Angeniet

(1982)–G.A. Bredero, Jan Jansz. Starter– rechtenstatus



Vijfde handelingh, eerste uytkomst. Angeniete. So dickwils als ick denck om d'onverdiende smart,Ga naar voetnoot2193 Die Kloridon nu lijd: knaecht my een worm het hart,Ga naar voetnoot2194 2195[regelnummer] So dickwils als ick by mijn selven overpeynse, Hoe goddeloos ick hem verblind heb door mijn veynsen, En hoe oprecht hy sich in sijne minnery Daer tegens heeft altijd ghedragen neffens my:Ga naar voetnoot2198 Soo dunckt my dat ick (als een schand-vleck aller vrouwen) 2200[regelnummer] Niet langer waerdigh ben den Hemel aen te schouwen. Het huys is my te bangh, want waer ick mijn oock wend,Ga naar voetnoot2201 Elck plaets maeckt op een nieu mijn ontrou mijn bekend.Ga naar voetnoot2202 Mijn kamer, dunckt my, seyd, als ick daer in kom treden, O schaemt u Angeniet van u lichtvaerdigheden:Ga naar voetnoot2204
[pagina 247]
2205[regelnummer] Hier riept ghy God tot tuygh, O eer-vergeten vrou!Ga naar voetnoot2205 Dat Kloridon alleen u liefste wesen sou.Ga naar voetnoot2206 En sien ick dan rondom, stracx dunckt my dat de wandenGa naar voetnoot2207 Beklad zijn over al met vlecken van mijn schanden: Hier hoe dat ick hem kus, daer hoe ick met hem speel, 2210[regelnummer] Gins hoe ick hem toelonck, en daer hoe ick hem streel. Wat verder by mijn koets hoe ick hem heb bedrogen,Ga naar voetnoot2211 Alwaer ick hem de hand met opgerechte oogenGa naar voetnoot2212 En brandende gelaet uyt vrye wille geef,Ga naar voetnoot2213 Hem swerende getrou te zijn so langh ik leef, 2215[regelnummer] 't Sy wat ons overquam in hooghe en lage staten:Ga naar voetnoot2215 En nu heb ick nochtans lichtvaerdigh hem verlaten: Maer dat noch 't slimsten is, 'k heb daer geen reden toe,Ga naar voetnoot2217 Jae weet op 't alderminst niet waerom ick het doe.Ga naar voetnoot2218 Sijn deughdlijck ommegang heb ick genoegh ervaren,Ga naar voetnoot2219 2220[regelnummer] In sijne vryery van twee volkomen jaren.Ga naar voetnoot2220 De lof van sijne geest is treffelijck bekend,Ga naar voetnoot2221 Van Nederlands begin tot haerder grensen end.Ga naar voetnoot2222 De Grootste van het Landt die prijsen sijn ghedichten Voor d'eelste die daar zijn, in 't boerten en het stichten.Ga naar voetnoot2224 2225[regelnummer] 'T is waar Endimyon is rijcker in het goedt;Ga naar voetnoot2225 Maar Kloridon munt uyt in rijckdom van ghemoedt, In gaven des verstants, die geensins zijn te koope, Al hadtmen al de schat des werelts over hoope,Ga naar voetnoot2228
[pagina 248]
Het is een rijckdom die sijn Meester noyt verlaat,Ga naar voetnoot2229 2230[regelnummer] Maar blijft hem altijdt by als al sijn schat vergaat. Nu waarom heb ick dan mijn Kloridon begheven?Ga naar voetnoot2231 Hy deedt mijn noyt een hayr te kort in al sijn leven, Van leden was hy schoon, in 't bloeyen van sijn Jeught, En d'edelste Fonteyn van d'eerelijckste vreught.Ga naar voetnoot2234 2235[regelnummer] 't Is waar ick heb nu met Endimyon ghekreghen Meer goedt als Kloridon wel had: maar daar-en-teghenGa naar voetnoot2236 Verlies ick nu mijn Eer door 't breken van mijn trou,Ga naar voetnoot2237 Soo schijnt het dat ick meer van 't Goed als d'Eere hou, En Eer gaat boven 't goed by treflijcke Verstanden.Ga naar voetnoot2239 2240[regelnummer] O sinneloose Maaght hoe kroont ghy u met schanden! En waarom doet ghy dat? was 't u om 't goedt te doen? Van Kloridon was vry wat treftighs te vermoen:Ga naar voetnoot2242 Sijn ommegangh was by de beste van de Steden,Ga naar voetnoot2243 Den Oppersten van 't Landt behaaghden sijne zeden,Ga naar voetnoot2244 2245[regelnummer] Elck had hem grondigh lief, den eenen om sijn deught,Ga naar voetnoot2245 De tweed' om sijnen Gheest, de derd' om sijn gheneught:Ga naar voetnoot2246 Dies had of d'een of d'aar (door goede gonst ghedreven)Ga naar voetnoot2247 Tot eenigh treflijck ampt hem eer yet langh verheven,Ga naar voetnoot2248 En hy, hy was het waardt; want mennigh bock bekleedtGa naar voetnoot2249 2250[regelnummer] 't Aansienlijckst ampt van 't landt, die helft te minder weet,Ga naar voetnoot2250 En klimpt alleen daar toe door trappen van de gonsten,
[pagina 249]
Hy sou daar door waardy op-klimmen van sijn konsten.Ga naar voetnoot2252 Dus siet, Angnietje siet, wat doet ghy u al leedt:Ga naar voetnoot2253 Ghy breeckt gantsch noodeloos u hoogh-ghesworen eedt:Ga naar voetnoot2254 2255[regelnummer] Dies siet ghy te ghemoet niet anders als verdrieten,Ga naar voetnoot2255 Daar ghy de grootste vreught des werelts kondt ghenietenGa naar voetnoot2256 Met uwen Kloridon, en swemmen in een Zee Vol alle lieflijckheydt en aanghename vree. Holla! wie sien ick daar? d'onsaghelijcke GodenGa naar voetnoot2259 2260[regelnummer] Neptunus en Mercur': so is het my van nodenGa naar voetnoot2260 Dat ick mijn after 't groen hier wat verborghen houw,Ga naar voetnoot2261 Sy komen misschien mijn bestraffen om mijn trou.Ga naar voetnoot2262
Vijfde handelingh. tweede uytkomst. Neptunus, Mercurius, Angeniet. neptunus Mercurius ick sou noch dapper mijn beswarenGa naar voetnoot2263 Om op mijn oordeel aan de Goden te verklaren 2265[regelnummer] Waar uyt d'onheylen droef oorspronkelijke zijn,Ga naar voetnoot2265 Wt Pluto, uyt de Vrou, Cupido of de Wijn,Ga naar voetnoot2266
[pagina 250]
Om welcken oorsaack wy van d'Hemel zijn ghesonden:Ga naar voetnoot2267 Want ick heb noch te veel verscheydenheyts gevonden.Ga naar voetnoot2268 Dan doch Cupido heeft, dunckt mijn, de meeste schuldt,Ga naar voetnoot2269 2270[regelnummer] Mits hy het meeste deel des werlts met minne vuldt.Ga naar voetnoot2270 mercurius Neen Water-god ghy dooldt: want, wilt gy 't wel versinnen,Ga naar voetnoot2271 Der Menschen onheyl spruyt, uyt on-min, niet uyt minnen:Ga naar voetnoot2272 Cupido heeft gheen macht: want Pluto d'Helschen Heer,Ga naar voetnoot2273 Die Godt des rijckdoms is, vernielt al sijn gheweer,Ga naar voetnoot2274 2275[regelnummer] Dies is hy oorsaack oock van al die ongheluckenGa naar voetnoot2275 Die 't Menschelijck gheslacht so deerelijck verdrucken:Ga naar voetnoot2276 Seer selden paren nu door liefd' de jonghe Lie'n, Want daar wordt meer na't goedt als na de deught ghesien.Ga naar voetnoot2278 Al heeft een jonghe Maaght besteedt haar sinlijckhedenGa naar voetnoot2279 2280[regelnummer] Op eenigh jeughdigh quant vol treffelijcke zeden,Ga naar voetnoot2280 Wtmuntend in 't verstant, en gheestigh in 't ghemoedt,Ga naar voetnoot2281 't Is niet: so veer hy haars ghelijck niet is in 't goedt,Ga naar voetnoot2282 Sy krijght hem nimmermeer: maar komt'er aan-ghetreden
[pagina 251]
Een rijcken sagghelaar, al is hy slim van leden,Ga naar voetnoot2284 2285[regelnummer] Versuft en afgheleeft, die op sijn schaduw' knort,Ga naar voetnoot2285 Die nau een lidt aan 't lijf heeft daar niet wat op schort,Ga naar voetnoot2286 Die nimmer vrolijck is, die sal dees jonghe menscheGa naar voetnoot2287 Verwerven door sijn goedt, en trouwen naar sijn wensche, Wanneer dan soo een Maaght, in 't schoonste van haar Jeught 2290[regelnummer] Verknocht wordt aan een Vreck, een vyandt van de vreught.Ga naar voetnoot2290 (Haar vel is 't poeseligh, het sijne soo verkrompenGa naar voetnoot2291 Datmen een druppel nats nau uyt sijn lijf sou pompen,Ga naar voetnoot2292 Sy loddrigh, hy verkeert, sy soet, hy stuur en straf,Ga naar voetnoot2293 Sy rommelt van het bedt, hy mymert van het graf)Ga naar voetnoot2294 2295[regelnummer] Sal't weeligh jonghen dier, 't zy dat de gayle kusjesGa naar voetnoot2295 Die sy by and're siet, haar tock'len tot de lusjes,Ga naar voetnoot2296 En prick'len so haar vleysch met kittelende weeldt,Ga naar voetnoot2297 Dats' uyt een vreemde kraan een vreemder slockjen steeldt,Ga naar voetnoot2298 Of dat sy garen sou een Erfghenaam verwerven,Ga naar voetnoot2299 2300[regelnummer] Om namaals, als de Vreck, den Esel, quam te sterven, Deelachtigh aan sijn schat te wesen, ende dan Te trouwen met sijn goedt een jongh en schoonder man,Ga naar voetnoot2302
