze kletsers; ongonst: afkeuring, ongenade. voetnoot1949 schreumen: schromen. voetnoot1950 trecken: lokken, te voorschijn roepen. voetnoot1951 op-streed: ervan betichtte. voetnoot1955 verachten: verachtte. voetnoot1956 uyl: domkop, dwaas man; wreck: vrek. voetnoot1957 sinnen: zinnelijkheid. voetnoot1959 wast al in al: was het summum, het ‘einde’ (letterlijk: was (voor jou) het alles in alles)aant. voetnoot1961 te beletten: te hinderen, af te weren. voetnoot1962 molick: vogelverschrikker. voetnoot1963 vryen van: vrijwaren voor. voetnoot1964 velen: verdragen. voetnoot1970 een hoedt van geele biesen: een krans van verlepte biezenaant. [tekstkritische noot]1972 1638, 1644, 1678 wereldts 1974 1644, 1678 hert, valscheyt houwen, 1975 1638, 1644, 1678 hert 1979 1678 lichtst datmen 1638, 1644, 1678 werelt 1981 1644, 1678 doen 1989 1644 mogh'lijck 1638, 1644 geschieden 1990 1644, 1678 zwaerlijck voetnoot1972 dese werrelts kruyn: (kale) vlakte van deze wereld; door u toe-latingh: doordat gij, d.i. de Hemel, het gedoogt. voetnoot1973 mogen: kunnen. voetnoot1974 hare: hun; mont in enz.: innerlijke bedoelingen, vol duivelse valsheid, niet uiten; mont: (hier, ‘letterlijk’ betekenend:) woorden. voetnoot1975 't hart noyt in de mont (houwen): het hart nooit op de tong hebben, nooit hun ware aard tonen; van: vanwege. voetnoot1976 Ghebeurt: overkómen; haar enz.: zich zo mooi aan mij voordeed. voetnoot1977 ghedacht: in gedachten gehad. voetnoot1978 met eed bevest: onder ede bevestigd. voetnoot1980 van: door. voetnoot1981 Doch: maar; doe: toen. voetnoot1982 begheven: verlaten. voetnoot1984 van: op. voetnoot1985 beslepen: door oefening ervaren; in de reden: in het overredend spreken. voetnoot1986 daar toe bekocht: in mijn dienst gekocht om. voetnoot1989 komt die haar te spraack: geraakt die met haar aan het spreken; wel: juist, naar wens. voetnoot1990 haar: d.i. van de oude Vrou (vs. 1985); ontvlieden: ontkomen aan. voetnoot1992 Paap: priester; wel te weghe brenghen: naar wens tot stand brengen. [tekstkritische noot]1993 1638, 1644, 1678 Duyvel van 1678 spreeck-woort (scène-kop) 1638 wtcompst Sierletter E over 9 regels (= 7 verzen) 1997 1629, 1644, 1678 Angeniet, 1644 Sloof, 1678 Sloof. 1998 1678 in loof: is het tweede deel van de tweede o, de f en de: niet be-inkt 2001 1678 emaeckt? 2003 1678 in de Echt 1644, 1678 lesten 1678 begeven, 2005 1629 dat ‘st’ ondieft; 1678 ondieft 2006 1678 meught: 2007 1629 wanner 1638, 1644, 1678 wanneer voetnoot1993 nau... versinnen: ternauwernood kunnen bedenkenaant. voetnoot1994 Dies: daarom. voetnoot1995 daarop: op grond daarvan. voetnoot† Kloridon: deze komt pas op het allerlaatst; zie vs. 2124. voetnoot1998 machteloos: krachteloos; moer: moedertje (tot zichzelf gezegd); loof: uitgeput. voetnoot2000 huyen: heden; fluytje: verzinsel voetnoot2001 om de deun: voor de grap; het: heeft. voetnoot2002 't wit: het doelwit; al op 't hooft: geheel en al. voetnoot2004 sulcx* enz.: begeerden dat dit bij hun leven plaats vond. voetnoot2005 t'ondieft: gepast, bijzonder aardig. [tekstkritische noot]2010 1638, 1644, 1678 Endimion 2013 1678 Angenietje, 2020 1678 1 eve (niet be-inkte i?) 2021 1638, 1644, 1678 opgingh, voetnoot2009 heb ick sijn kundt: ken ik hem. voetnoot2011 ghekoren: uitverkozen. voetnoot2012 Ja Mater: wel hemeltje (letterlijk: wel Mater Dei, moeder Gods, Maria). voetnoot2013 immers niet: stellig