Oost- en West-Indische Warande

Vervattende aldaar de leef- en genees-konst. Met een verhaal van de speceryen, boom- en aard-gewassen, dieren &c. in Oost- en West Indien voorvallende

Het XVI. Capittel. Van des Buycks Lever-vloed soo genoemt.

Doctor. Heeft men daer soo genoemde Lever-vloed niet?

Magister. In 't Jaer 1658. in de Stad Salvader in Bahja, sijnde de maenden seer regenachtigh, was'er geen plaegh die ons meer fatigeerde, dan de Bloed-vloed, in teykenen en genesinge een weynigh van de Dysentie verschelende, welcke, al-hoe-wel niet minder als deze gevaerlijck, is echter met veel kleyndere toevallen vergeselschapt. Want dickwils

[p. 228]

is sy tot den eynde toe, sonder eenige moeyelijck pijnen, vringingen en Exulceratien, met een gemackelijcken afgangh.

Doctor. Hoe doet sich dese Vloed op?

Magister. Dese Vloed is aldus, met enckel bloed, of met dicke kloppen, of, als of het water was daer men Vleis in gewassen heeft; komende uyt eenige leckende bloed-vaten die na de Darmen toeloopen. Zy brenght meer vrees aen dan schade, waer mede de Jonckheyt meest mede behebt is: ende soo daer eenige Ulceratie ofte pijnen by zijn, soo gelijckent sy wel na een Dysenterie. Selden siet men door Consiliderende en pijn-stillende Klysteren in 't begin soulaes. Al-hoe-wel men in andere Vloeden des Buycks nauwlijcks een Venesectie toe laet, so wert de selve van de oude Inwoonders hard aengepresen: maer ontrent ontrent onse Luyden, die sachter ende tengerder zijn, sijnde de stercke hitte ongewoon, moet men wat voorsichtiger en wat spaersamer te werck gaen; selfs behoeft men niet verder te gaen dan met aftreckende koppen, die men op de Lendenen ende Billen set. Voors d' andere middelen zijn de selfde die wy hier vooren van de Dysenterie gesegt hebben, ontrent den afgangh derft men nauwlijcks de Rhabarber ofte Myrabolaenen gebruycken, ende daerom moet men dickwils tot de Opiaten sijn toevlucht nemen. Als daer is voornamentlijck het Extractum Bontii, ende ons Conditum Magistrale hier vooren gewaeght Soo daer veel scherpigheden by zijn, soo gebruyckt men de

[p. 229]

versche verkoelende saden, als mede tot alle die dingen welcke de Pisse drijven, als daer sijn een Decoctie van de Zee Juripeba, de wortels, Araca, de Alkekengi, Soethout, Erva-moira, Erva de Capitaon ende Pagimirioba, en diergelijcke die de scherpte ende hitte temperen ende versachten. Ende voornamentlijck dienen hier de Emulsien ende pappen, diemen Carima noemt gemaeckt van Tipioca de Madihoca. De Vruchten Janipaba, Murucuja, Guajaba, de kleyne ende groote Araca &c. Werden daer toe seer geacht. Als mede het gedistilleerde water van het Suycker-riet ende de bloem Guabiraba met wit van een Ey gedroncken, daer by doende een weynigh Arangien sap. Voorts appliceert men cataplosmen van Porcelein en van Erva Moiza met Azijn getempert, applicerende die op de Rugh ende Buyck, en stillen aldus desen Vloed.