[pagina 252]
Gaan springhen buyten spoor, en met een Landts-knecht waghen,Ga naar voetnoot2303 Al sou den ouden man daarom thien hoorens draghen:Ga naar voetnoot2304 2305[regelnummer] Het is vergheefs ghekalt, de Jeught die moet'er uyt,Ga naar voetnoot2305 De vlam moet voor den dagh, hoe mense nauwer sluytGa naar voetnoot2306 Hoe krachtigher sy wast: gheen sloten zijn te vindenGa naar voetnoot2307 Soo sterck dat sy de min vermoghen in te binden. Wat spruyt dan, o Neptun! hier uyt, als hoerery, 2310[regelnummer] Echtbreuckt, meyn-edigheydt, ghevolght met jalousyGa naar voetnoot2310 On-endelijcke schandt, doot-slagen, moorderyen, Verlies van eer en goedt, ja lijf en ziel te ly'en:Ga naar voetnoot2312 Dies segh ick, Pluto is de oorsaack van 't verdrietGa naar voetnoot2313 Des menschlijcken gheslachts, Cupido is het niet. angeniet 2315[regelnummer] Helaas! die selve Godt is van mijn valsche EdenGa naar voetnoot2315 De oorsaack oock alleen; ick heb gheen and're reden. neptunus Holla! wie sien ick daar? is dit een aardtsche Vrouw?Ga naar voetnoot2317 Noyt sagh ick sulcken beeldt in 't Hemelsche ghebouw.Ga naar voetnoot2318
[pagina 253]
mercurius S'is Goddelijck van kracht, ick voel haar stralen brekenGa naar voetnoot2319 2320[regelnummer] Door't eelste van mijn ziel en in mijn harte steken.Ga naar voetnoot2320 neptunus 't Bloed koockt my in het lijf. mercurius Mijn sinnen zijn vervreemt.Ga naar voetnoot2321 neptunus Laat ons haar spreken, eer sy ons de spraack beneemt.Ga naar voetnoot2322 mercurius Kroon-draaghster van de glans der schoonst' uytmuntentheden,Ga naar voetnoot2323 Niet min bevalligh in 't ghelaat, als schoone leden:Ga naar voetnoot2324 2325[regelnummer] Wt-stekende Juffrou, die door u braaf ghesichtGa naar voetnoot2325 Een blakerende vlam in onse boesems sticht: En so ons sinnen hebt ghebonden en ghekluystert,Ga naar voetnoot2327 Aan uwe schoonheyts glans, die alle glans verduystert,Ga naar voetnoot2328 Dat wy u slaven zijn, en om u dienst te doen 2330[regelnummer] Meer souden wenden aan als ghy selfs soud' vermoen.Ga naar voetnoot2330
[pagina 254]
neptunus Jonck-vrou so veer ghy ons u minne wilt betonen,Ga naar voetnoot2331 Wy sullen u dat meer als menschelijck belonen:Ga naar voetnoot2332 Want ghy en kent ons niet: Maar siet ons neerstigh aan,Ga naar voetnoot2333 So siet ghy (schoone Maecht) twee Goden voor u staen, 2335[regelnummer] Bereyd' tot uwen dienst, ghesinnicht u te eeren,Ga naar voetnoot2335 Gheneyght om uwe vreughd' en wellust te vermeeren,Ga naar voetnoot2336 Begheerich om u soo gheluckigh op der aard Te maken; dat noyt yets gheluckighs is ghebaardGa naar voetnoot2338 Dat u ontbreken sal, dus, lief, laat u niet noden,Ga naar voetnoot2339 2340[regelnummer] Want ghy betoont dees gonst geen menschen, maar de Goden. angeniet So veer ghy Goden zijt (ghelijck ick vast vertrou Door u aansienlijckheydt, daar ick seer veel van hou)Ga naar voetnoot2342 Gheeft het my dapper vreemt, daar ghy so met GoddinnenGa naar voetnoot2343 Versien zijt, dat ghy meught een aardtsche Maaght beminnen:Ga naar voetnoot2344 2345[regelnummer] Want buyten twijffel is het Hemelsche cieraatGa naar voetnoot2345 Een schoonheydt, die het Aartsch gheheel te boven gaat. mercurius O neen soet-aardigh dier, die ons door uwe ooghenGa naar voetnoot2347
[pagina 255]
(Hoe wel wy Goden zijn) bedwinght naar u vermoghen:Ga naar voetnoot2348 Wy achten 't Aardtsch ghebou (om dat ghy lieve beeldt,Ga naar voetnoot2349 2350[regelnummer] Dat selve willigh tot u woon-plaats hebt erweeldt)Ga naar voetnoot2350 Gheluckigh op het hooghst, en d'Hemel daar en teghenGa naar voetnoot2351 Voor ongheluckigh; of het schoon leyt schoon gheleghen.Ga naar voetnoot2352 angeniet Waarom, o groote Goon! dat woud' ick dat ick wist?Ga naar voetnoot2353 mercurius Om dat het u (me-Vrou) en uwe schoonheyt mist. neptunus 2355[regelnummer] Wy achten gheen gheluck noch vreughden te ghelijcken By u; want voor u vreughd' moet alle vreughde wijcken, En by so veer ghy ons vol-doen wilt in het stuckGa naar voetnoot2357 Dat wy u leggen voor, wy sullen u gheluck Soo hoogh als ghy begheert, ja hoogher noch doen steyg'renGa naar voetnoot2359 2360[regelnummer] Dus schoone wilt u gonst den Goden doch niet weyg'ren,Ga naar voetnoot2360 Wat ghy tot wederloon gelieft ons te gebien, Sal datelijck, Princes, naer uwe wil geschien.
[pagina 256]
angeniet Verliefde Goon, dewijl ick sie u Godlijckheden,Ga naar voetnoot2363 Ghedaelt tot op der aerd; Ey seght my door wat reden,Ga naar voetnoot2364 2365[regelnummer] Of middel, ghy om laegh van sulcken hooghte sijghtGa naar voetnoot2365 En hoe ghy van beneen, weer naer de wolcken stijght. mercurius Wy konnen al te saam een Hemelsch liedt verhalenGa naar voetnoot2367 Dat ons, als 't ons belieft doet na beneden dalen, Een ander konnen wy, als een van ons dat singht 2370[regelnummer] Daalt datelijck een wolck die hem ten Hemel bringht. angeniet O Goden! so ghy mijn tot vriendtschap wilt bekoren,Ga naar voetnoot2371 Laat mijn dat Liedeken uyt vriendtschap doch eens hooren. neptunus Lief dat kan niet gheschien, het is ons vande Goo'n,Ga naar voetnoot2373 Eendrachtelijck vergaart, uytdruckelijck verboo'n. angeniet 2375[regelnummer] Of ick dat al eens hoor, kan u seer weynigh deeren, 't Is my niet moghelijck dat Liedt so haast te leeren.Ga naar voetnoot2376
[pagina 257]
mercurius Eyscht van ons ander yet, wy derven het gebodtGa naar voetnoot2377 Niet over-treden vande Groote Donder-Godt;Ga naar voetnoot2378 't Geheym des Hemels mach men aan gheen mensch ontdecken. angeniet 2380[regelnummer] So moocht ghy oock van mijn wel datelijck vertrecken.Ga naar voetnoot2380 Hebt ghy mijn niet gheseyt, dat ghy, wat ick begheer My gunnen soud', tot loon, dat ick u gun mijn eer?Ga naar voetnoot2382 neptunus Wy dochten niet dat ghy soud' tot u loon verkiesen 't Gheen ons nootwendigh sal den Hemel doen verliesen. angeniet 2385[regelnummer] 't Sal heymlijck zijn by mijn, wie weet dat ick het weet?Ga naar voetnoot2385 En wilt ghy het niet doen, siet dat ghy mijn vergeet.Ga naar voetnoot2386 mercurius Hoe vlucht ghy so mijn Schoon? mach niemandt Angeniete Noch hare gonst, als door sijn onder-gangh ghenieten?Ga naar voetnoot2388
[pagina 258]
angeniet Of ick het Liedtjen hoor, ey seght wat dat beduyt,Ga naar voetnoot2389 2390[regelnummer] 't Gaat my het een oor in en 't ander weder uyt: Ick wist daar van gheen woordt, ick laat staan 't liedt, onthouwen.Ga naar voetnoot2391 neptunus Ja die de dubbelheydt der Vrouwen dorst vertrouwen!Ga naar voetnoot2392 angeniet So ick het immermeer aan Goo'n of Menschen meldGa naar voetnoot2393 Mijn dan voor eereloos of voor meyn-edigh scheld. 2395[regelnummer] Ick ben so dubbeld niet (al waend ghy't) Hemel-Heeren.Ga naar voetnoot2395 neptunus Wel, by so veer wy 't doen, sult ghy dan ons begeerenGa naar voetnoot2396 Volkomen komen naer in 't geen u is bekend?Ga naar voetnoot2397 angeniet Ja datelijck so haest het Liedtjen is ge-end.Ga naar voetnoot2398 neptunus Wel dan Mercurius wat sou u meeningh wesen?
[pagina 259]
mercurius 2400[regelnummer] Men hoeft voor haer, noch voor haer dubbeldheyd te vreesen, 't Is haer onmogelijck, al is sy wel ter tael, Dat sy het daedlijck kan onthouwen al te mael.Ga naar voetnoot2402 neptunus Wel schoone Angeniet! laet ons dan binnen treden, Daer sult ghy hooren al des Hemels heymlijckhedenGa naar voetnoot2404 2405[regelnummer] Vervat in een Gesang, en 't wijsjen is niet swaer.Ga naar voetnoot2405 angeniet Ghy Goden, treed dan voor, ick volgh u yligh naer.Ga naar voetnoot2406 Goden in. Ick wed ick sal de Goo'n met mijn meyneedigh liegen, So wel als Cloridon, uyt-strijcken en bedriegen.Ga naar voetnoot2408 in. Binnen word gesongen het Liedtjen dat Angenietjen in dese naer-volgende uytkomst singt.

