Oost- en West-Indische Warande

Vervattende aldaar de leef- en genees-konst. Met een verhaal van de speceryen, boom- en aard-gewassen, dieren &c. in Oost- en West Indien voorvallende

Het XIII. Capittel. Vande versworen Longen ende het golven des etters boven het Diaphragma, ofte dwars middel-schot.

Een versworen Longe wert wel door de selvige nu genoemde medicamenten genesen, maer des selviges genesinge is vry wat swaerder, om dat den etter in eene van beyde zijden, ofte in beyde vryelijcken komt te swemmen boven het Diaphragma en rontsom de Longe, ende hoewel die dickwils een gedeelte des selviges weet op te worpen, nochtans niet machtigh en is de geheele stinck-poel uyt te droogen. Nochtans en isser geenen anderen uyttocht voor dese etterachtige materie te vinden, dan door de strot ofte aessem-ader: sy mogen hier seggen wat sy willen, die durven versekeren dat desen etter somwijlen uytgedreven wert door het slincker herte-buyckjen,

[p. 103]

ende overgevoert wert na de groote aderen, ende van daer na de Lever, ende de aderen des darm-scheytsels, ende van daer door de darmen met den kamer-ganck ontlost wert, ofte oock na de nieren geschickt wert, ende door kracht der nature tot ontlossinge der sieckte door het water uytgedreven wert. Ik en wil dese luyden; die sulcks geschreven hebben, van geene onwaerheyt bestraffen, ick nochtans en ben noch oyt so geluckigh niet geweest, hoe wel ick seer groote practijcke in dese zieckte gehadt hebbe, dat ick oyt soodanige uytdrijvinge hebbe kunnen komen te sien.

Maer ick wil hier, achter wege latende alle de wijve praetjens, een remedie voorstellen, de welcke, hoewel sy niet altijdt en geluckt, nogtans sonder twijffel verre de aldertreffelijckste is, die tot noch toe bekent is. Men sal tusschen de vierde ende vijfde ribbe, de musculen die tusschen de ribben boven het Diaphragma geplaetst zijn, met een corosijf medicament inbranden, tot datter een Escara gemaeckt zy, die groot genoegh is, het welcke gemeenlijcken binnen de tijdt van drie uren te wege gebracht wert, daer na sal men die met een wonde, die breet genoeg is, doorsteken, ende sulcks geschiedt, vermits de wonde, indiender geen corosijf voor en ging, al te haest soude sluyten, ende rasser genesen als het behoort: Maer de lippen der wonden dienen altijt soo verre van een gehouden als mogelijck is, op dat die vuyligheyt ende den etter eenen vryen deur-tocht mogen houden, het welke buyten alle twijffel in een ronde wonde best geschiet:

[p. 104]

Maer voor alles moet men sorge dragen, dat desen etter ende bloedt niet t'seffens ende op eene reyse, maer op verscheyde poosen uyt-gelaten werdt, na dat de krachten van den ziecken kunnen verdragen, de welcke in dese landen insonderheyt gade geslagen moeten werden. Door dese remedie hebbe icker sommige even als door een miraeckel sien genesen, ende onder andere veele eenen Kuyper, die hier op het Fort van Batavia Soldaet ende Corporael was, doch hier van breeder in mijne particuliere observatien.