niet. voetnoot2014 Gelooft het of ghy wilt: of je het nu wel of niet gelooft, geloof het als je wil. voetnoot2015 het: heeft voetnoot2016 een toot eset: voor de gek houden, bedrogen. voetnoot2017 Laat: verlaat; e'elen baas: beste kerel. voetnoot2018 lidt: ledemaat, onderdeel. voetnoot2019 belul: benul, besef; (niet, uit vs. 2018) ... met allen: helemaal niet. voetnoot2020 af te kallen: over te praten. [tekstkritische noot]2023 1644, 1678 stijf-bient zijd-bient met 2024 1629, 1638, 1644 droogh nap 1644, 1678 minnen? 2026 1678 mag re 2027 1638, 1644, 1678 schemp ghy 2028 1644, 1678 genoegh: 1638, 1644 van zeden 1678 van sijn zeden, 2030 1629 ciereu den schoonheyts 2031 1638 beesten (rijmbreuk!) 2036 1638, 1644, 1678 Endimion 2036 1629, 1638, 1644, 1678 oprechte 2037 1638, 1644, 1678 meeste 1678 eed, 2038 1678 Kloridon, voetnoot2023 zijdt-bient: met de benen zijwaarts gestrekt, en dus: wijdbeens, waggelend; binnen: naar binnen (i.p.v. naar achteren) gekeerd. voetnoot2024 Droogh-nap: impotente man; letterlijk: scrotum zonder, of met uitgedroogd zaad; ja maar: wel ja; meugh: kun. voetnoot2026 holle loer: leeghoofdige, domme kerel van niets (letterlijk: lege luier); werentigh: waarachtig. voetnoot2027 doet ghemack: hou je kalm. voetnoot2028 de zeden: het gedrag, de levensopvatting. voetnoot2029 ghelaat: uiterlijk. voetnoot2030 Manieren enz.: voetnoot2031 Manieren had ick ehoortf!: ‘Manieren’ zou ik gehoord, verstaan hebben? Dus: wat zeg je me nou, ‘manieren’?; biest der biesten: allergrootst beest; vgl. vs. 327 en Aant. voetnoot2032 giest: geest, d.w.z. een man met vernuft en verstand. voetnoot2033 Van: door. voetnoot2034 by: door; d'opperste: de hoogsten, de voornaamsten. voetnoot2036 op-rechte: echte; molick: vogelverschrikker, èn: man van stro. voetnoot2037 Dan: maar. [tekstkritische noot]2039 1629, 1638 gheswooren 2040 1678 Angenietje, 1644, 1678 toorn? 2046 1644, l678 weyffelen 2048 1678 vreught, 2050 1644 liffelijck 2051 1644 niet met de 2052 1638, 1644 Wanneer 2054 1678 gepleeght, 2058 1638, 1644, 1678 hert voetnoot2043 al: totaal; deur enz.: ellendig aan je eind komenaant. voetnoot2044 meught: kunt. voetnoot2045 ekent: gekend. voetnoot2046 weyffelden: wispelturig waren; als rou: anders dan rouw. voetnoot2048 in goedt als bloede: in bezittingen als in familierelaties. voetnoot2050 lieffelijck: in een liefdesverhouding; verkiert: omgegaan. voetnoot2051 tockelende: prikkelende, verlokkende. voetnoot2052 over-wickt: denkt aan. voetnoot2053 tuylerytjes: dartelheden van het minnespel; vrye vryigheydt: ongebonden vrijerijen. voetnoot2054 als 't oorbaar is gheseyt: dan het betamelijk is te zeggen. voetnoot2055 jammert u niet: doet het u geen leed. voetnoot2056 waarde: kostbare. voetnoot2059 mijn: mij; wulpsch: lichtzinnig; gayl: wellustig. voetnoot2060 lief'lijck: liefhebbend; stadigh: standvastig. voetnoot2062 Ja: zelfs; teghen(s): tegenover, jegens. [tekstkritische noot]2063* 1678 Vryer diende, 2070 1644 binnens huys 2077 1644, 1678 suffert staen, 2078 1629 Kloridou 1678 Kloridon, 1638, 1644, 1678 hertjen 2080 1678 die 2081 1678 trouw, 2084 1678 soud vergeten, voetnoot2063 mienden: beminde. voetnoot2065 in 't minste noyt: volstrekt in niets. voetnoot2067 Bloedt: sukkel; gelletje: (voorraadje) geld. voetnoot2068 velletje: (mooie) lichaam(s-uiterlijk)aant. voetnoot2071 vieren: hoogschatten. voetnoot2072 al te