[pagina 260]
Vyfde handelingh, derde uytkomst. Angeniete, Neptunus, Mercurius, Jupiter, Saturnus, Phoebus, Vulcanus, Hercules, &c angeniet Dat Liedeken heb ick so yv'rich aengehoord, 2410[regelnummer] Dat ick het daedlijck na sal singen tot een woord,Ga naar voetnoot2410 En doen de Wolcken voor mijn voeten neder zyghen, Om met haer, nae mijn wensch, ten Hemel op te styghen.Ga naar voetnoot2412 Nu Goden dat's u voor na 't Hemelsche gebou,Ga naar voetnoot2413 Betroud hier namaels weer wat heymlickx op een Vrouw.Ga naar voetnoot2414 Angeniete singt, de wolcken dalen, sy styght daer in, en word voorts tenGa naar voetnoot†Hemel opgehaeld. Stem: La Chime. 2415[regelnummer] Dubbelde Wolcken ontrold uwe kle'en,Ga naar voetnoot2415 Phoebe suigt voort al u water daer uyt,Ga naar voetnoot2416 Op datse sacken wat drooghjes bene'enGa naar voetnoot2417 Met haer gespickelde mistige huyd;Ga naar voetnoot2418 Wy, die ghy weet, staen hier gereed,Ga naar voetnoot2419 2420[regelnummer] Wachtende, willende dat ghy daeld Op 't logge aerd en metter vaerdGa naar voetnoot2421
[pagina 261]
Ons in de hooghste Hemelen haeld. Jupiter onse gebiedende God, Sond ons beneden (dat weet ghy wel) 2425[regelnummer] Om te volbrengen syn noodigh gebod:Ga naar voetnoot2425 't Welck oock geschied is naer syn bevel. Nu komen wy u wederom by,Ga naar voetnoot2427 Goden u boden syn al gekeerd,Ga naar voetnoot2428 't Is al geschied naer u gebied,Ga naar voetnoot2429 2430[regelnummer] Juyst so ghy 't op haer hadde begeerd.Ga naar voetnoot2430 De wolcken ghedaeld zijnde, treed Angeniet daer in, ende word al singende ten Hemel gevoerd. Neptunus en Mercurius verbaest uyt.Ga naar voetnoot† neptunus Mercurius helaes, helaes wy zijn bedroghen, Want Angenieta word ten Hemel opgetogen,Ga naar voetnoot2432 Door 't singen van het lied, sy heeft het al geleerd.Ga naar voetnoot2433 mercurius Komt laet ons singen oock, en sien dat men haer weerd.Ga naar voetnoot2434 Angenieta singt so vaerdigh voort, dat de Goden haer niet volgen konnen,Ga naar voetnoot†† dies sy voort ten Hemel op vaert, ende de Goden blijven mistroostigh op der aerden
[pagina 262]
angeniet 2435[regelnummer] Chaire zeu, kurie toon ouroon.Ga naar voetnoot2435 Vrolijcke wolcken nu stijght om hoogh, Voerd nu u vrachten naer d'opperste throon, Dichte by Phoebi gulden oogh.Ga naar voetnoot2438 Anelthousa, Alleluya,Ga naar voetnoot2439 2440[regelnummer] Singhen wy, roepen wy wel gemoet, Hemelsche Goo'n weest van u Boo'nGa naar voetnoot2441 Vriendelijck al te samen gegroet. jupyn Wat vreemdigheydt is dit? wie steyghert in mijn Throon,Ga naar voetnoot2443 Dien de Verburghentheydt bekent is vande Goo'n,Ga naar voetnoot2444 2445[regelnummer] Ons nochtans onbekent? Ist yemandt van de ReusenGa naar voetnoot2445 Dien ick met Blixem liet den kop aan stucken kneusen?Ga naar voetnoot2446 Neen, die zijn wel bekent: ist dan de Droes? nu spreeckt.Ga naar voetnoot2447 saturnus Neen Jupiter, hoe wel daar weynigh aan ontbreeckt, S'is anders Droes ghenoegh om Mannen te vertoornen.Ga naar voetnoot2449
[pagina 263]
jupiter 2450[regelnummer] Wel, wat ontbreeckt haar dan? saturnus Niet anders als de hoornenGa naar voetnoot2450 Die set sy in 't ghemeen de Mannen op de kop.Ga naar voetnoot2451 jupiter So is het dan een Vrouw'. Wel, hoe komt ghy hier op?Ga naar voetnoot2452 angeniet Met vreught, al singhende. jupiter Wie leerden u dat singen? angeniet Neptunus en Mercur'. jupiter O watte vreemde dinghen!Ga naar voetnoot2454 2455[regelnummer] Neptunus en Mercur'! Soo hebben sy 't ghebodt
[pagina 264]
Gantsch klack'loos overtre'en van haren Donder-Godt.Ga naar voetnoot2456 Wel, ick keur haar voortaan met onse Godd'lijckhedenGa naar voetnoot2457 Onwaardigh om den vloer des Hemels te betreden. Schild-wachten ick ghebiedt dat ghy naar desen tijdtGa naar voetnoot2459 2460[regelnummer] Haer komste nimmermeer in onse wooningh lijdt.Ga naar voetnoot2460 Ick ban haar uyt mijn Rijck; sy blijven voort beneden,Ga naar voetnoot2461 Beklaghende den ramp van hare sotte zeden.Ga naar voetnoot2462 Maar Goden! hoe sal ick 't met dese Vrou an gaan?Ga naar voetnoot2463 Dat sy hier by ons blijft en dunckt my niet gheraan: 2465[regelnummer] Want sy sou ons altijdt met nieuwe twisten quellen, En d'Hemel dagh op dagh in rep en roeren stellen, Ja wecken onder ons een doodelijcken haat. saturnus 'T is best dat men haar we'er beneden voeren laat. jupiter Dat dunckt my niet gheraan; sy sou dan alles klappenGa naar voetnoot2469 2470[regelnummer] Wat sy hier had ghesien: want Vrouwen willen snappen,Ga naar voetnoot2470 Besonder als men haar het kakelen verbiedt, Soo lieten sy luy doch het om haar sterven niet.Ga naar voetnoot2472
[pagina 265]
mars Wel helpste van een kant! wat staat ghy langh te dromen.Ga naar voetnoot2473 jupiter Dat waar wel: maar haar tijdt en is noch niet ghekomen.Ga naar voetnoot2474 2475[regelnummer] Vulcanus wat dunckt u daar mede best ghedaan?Ga naar voetnoot2475 vulcanus Was ick des Hemels-vooght, ick steldens' in de Maan, En lietse daar altijdt tot op haar sterf-dagh woonen, Om aan Endimyon haar mag're gonst te toonen,Ga naar voetnoot2478 So raackt sy uyt de weegh, en wy sijn onghequelt.Ga naar voetnoot2479 jupiter 2480[regelnummer] Wel, dat sy daat'lijck in de Mane werdt ghestelt:Ga naar voetnoot2480 Neemt ghy daer van de last, en laet ons voort bewarenGa naar voetnoot2481 Den Hemel, dat ons dat niet meer mach wedervaren.Ga naar voetnoot2482 Den Hemel word opgetrockenGa naar voetnoot*.

[pagina 266]
Vijfde handelingh, vierde uytkomst. Neptunus. Mercurius. Mercurius is 't nu niet wel met ons gemaeckt,Ga naar voetnoot2483 Nu wy, door vrouwen list, uyt d'Hemel zijn geraeckt? mercurius 2485[regelnummer] Vervloeckte Angeniet! wy moghen wel beklagen Dat wy u schoonheyd oyt met onse oogen sagen:Ga naar voetnoot2486 Wat wonder is dat ghy u Kloridon verriedt Meyneedige, nu ghy de Goden niet ontsiet? neptunus Mercurius; 't is niet of wy met sware klachtenGa naar voetnoot2489 2490[regelnummer] Uytstorten inde windt den grond van ons ghedachten, 't Is beter om te sien, met oogen van verstand, Wat ons op 't nodighst dient genomen by der hand.Ga naar voetnoot2492 Voor my: ick denck mijn in het water te begeven,Ga naar voetnoot2493 Om daer gerustelijck in eensaemheyd te leven. mercurius 2495[regelnummer] En ick gedenck mijn te geneeren op der AerdGa naar voetnoot2495 Met ruyme koopmanschap, daer mennigh wel van vaerd.Ga naar voetnoot2496
[pagina 267]
neptunus Komt, gaen wy dan terstond, 't is nood'loos lang te dwalen.Ga naar voetnoot2497 mercurius Eerst moet ik Kloridon ons tegenspoed verhalen. Gordijnen toe, Angenieta word ondertusschen inde Mane gesteld.
Vyfde handelingh, vyfde uytkomst. kloridon. O Wat gebeurter oock al vreemde vreemdigheyd!Ga naar voetnoot2499 2500[regelnummer] Mercurius heeft my daer datelijck geseydGa naar voetnoot2500 Dat Angenieta, door een loos bedachte logen,Ga naar voetnoot2501 Neptunum en hem beyd so schendigh heeft bedrogen,Ga naar voetnoot2502 Dat sy den Hemel, door die valsche Duyvelin, Verloren hebben; en sy selven sit daer in.Ga naar voetnoot2504 2505[regelnummer] O groote dubbelheyt der dubbeld-lichte vrouwen!Ga naar voetnoot2505 Wie sal na dese tijd sich op haer eed vertrouwen?Ga naar voetnoot2506 Want sy (o schricklijckheyd!) ontsien noch God noch mensch, Noch eden, noch bedroch, als sy maer tot haar wensch Daar door gheraken; o Fonteyne van mijn klachten!Ga naar voetnoot2509 2510[regelnummer] Meyn-edighd' Angeniet vol Duyvelsche ghedachten,
[pagina 268]
Hoe helder doet ghy mijn dat teghenwoordigh sien!Ga naar voetnoot2511 Maer beyd, ghy sult de straf der Goden niet ontvlien,Ga naar voetnoot2512 Die hebben u een plaats rechtveerdighlijck ghegheven Die onghestadigh is: want soo is oock u leven,Ga naar voetnoot2514 2515[regelnummer] Te weten, in de Maan: de Maan die ghy bewoond De ware schildery van u ghedachten toond:Ga naar voetnoot2516 Men siet gheen schepsel door de duyst're wolcken springhenGa naar voetnoot2517 Van Son noch Starren, dat soo vol veranderinghenGa naar voetnoot2518 Is als de lichte Maan; gheen schepsel op der AardtGa naar voetnoot2519 2520[regelnummer] Is oock soo licht als ghy, o Angeniet! ghebaerdt.Ga naar voetnoot2520 Dies woont vry in de Maan, daar sal ick u aanschouwenGa naar voetnoot2521 Niet minnelijck, maar als een schand'-vleck aller Vrouwen,Ga naar voetnoot2522 Niet eerelijck als een die eer heeft in 't ghemoedt,Ga naar voetnoot2523 Maar een die eer en trou verquantselt om het goedt, 2525[regelnummer] En daarom denckt, soo vaack ghy inde Maan komt treden,Ga naar voetnoot2525 Dit is het beeldenis van mijn lichtvaardigheden,Ga naar voetnoot2526 Hier sta ick tot een pronck, hier sta ick als een spot (Om mijn meyn-edigheydt) ghelijck een lichte sot. En midler tijdt denckt vry dat sonder schaad' of schandenGa naar voetnoot2529 2530[regelnummer] Ghy niet ontkomen sult de gheestighe VerstandenGa naar voetnoot2530 Door mijn verlies gheterght: En ben ick die ick benGa naar voetnoot2531 Angnieta wacht u voor de wrake van mijn pen,
[pagina 269]
U trouweloose daad sal ick soo wel beschrijven Dat het een stale smaad voor u en d'uw's sal blijven,Ga naar voetnoot2534 2535[regelnummer] En of ick schoon so seer ter harten nam dees spijt,Ga naar voetnoot2535 Dat ick daaromme sturf voor mijne rechte tijdtGa naar voetnoot2536 Eer dat ick mijn van u volkomen had ghewroken, Eer dat ick had mijn hart ten vollen uyt ghesproken, Eer dat ick uwe smaad' geheel hadt af-ghemaalt,Ga naar voetnoot2539 2540[regelnummer] En u meyn-edigheydt aan al de werlt verhaalt: So denckt daaromme niet dat het sal blijven steken,Ga naar voetnoot2541 Veel minder dat u sal u rechte loon ontbreken: Al 't menschelijck gheslacht sou eer zijn sonder spraack, Eer een bekend Poët sou sterven sonder wraack, 2545[regelnummer] Besonder als de smaad aan sijn persoon bedrevenGa naar voetnoot2545 Hem had door spijt berooft van 't aangename leven:Ga naar voetnoot2546 Want dan sal datelijck den een of d'ander Geest,Ga naar voetnoot2547 Die in mijn leven is met mijn bekendt geweest,Ga naar voetnoot2548 (Geterght door het verdriet, dat hy de snackerijtjes,Ga naar voetnoot2549 2550[regelnummer] Het aangenaam gerijm, de soete boerterijtjesGa naar voetnoot2550 Die ick vaack deelden uyt in ruymen overvloet, En hy nu door mijn doot geheelijck derven moet) Op-stijghen, en mijn Spel, daar ick het heb ghelaten,Ga naar voetnoot2553 Ghedreven door een lust, we'er op een nieu aan-vatenGa naar voetnoot2554
[pagina 270]