mal: zeer dwaas; keunen: kunnenaant.; tieren: gedragen. voetnoot2073 d'Echte: het huwelijk; vrede baard: brengt vrede voort. voetnoot2075 lieffelijcke vreught: vreugdebrengende liefdeaant. voetnoot2076 doch: toch; moghen: kunnen. voetnoot2077 wat: uitroep: wat! voetnoot2078 u: uw; hartjen: bijstelling. voetnoot2080 styven droomer, hardnekkige dromer, en zo: suffer; drijven: gaan, varen. voetnoot2081 betracht: nakomt. voetnoot2082 eerelijck: lofwaardig. voetnoot2084 snoode: slechte, sluwe; u soud': uzelven zoude. [tekstkritische noot]2085* 1644, 1678 voor, 2094 1644, 1678 af vaert, 2096 1644, 1678 beginnen; 2100 1644, 1678 ommeganck 1629, 1638 af sny'en, 1644, 1678 afsnijen, 2101 1629, 1638, 1644, 1678 hem als 2107 1638 ick hem voetnoot2085 soudt legghen my te voor: mij zou voorstellen. voetnoot2087 pry: kreng. voetnoot2091 Of hy: indien hij dan; gheestigh: begaafd, talentvol. voetnoot2093 bedaart: meester over (hun) hartstochten. voetnoot2094 het goedt: de bezittingen; af: mee. voetnoot2095 dies: derhalve. voetnoot2096 wulp: eigenlijk: dierejong, dus: onbezonnen jongeman. voetnoot2097 tot een koelingh: ter bevrediging. voetnoot2098 ghetroont: ingepalmd, gepaaid. voetnoot2099 gheestigh: aardig. voetnoot2100 sijn ommegangh: het omgaan met hem; het mijns: dat wat van mij isaant. voetnoot2103 gemeend: op het oog gehad (nl. bij het zweren van haar trouw); gemaeckte: voorgewende, huichelachtige. voetnoot2104 gonst: welwillendheid, liefde; leden: ledematen, dus: het lichaam; nimmer van mijn leden: dus: geen sexuele omgang. voetnoot2106 mijn: mij. [tekstkritische noot]2109* 1644, 1678 belangt. 2110 ontfangt 1644, 1678 ontfangt: 2111 1678 Toovers, 2116 1644, 1678 marginale ervóór: Binnen in plaats van: in 2117 1629 Dat't 2123 1678 an, voetnoot2109 wat al enz.: wat betreft alles behalve mijn rijkdommen, met name: mijn leden (vs. 2104). voetnoot2110 mag're: schrale, onbetekenende. voetnoot2111 yligh: snel; myn: mij. voetnoot2113 ongebarnden asch: eind hout, stok (letterlijk: onverbrande asse); u nimmermeer Sult onderwinden: u nooit meer zult verstouten, nooit meer zult proberen. voetnoot2115 schuym: uitvaagsel; Wyven: vrouwen (neutrale betekenis). voetnoot2117 kats-vel; kwaadaardige vrouw, kreng (scheldwoord voor een vrouw); volck: mensen (het publiek wordt aangesproken!). voetnoot2118 giet-logen: aartsleugenares. voetnoot2119 dubbelheyd: dubbelhartigheid. voetnoot2120 het: heeft, bezit; past op: let op, denkt aan. voetnoot2122 dubbeld: op dubbelzinnige wijze; weyf'len: onzeker omgaan, onzeker handelen. [tekstkritische noot](Scène-kop) 1629, 1638 uyt-komst Sierletter W over 9 regels (= 6 verzen) 2126 1678 niet, wou 2131 1678 trecken! voetnoot2124 schendigh: smadelijk; ick ben by Angeniet gevaren: het mij bij Angeniet wedervaren is. voetnoot2125 is 't gelegen: staat het. voetnoot2126 't: nl. bruid; 't woordtje: het ja-woord. voetnoot2127 Wel hart'lijck: van ganser harte; deynckt: denkt, is van mening. voetnoot2128 reden: overtuigend spreken; niet: niets; bedryven: uitrichten, bereiken. voetnoot2129 past gantsch niet op: laat zich in 't geheel niet gelegen liggen aan. voetnoot2131 mijn: mij; tot haer min: tot verliefdheid op haar. [tekstkritische noot]2132 1638, 1644, 1678 strecken, 2134 1644, 1678 Sintfelten 2136 1638, 1644, 1678 kusjes, 2140 1678 korts-wijl, voetnoot2132 tot haer lust: haar tot plezier. voetnoot2134 Sint