2555[regelnummer] En varen daar mee voort, en schilderen u ofGa naar voetnoot2555 Als ick het docht te doen; en eer het hem aan stof Ontbreken sou; sou ick we'er uyt den grave komen En doen hem in de nacht gantsch ooghen-schijnlijck dromenGa naar voetnoot2558 Al 't ghene tusschen u en my oyt is geschiet, 2560[regelnummer] O wacht u dan voor schaed', siet toe dan Angeniet! Dan sal hy u ten toon voor al de werelt stellen,Ga naar voetnoot2561 Want ick, ick sal niet eer op-houden hem te quellen,Ga naar voetnoot2562 Ja gunnen hem gheen rust eer dat het is gedaan, Blijft ghy meyn-edighe soo langh wat in de Maan.Ga naar voetnoot2564 Eynde. J. STARTERGa naar voetnoot* Gonst baard nijdt. t'AMSTERDAM. Ghedruckt by Paulus van Ravesteyn. ANNO 1623.	voetnoot2193 denck om: overweeg. voetnoot2194 knaecht enz.: (beeld voor:) heb ik gewetens-wroegingaant. voetnoot2198 neffens: jegens, met betrekking tot. voetnoot2201 is my te bangh: benauwt mij zeer, maakt mij zeer bedrukt; mijn: mij. voetnoot2202 op een nieu: weer, opnieuw; mijn ontrou mijn: mij mijn ontrouw. voetnoot2204 van: over, voor. [tekstkritische noot]2205* 1644, o 1678, ô 2207 1678 wanden, 2209 1678 Hier, kus; daer, speel; 2210 1678 Gins, daer, 2211 1678 koets, 2218 1678 op alderminst 2223 1678 Grooste 2225 1638, 1644, 1678 Endimion 2227 1678 gave voetnoot2205 tuygh: getuige. voetnoot2206 u: uw. voetnoot2207 stracx: direct daarop, onmiddellijk daarna. voetnoot2211 koets: bed(stede). voetnoot2212 opgerechte: opgeslagen, vrank-en-vrije. voetnoot2213 brandende gelaet: vurig voorkomen. voetnoot2215 staten: toestanden, omstandigheden. voetnoot2217 slimsten: ergste. voetnoot2218 op 't alderminst: tot in het onbelangrijkste, in geen enkel opzicht. voetnoot2219 deughdlijck: geheel naar de normen, voortreffelijk; ommegang: maatschappelijk gedrag. voetnoot2220 vryery: verliefde omgang; volkomen: volle. voetnoot2221 treffelijck: in hoge mate. voetnoot2222 Van Nederlands enz.: Van Nederlandsaant. voetnoot2224 eelste: beste; boerten: grappen maken; stichten: nuttig opbouwend (in geestelijke zin) zijn. voetnoot2225 goedt: bezittingen. voetnoot2228 over hoope: op elkaar gehoopt, opeengestapeld. [tekstkritische noot]2234* 1678 Fontijn 2235 1638, 1644, 1678 Endimion 2237 1678 eer, 2240 1678 maeght, 1644, 1678 schanden: 2249 1629 En hy, was 1638, 1644, 1678 En hy was het oock (enz.) 1629, 1644, 1678 menigh 2251 1678 klimt daer(dus: alleen is vervallen) voetnoot2229 Het: nl. rijkdom van ghemoedt en gaven des verstants (vzn. 2226-2227). voetnoot2231 begheven: verlaten. voetnoot2234 Fonteyn: bron; eerelijckste: eerzaamste. voetnoot2236 goedt: bezit (hier: alléén materieel bezit). voetnoot2237 breken: verbreken; trou: belofte van trouw. voetnoot2239 Eer gaat boven 't goed: 'n spreukaant.; treflijcke: uitmuntende. voetnoot2242 vry wat treftighs: 'n aantal uitstekende dingen; te vermoen: te verwachten. voetnoot2243 Sijn* enz.: hij verkeerde met de aristocratie uit de steden. voetnoot2244 Den Oppersten: de hoogste in rang staande functionarissen (meew. vrwp.). voetnoot2245 grondigh: geheel en al, volkomen; deught: rechtschapenheid. voetnoot2246 Gheest: inborst, karakter; gheneught: genegenheid. voetnoot2247 Dies: derhalve, daarom; had: zou hebben; goede gonst: welwillende goedheid. voetnoot2248 eer yet langh: zeer binnenkort. voetnoot2249 bock: domkop. voetnoot2250 helft te minder: half zo weinig. [tekstkritische noot]2253 1638, 1644, 1678 Angenietje 2259 1678 d'onsacchelijcke Goden, 2260 1623, 1629 drukfout Murcur' voor Mercur', welke juiste vorm de overige drukken geven. gevolgd door een:-teken 1678 noden, 2261 1638 aft er Sierletter M over 9 regels (= 7 verzen) 2263 1644, 1678 bezwaren, 2264 1678 verklaren, 2265 1644, 1678 oorspronckelicken 2266 1678 Uyt voetnoot2252 Hy: nl. Kloridon; daar: nl. in eenich treflijck ampt, d.i. in een of ander aanzienlijk ambt; waardy enz.: het waardevolle van zijn vaardigheid en wetenschap in zijn kunstprodukten; op-klimmen: stijgen. voetnoot2253 wat enz.: wat voor een verdriet doe je jezelf aan. voetnoot2254 hoogh-ghesworen: plechtig gezworen. voetnoot2255 Dies: daarom. voetnoot2256 Daar: terwijl. voetnoot2259 Holla: wacht even; onsaghelijcke: ontzag-wekkende, eerbiedwaardige. voetnoot2260 Murcur': Mercurius; so: dus; is het my van noden: zal het zaak zijn voor mij. voetnoot2261 mijn: mij; after: achter. voetnoot2262 om mijn trou: wegens mijn (niet gehouden) trouwbelofte. voetnoot2263 noch: vooralsnog; dapper mijn beswaren: mij bezwaard voelen. voetnoot2265 droef: achtergepl. bijv. bep.; oorspronkelijke zijn: hun oorsprong hebben. voetnoot2266 Pluto: god van de onderwereld, Hadesaant. [tekstkritische noot]2270* 1638, 1644, 1678 wer'lts 2271 1678 Water-God, 2273 1644, 1678 Helsche 2275 1678 ongelucken, 2277 1629 par en Lie'u, 2281 1678 Uytmuntend' 2282 1623, 1629, 1638 zetfout: haar s 2283 1638, 1644, 1678 komter voetnoot2267 Om welcken oorsaack: reden waarom; van: door; vgl. vzn. 1581-1582. voetnoot2268 veel verscheydenheyts: veel verscheidenheid van zowel feiten als meningen daaromtrent, nl. over wat in vs. 2265 als vraag(stuk) is geformuleerd. voetnoot2269 Dan doch: maar toch... voetnoot2270 Mits: aangezien. voetnoot2271 Water-God: nl. Neptunus, de god der wateren in het algemeen, en der zee(ën) in het bijzonder; versinnen: overdenken. voetnoot2272 on-min: nièt-liefhebben, vijandschap. voetnoot2273 d'Helschen Heer: de vorst van de hel voetnoot2274 Godt: god(heid)aant.; al sijn gheweer: al zijn wapens, nl. die van Cupido, pijlen en boog. voetnoot2275 Dies is hy oorsaack oock: daarom is hij de oorzaak. voetnoot2276 deerelijck: jammerlijk, deerniswekkend. voetnoot2278 't goedt: het materieel bezit, de rijckdom* (vs. 2274); na enz.: op het bezit dan op de deugdzaamheid gelet. voetnoot2279 besteedt haar sinlijckheden: haar zinnen gezet. voetnoot2280 eenigh: de een of andere: quant: jongeman; treffelijcke: hoogstaande, uitmuntende. voetnoot2281 gheestigh: geestrijk. voetnoot2282 't Is niet: dat betekent niets; so veer: in zoverre als. [tekstkritische noot]2285 1644 verfuft 2287 1678 De 1629, 1644, 1678 sal des 2288 1678 wensche. 2290 1644, 1678 vreught, 2291 1638, 1644, 1678 is poeseligh, 1678 verkrompen, 2292 1678 Dat men 2293 1629, 1638 straf 1678 verkeert, 2295 1644, 1678 jonge 1644 kusjes 2296 1644 lusjes 2297 1638, 1644 weeldt voetnoot2284 sagghelaar: oude zeur; slim: slecht, dus: mismaakt; leden: ledematen, ofwel lijf. voetnoot2285 op sijn schaduw' knort: op het minste of geringste in zijn nabijheid moppert. voetnoot2286 op schort: aan ontbreektaant.; nau: ternauwernood. voetnoot2287 mensche: vrouwelijk wezen. voetnoot2290 Verknocht: (in het huwelijk) verbonden. voetnoot2291 't poeseligh: zeer mollig, zacht; verkrompen: ineengekrompen, rimpelig door gebrek aan levensvocht. voetnoot2292 nau: nauwelijks. voetnoot2293 loddrigh: bekoorlijk èn bekorend, verlokkend, aanhalig; verkeert: afkerig (van haar); stuur: stuurs; straf: stug. voetnoot2294 rommelt van: babbelt over; mymert van: piekert over. voetnoot2295 Sal't* enz.: Zal het enz.aant.; weeligh jonghen dier: dartel jong meisje (dier: niet afkeurend); gayle: wellustige (evenmin depreciatief). voetnoot2296 tock'len: verlokken, prikkelen. voetnoot2297 kittelende weeldt: genot dat prikkelt. voetnoot2298 Dat's: (op zo'n manier) dat ze; vreemde kraan: vreemde (evt. onbekende) kraanaant.; dus: andere minnaar; vreemder: nog bijzonderder. voetnoot2299 garen: gaarne. voetnoot2302 met sijn goedt: nl. met de erfenis van de Vreck (vs. 2300) als bruidsschat. [tekstkritische noot]2303 1638, 1644, 1678 Landts-knecht 2306 1678 dagh; sluyt; 2308 1678 sterck, 2309 1638, 1644 ô romein gedrukt (zoals Neptun!) 1678 ô Neptuyn romein (zoals de tekst) 2310 1678 Echtbreuck, jalousy, 2311 1678 On-eyndelijcke 2314 1638, 1644, 1678 mensch'lijcken 2317 1644 sprekersaanduiding ervóór: Mercuri. in plaats van Nept. 1678 daer, dit is 1644 aarsche 2318 1638 ghebouw voetnoot2303 springhen buyten spoor: uit de band springen, loszinnig gaan leven (letterlijk: dansen afzijds de (gewone, gebaande) weg); Landts-knecht: huursoldaat (met bijbetekenis: ver beneden Angeniets stand). voetnoot2304 thien hoorens draghen: vaak in huwelijk bedrogen zijnaant. voetnoot2305 ghekalt: gepraat, gesproken; Jeught: levenslust, met name: dartelheid, liefdesverlangen. voetnoot2306 vlam: de minnevlam, -gloed. voetnoot2307 wast: groeit. voetnoot2310 met: door. voetnoot2312 ja: zelfs (verlies van); ly'en: ondergaan. voetnoot2313 Dies: daarom. voetnoot2315 die selve Godt: dezelfde god; bedoeld is Pluto: Angeniet prefereerde immers de rijke Endimyon; zie vs. 2266 en Aant. voetnoot2317 Holla: wacht even. voetnoot2318 beeldt: mooie vrouw. [tekstkritische noot]2319* 1638, 1644 's Is 1678 s'Is 2320 1678 ziel, en 2321 1644, 1678 sprekersaanduiding ervóór: Marc. 2322 1644, 1678 beneemt, 2325 1629, 1644 Wt stekende 1678 Uytstekende 1644 Joffrou 2329 1678 doen, 2330 1678 aen, voetnoot2319 stralen: (licht)stralen (van haar schoonheid)aant. voetnoot2320 eelste: edelste. voetnoot2321 vervreemt: verbijsterd. voetnoot2322 spreken: aanspreken. voetnoot2323 Kroon-draaghster: koningin. voetnoot2324 ghelaat: wijze van doen, houding; schoone leden: (door) een mooi lichaam. voetnoot2325 Wt-stekende: voortreffelijke; braaf ghesicht: uitermate mooie ogen. voetnoot2327 so: dusdanig, zo; met klemtoon vooruit naar Dat* (vs. 2329). voetnoot2328 alle glans: alles wat glans is. voetnoot2330 wenden aan: in het werk stellen. [tekstkritische noot]2331 1678 Jonck-vrouw, 2338 1678 maken, yet, 2339 1644, 1678 dus lief, 2347 1638, 1644 ooghen: 1678 oogen, voetnoot2331 so veer: in zoverre als; u minne: uw liefde. voetnoot2332 meer als menschelijck: op bovenmenselijke wijze. voetnoot2333 neerstigh: zorgvuldig, ter dege. voetnoot2335 ghesinnicht: van zins. voetnoot2336 wellust: geluk. voetnoot2338 ghebaard: voortgebracht. voetnoot2339 noden: met aandrang (tot iets) overhalen. voetnoot2342 aensienlijckheydt: indrukwekkend voorkomen; van hou: achting voor voel, waarde aan hecht. voetnoot2343 Gheeft het my: komt het mij voor; dapper: erg, zeer. voetnoot2344 dat ghy meught: dat gij zoudt willen. voetnoot2345 cieraat: pracht. voetnoot2347 dier: meisje (neutraal in gevoelswaarde); die: het antecedent is de aangesprokene tot wie de eerste vershelft gezegd wordt. [tekstkritische noot]2349 1638, 1644 beeldt: 2357 1638, 1644, 1678 voldoen 2359 1678 steyg'ren, voetnoot2348 naar u vermoghen: volgens uw krachten. voetnoot2349 beeldt: mooie vrouw. voetnoot2350 willigh: vrijwillig; erweeldt: uitgekozen, verkoren. voetnoot2351 op het hooghst: in de hoogste graad. voetnoot2352 of het schoon leyt: ook al ligt het; het: d'Hemel; Mercurius verwijst met dit het waarschijnlijk naar het in d'Hemel vervatte hemelse gebouw als tegenhanger van het aardse gebouw: 't Aardtsch ghebou (vs. 2349). voetnoot2353 wist?: wist!aant. voetnoot2357 by so veer: in zoverre als; vol-doen: welwillend zijn, aan de verwachtingen beantwoorden; het stuck: de zaak. voetnoot2359 steyg'ren: stijgen. voetnoot2360 u gonst: uw welwillendheid, in casu: uw liefde. [tekstkritische noot]2363* 1638, 1644, 1678 Goddelijckheden, 2364 1638 Eyseght 2365 1678 sijght, 2367 1629 sprekersaanduiding ervóór: ERC. W in plaats van MERC. 2368 1678 belieft, 2371 1678 my 2373 1678 van de 1638 Go'on 1644, 1678 Go'on! 2374 1638, 1644, 1678 verbo'on. voetnoot2363 Godlijckheden: godenwezens; dewijl: omdat; wat volgt tot Ey (vs. 2364) is redenaanduidend voor haar aanspreking met Verliefde Goon. voetnoot2364 reden, Of middel: reden of oorzaak; dus: door welke innerlijke of uiterlijke drang. voetnoot2365 sijght: neerdaalt. voetnoot2367 verhalen: herhalen. voetnoot2371 mijn: mij; vriendtschap: verliefdheid, gunstbetoon; bekoren: verleiden. voetnoot2373 vande: door de, vanwege de. voetnoot2376 haast: snel, haastig. [tekstkritische noot]2378 1678 van de 2382 1629, 1638, 1644, 1678 soud'tot 1629 guu 2383 1678 verkiesen, 2385 1629, 1638, 1644, 1678 heym'lijck 2387 1638, 1644 schoon? 