felten schen die Meer: laat die verachtelijke vrouw de vallende ziekte krijgenaant. voetnoot2138 ontfongh: ontving. voetnoot2140 korts-wijl: tijdverdrijf, tijd-korting, tijdpassering; op te klaren: op te vrolijken. voetnoot2141 Wat wulpscher Meer: welk een dartele merrie, wat een wellustig verachtelijk vrouwmens. voetnoot2142 daer af: dáárover, dáárvan. voetnoot2144 genot van hare leden: genietend gebruiken van haar lichaam. voetnoot2145 gonst: welwillendheid, liefde. voetnoot2146 dubbelhe'en: dubbelhartigheden, dubbelzinnige gezegden. voetnoot2147 Crocodille tranen: tranen vol veinzerij; zie vs. 1936 en annotatie. voetnoot2148 focken: foppen, loopje nemen met; geen argh soud wanen: niet iets ergens zoudt veronderstellen, geen argwaan zoudt koesteren. voetnoot2149 bloed: sukkel. voetnoot2151 versworen: afstand gedaan van, afgezworen. voetnoot2153 mijn: mij; omgegaen: omgang gehad. [tekstkritische noot]2154* 1638, 1644, 1678 Endimion 2159 1678 verkrijgen, 2165 1678 plett'ren 2167 1638, 1644 giet-logen! 2169 1629 uergens voetnoot2154 nae haer staen: om haar werven. voetnoot2155 noch: bovendien, daarenboven. voetnoot2157 noch: nog steeds. voetnoot2159 vrijster: huwbaar meisje. voetnoot2162 So gingh enz.: dan was het de duivel zelf die haar smoel beheerste. voetnoot2165 so veer: in zoverre als. voetnoot2166 yemand enz.: iemand (anders) dan Kloridon, haar meesteraant. voetnoot2167 giet-logen: aartsleugenares. voetnoot2169 nergens voor: voor niets; ontsiet ghy niet: vreest gij niet vooraant. [tekstkritische noot]2173 1678 vreemt 2174 1638, 1644, 1678 t'eenemaal 2175 1638, 1644, 1678 tomm'len 2176 1629 verwinnen: 2177 1629 aen den 2180 1638 gansch 2182 1644, 1678 toorn, 2183 1678 voeten loden, voetnoot2171 bescheylijck: duidelijk. voetnoot2172 te vergeefs mach: zomaar, straffeloos kan; gecken: de spot drijven. voetnoot2173 pry: kreng; baes: ijl, wartaal uitsla. voetnoot2174 raes: onzin spreek. voetnoot2175 tomlen: (door elkaar) bewegen, tuimelen, dwarrelen; recht: waarlijk; versteurde: verstoorde, in de war gebrachte; sinnen: verstandelijke vermogens. voetnoot2176 mijn selfs; mijzelven. voetnoot2178 trots: hoon, belediging, trotse bejegening; u ontrou: uw trouweloosheid. voetnoot2179 gonst: liefde, genegenheid. voetnoot2180 reden: redelijkheid. voetnoot2181 noch met my toe: bovendien nog met mij. voetnoot2182 toren: woede. voetnoot2183 beyd: wacht; loden voeten: voeten van lood, zware voeten; dus heeft enz.: is hij misschien traag. voetnoot2186 lichte tas: lichtzinnige jonge vrouw. voetnoot2187 Besjen: oud vrouwtje. voetnoot2188 verkeerd: tot andere gedachten gebracht; vaer: man (met een gevoelswaarde van vertrouwelijkheid (letterlijk: vader)). [tekstkritische noot]2189 1644 slaen, 1678 slaen; 2190 1678 dat'lijck 2191 1644, 1678 marginale ervóór: binnen in plaats van: in 2192 1629, 1638, 1644, 1678 dees redens, Sierletter S over 9 regels (= 8 verzen) 2194 1629 het haert, 2199 1644, 1678 ick, (2202 1678 bekend, 2204 1678 Angeniet, voetnoot2189 droes: duivel. voetnoot2190 So veer: bijaldien, in zoverre als; daet'lijck: metterdaad. voetnoot2191 doch: toch. voetnoot2192 na des redens plicht: naar redelijkheid verplicht; ben schuldigh: schuldig ben.

Vorige Volgende

Angeniet

Vierde handelingh, eerste uytkomst.

Vierde handelingh: tweede uytkomst.

Vierde handelingh, derde uytkomst.

Over het gehele werk

organisaties