2388 1629 ghenieten- 1678 genieten. voetnoot2377 anders yet: anderszins iets, iets anders; derven: mogen. voetnoot2378 Groote Donder-Godt: Jupiter (Tonans); vgl. vs. 1723 en annotatie. voetnoot2380 So moocht: dan kunt; van mijn: wat mij betreft; datelijck: metterdaad. voetnoot2382 dat: opdat; vgl. vzn. 2360-2361. voetnoot2385 't Sal heym'lijck zijn by mijn: het zal bij mij een goed bewaard geheim zijn. voetnoot2386 het: nl. het Liedeken laten hooren (vs. 2372); siet: zorgt ervoor, ziet toe. voetnoot2388 als: dan. [tekstkritische noot]2390 1638, 1644, 1678 in, en 2391 1644, 1678 staen, 't 1629, 1638, 1644 onthouwen 2393 1638, 1644, 1678 Go'on 1678 meld, 2394 1638, 1644, 1678 meyneedigh voetnoot2389 Of: indien ... dan (toch). voetnoot2391 wist: zou kunnen, weten te; 't liedt: de liedtekst in zijn geheel. voetnoot2392 Ja die: Ja, als ik maar; dubbelheydt: dubbelhartigheid. voetnoot2393 So: indien. voetnoot2395 waend: meent. voetnoot2396 by so veer: in zoverre als; 't: nl. het liedje laten horen, de betekenis ervan zeggen (vgl. vzn. 2372 en 2389). voetnoot2397 komen naer: vervullen (voldoen aan); in 't enz.: voor zover in uw vermogen ligt. voetnoot2398 datelijck: onmiddellijk, of: metterdaad. [tekstkritische noot]2400 1638 dubbelheyd 2402 1638, 1644, 1677 daed'lijck 1678 altemael. 2404 1638, 1644, 1678 heym'lijckheden voetnoot2402 al te mael: geheel en al, alles in één keer. voetnoot2404 heymlijckheden: verborgenheden. voetnoot2405 Vervat: besloten in; swaer: moeilijk, lastig. voetnoot2406 yligh: ijlings. voetnoot2408 uyt-strijcken: voor de gek houden. [tekstkritische noot]Sierletter D over 9 regels (= 6 verzen), 2410 1638, 1644, 1678 daed'lijck 2414 1629 heimelicks 1638, 1644, 1678 heymelijcks (regie-aanduiding) 1629 Wolchen in, eu 2415 1678 Dubbeld 2417 1638, 1644 bene'n 2420 1629, 1638, 1644, 1678 Wachtende; 2421 1644, 1678 aerd, voetnoot2410 tot een woord: woord voor woord, tot het laatste woord nauwkeurig. voetnoot2412 haer: hen, nl. de Wolcken (vs. 2411). voetnoot2413 dat's u voor: ik ga u vooruit (toneelterm). voetnoot2414 Betroud enz.: vertrouw hierna weer eens iets wat verborgen moet blijven aan een vrouw toe!aant. voetnoot† voorts: terstond, direct daarop; Stem: melodie; La Chime: deze melodie gebruikte Starter ook in zijn Friesche Lusthof*aant. voetnoot2415 Dubbelde* enz:aant.; Dubbelde: zware; kle'en: kleden; vgl. ons: wolkendeken. voetnoot2416 Phoebe: Phoebus Apollo, de zon(negod); in aanspreekvorm: Phoebe. Mogelijk zou ook zijn Phoebe = Diana, Artemis, Hecate, de maan, als aangesprokene. Zie echter de Aant. bij 2415; voort: terstond. voetnoot2417 Op datse: opdat ze, nl. de kle'en* (vs. 2415). voetnoot2418 haer: hun; gespickelde: van kleur ongelijkmatige. voetnoot2419 weet: kent. voetnoot2421 logge: traagbewegende; metter vaerd: vlug. [tekstkritische noot]2424 1638 benede 1644 benede (2429 1629, 1638, 1644, 1678 gebied' (regieaanduiding) 1629 wert al 2431 1678 vóór dit vers ontbreekt de sprekersaanduiding; Helaes!helaes! 2432 1678 Angeneta 2433 1638, 1644, 1678 geleerd, 2434 1678 vóór dit vers ontbreekt sprekersaanduiding 1644 datmen (regieaanduiding) 1644, 1678 konnen; op-vaert voetnoot2425 noodigh: dringend, streng. voetnoot2427 by: nabij. voetnoot2428 al: alle. voetnoot2429 u gebied: uw gebod. voetnoot2430 op haer: van hen. voetnoot† verbaest uyt: verschrikt het toneel opkomend. voetnoot2432 word: werd; opgetogen: naar boven getrokken. voetnoot2433 al: geheel en al. voetnoot2434 sien: er voor zorgen; weerd: (uit, buiten de hemel) weert. voetnoot†† vaerdigh: snel; dies: derhalve; op: omhoog. [tekstkritische noot]2435 1638, 1644, 1678 Kurie 1638 ouroon, 1644, 1678 ou throon, 2437 1644, 1678 Voerd' 2440 1638, 1644 gemoet 2441 1678 Goo'n, 2444 1678 Die van de 1644 Goo'n? 2445 1678 is't 2446 1678 stacken 2447 1678 is't voetnoot2435 Chaire enz.: Heil U, Zeus, Heer van het bestaandeaant. voetnoot2438 Phoebi gulden oogh: het gouden oog van Phoebus Apollo, dus: de zon. voetnoot2439 Anelthousa, Alleluya: Opstijgende, Looft de Heeraant. voetnoot2441 van: door, vanwege. voetnoot2443 steyghert: stijgt; Throon: hemel als verblijfplaats der goden, met name van Jupiter (Zeus). voetnoot2444 Dien: aan wie, nl. de wie uit vs. 2443. voetnoot2445 Ons: deftigheidsmeervoud; dus: mij, Jupiter; Reusen: de Giganten, zonen van Gaea; zie vs. 1444 en Aant. voetnoot2446 kneusen: verpletteren. voetnoot2447 Droes: duivel. voetnoot2449 S'is anders: want ze is werkelijk. [tekstkritische noot]2450 1678 hoornen, voetnoot2450 de hoornen: de horens, die als kenmerk van duivels (kunnen) dienen. voetnoot2451 Die: de hoornen uit het vorige vers; Die set sy ... de mannen op de kop: zij doet de mannen bedrog in de huwelijkstrouw (door hun vrouwen beloofd) ervaren; vgl. vs. 2304 en de annotatie; in 't ghemeen: in het algemeen. voetnoot2452 So: wel..; op: omhoog (gestegen). voetnoot2454 watte: wat voor een; vreemde: onnatuurlijke. [tekstkritische noot]2468 1638, 1644 datmen voetnoot2456 haren Donder-Godt: hun Jupiter; vgl. vs. 1723 en annotatie. voetnoot2457 haar: hen; met onse Godd'lijckheden: met onze goden, bijw. bep. bij betreden (vs. 2458). voetnoot2459 naar: na. voetnoot2460 Haer: hun; lijdt: toestaat. voetnoot2461 haar: hen; voort: voortaan. voetnoot2462 hare: hun. voetnoot2463 hoe sal ick 't enz.: wat moet ik met deze vrouw aan?. voetnoot2469 klappen: verraden, verklappen. voetnoot2470 snappen: babbelen. voetnoot2472 Soo lieten enz.: dan zouden zijlieden het zelfs als de dood erop stond niet nalaten. [tekstkritische noot]2475 1678 Vulcanus. 2480 1678 Mane is niet-cursief gedrukt (regieaanduiding) 1629, 1638, 1644, 1678 wert voetnoot2473 helptse van een kant!: maakt haar van kant, doodt haar! voetnoot2474 waar wel: zou goed zijn. voetnoot2475 Vulcanus: de smid der goden, god van het vuur, Hephaestusaant. voetnoot2478 aan Endimyon* enz.: aan Endimyonaant.; mag're gonst: zuinige liefde, geringe genegenheid. voetnoot2479 wy sijn onghequelt: wij hebben er geen last van, met de betekenis: wij zijn er zeer blij omaant. voetnoot2480 werdt: worde. voetnoot2481 Neemt ghy daer van de last: draagt gij (d.i. Vulcanus) daarvoor zorg; bewaren: beschermen. voetnoot2482 dat ons: zodat ons. voetnoot* Den Hemel word opgetrocken: de toneeltoestel die de Hemel verbeeldt, wordt naar boven getakeld, omhooggetrokken. [tekstkritische noot](Scène-kop) 1644 Neptunus, Sierletter M over 9 regels (= 8 verzen) 2484 1678 wy door 2487 1678 is't verriedt, 2489 1678 Mercurius, 2490 1629, 1638, 1644 Wtstorten 1678 in de 2496 1678 menigh voetnoot2483 wel met ons gemaeckt: aardig gesteld met ons (ironisch). voetnoot2486 u: uw (zo ook in vs. 2487). voetnoot2489 't is niet of wij: het helpt niet of wij al. voetnoot2492 Wat ons enz.: wat het allernodigst is dat wij moeten ondernemen. voetnoot2493 Voor my: wat mijzelf betreft; mijn: mij. voetnoot2495 te geneeren: in het leven te houden. voetnoot2496 ruyme: op velerlei dingen betrekking hebbende, veelomvattende; mennigh: menigeen; van: bij. [tekstkritische noot]regie-aanduiding) 1678 in de (scène-kop) 1629, 1638, 1644, 1678, vierde Géén sierletter, maar kapitaal groot corps 0 over 4 regels (= 4 verzen) 2499 1678 gebeurt' er 2501 1629, 1638, 1644, 1678 Angeneta, 2502 1678 beyd', 2503 1678 Duyvelin 2510 1629 Meyn edighd' 1644, 1678 Meynedighd' voetnoot2497 nood'loos: onnodig. voetnoot2499 al vreemde vreemdigheyd!: een grote hoeveelheid onnatuurlijke, bijzondere dingen! voetnoot2500 datelijck: zopas. voetnoot2501 loos: listig. voetnoot2502 beyd: beiden (dus Neptunus èn Mercurius); schendigh: schandelijk. voetnoot2504 daer in: nl. in de Hemel, met name in de maan. voetnoot2505 dubbelheyt: dubbelhartigheid. voetnoot2506 haer: hun (der vrouwen); sich enz.: zich op hun eden verlaten? voetnoot2509 Fonteyne: bron, oorzaak. [tekstkritische noot]2514 1678 is. 2515 1678 bewoond, 2520 1638 ô romein, niet-fractuur, zoals Angeniet! 2521 1678 aenschouwen, 2522 1638, 1644, 1678 schand-vleck 1629, 1638, 1644, 1678 Vrouwen: 2523 1678 eerlijck 2525 1644, 1678 in de 2529 1678 midd'ler schanden, 2530 1678 Verstanden, 2532 1629, 1638, 1644 Angenieta 1678 Angenieta, voetnoot2511 mijn: mij; teghenwoordigh: op dit ogenblik. voetnoot2512 beyd: wacht; ontvlien: ontkomen. voetnoot2514 onghestadigh: wisselbaar, onstandvastig. voetnoot2516 schildery: afbeelding. voetnoot2517 schepsel: (hier:) hemellichaam; springhen: zich dansend bewegen, schrijdenaant. voetnoot2518 Van: als bijvoorbeeld (te verbinden met gheen schepsel, vs. 2517). voetnoot2519 lichte: lichtzinnige (dus veranderlijke), en tevens: lichtgevende, heldere, stralende. voetnoot2520 ghebaerdt: van uw geboorte af (letterlijk: ter wereld gebracht); vgl. ons een geboren leugenaar. voetnoot2521 Dies: derhalve; vry: gerust. voetnoot2522 minnelijck: als een beminnenswaardige vrouw. voetnoot2523 eerelijck: als een vrouw van eer. voetnoot2525 soo vaack* enz.: Kloridon spreekt vanuit de idee dat Angeniet periodiek (bij volle maan?) in de maan treedt. voetnoot2526 het beeldenis: de uitbeelding. voetnoot2529 midler tijdt: intussen. voetnoot2530 gheestighe: scherpzinnige. voetnoot2531 verlies: nadeel, ongeluk. [tekstkritische noot]2533 1678 beschrijven, 2534 1638, 1644, 1678 end' 2536 1629, 1638, 1644, 1678 tijdt, 2538 1638, 1644, 1678 uytgesproken, 2540 1629, 1638, 1644, 1678 werelt 2541 1678 dunckt 2545 1678 bedreven, 2546 1629 beroeft 2551 1638, 1644 overvloet: 2552 1629 hy u voetnoot2534 stale: onuitwisbare, onvergankelijke; d'uw's: het uwe, de uwenaant. voetnoot2535 of ick schoon: indien ik al; nam: zou nemen; spijt: smaad. voetnoot2536 rechte: voorbeschikte. voetnoot2539 af-ghemaalt: uit en terna geschilderd. voetnoot2541 het sal blijven steken: het (door mij d.i. Kloridon voorgenomen en in de voorgaande verzen omschreven) werk onvoltooid zal blijven. voetnoot2545 Besonder: en wel speciaal voor het geval dat. voetnoot2546 spijt: smaad. voetnoot2547 datelijck: werkelijk, metterdaad; Geest: talentvolle dichter. voetnoot2548 met mijn is bekendt geweest: een bekende van mij is geweestaant. en vgl. Praeludium vs. 36 en Aant. voetnoot2549 snackerijtjes: praatjes. voetnoot2550 boerterijtjes: grapjes. voetnoot2553 Op-stijghen: zich verheffen, opstaan; dus: zich aandienen; daar: ter plaatse waar; ghelaten: (onvoltooid) gelaten. voetnoot2554 op een nieu: opnieuw; aan-vaten: ter hand nemen. [tekstkritische noot]2557 1629, 1638 de Grave 2558 1629 inde 2559 1678 geschiet. 2564 1678 myn-eedige Het woord Eynde 1629 niet in civilité, maar in fractuur groot corps 1638, 1644, 1678 vervallen Impressum Ghedruckt by: civilité; rest: romein 1629 t'Amstelredam Ghedrucht by Pieter Iansen Slyp, op de nieuwe zijds achter Borch-wal, inde Goude Knoop. Anno 1629 1638 het impressum is vervangen door een vignet 1644 geen impressum aanwezig 1678 geen impressum aanwezig voetnoot2555 u: nl. Angeniet, het meisje; of: af, d.w.z. in voltooide staat. voetnoot2558 ooghen-schijnlijck: zichtbaar. voetnoot2561 voor al de werelt: voor de hele wereld. voetnoot2562 quellen: lastig vallen. voetnoot2564 soo langh wat: maar zo lang. voetnoot* J. Starter. Gonst baard nijdt: zie ondertekening van het Praeludium en annotatie

Vorige Volgende

Angeniet

Vijfde handelingh, eerste uytkomst.

Vijfde handelingh. tweede uytkomst.

Vyfde handelingh, derde uytkomst.

Vijfde handelingh, vierde uytkomst.

Vyfde handelingh, vyfde uytkomst.

Over het gehele werk

organisaties

Over dit hoofdstuk/artikel

lied