Oost- en West-Indische Warande

Vervattende aldaar de leef- en genees-konst. Met een verhaal van de speceryen, boom- en aard-gewassen, dieren &c. in Oost- en West Indien voorvallende

Het VIII. Capittel. Vande Apostematien ofte Etter-Buylen des Levers, ende des selviges eenige genesinge.

Wanneer de inflammatie des Levers niet wel genesen en wert, of halsterckelijcken voor de genesinge niet en wil wijcken, soo volght 'er een seer deerlijck gebreck uyt, namentlijcken een apostematie des Levers, de welcke indien sy het Lichaem ofte de eyge substantie des Levers bevat heeft, soo is het een ongeneselijck quaet; ende oversulcks en wil ick daer niet vorder in treden: Maer indien den etter besloten leydt tusschen het vleesch ende het vleis dat de Lever omvangt, het welck hier heel dickwils voor-valt, soo bestaet de eenige hoope des gesontheyts in 't openen van de apostematie; met het welcke men in volgender maniere moet te werck gaen. Voor eerst moet men een caustijck ofte corosijf Medicament op de plaetse des Levers aenleggen, in

[p. 83]

dier voegen dat de eschura ofte de kole alleenlijcken de musculen des buycks doorboore, sonder dat nochtans het peritoneum ofte buyck-vlies besmet werde. Daer na sal men het Lancet een kleyn gaetjen door het peritoneum steecken, ende daer een sodanigh Silver hol instrument in brengen, als de steen-snyders gewoon zijn in haer werck te gebruycken; dan sal men de wonde wijt genoegh openen, soo sal het vlies, dat de Lever bekleedt, datelijck te voorschijn komen, het welcke dapper op-geswollen is, door die vuyligheyt die der onder verborgen leyt; wanneer dat vlies door gesteecken is, salder een etterachtige vochtigheyt, die bloedigh water, daer vleesch in gewassen is gelijckende is, uyt-vloeyen, de welcke hoe dat minder stinckt, hoe daer meer hoop tot de genesinge is. Hier na sal men de wonde suyveren met Medicamenten die matelijcken verdrogende ende af-vagende zijn, als namentlijken met Roose-bladeren, Granaet-appel-schillen, met Honingh van Roosen vermenght: Ende voorts sal men door een ervaren Chijrurgijn door vlees-maeckende ende helende Medicamenten de wonde doen toe-heelen. Ondertusschen sal sigh den siecken gantschelijck van alle purgeerende drancken, ofte Purgatien onthouden, alleenlijck versterckende dingen gebruyckende, als conserve van Roosen, met poeder van root Sandel-hout, daer by vermengt zijnde gebranden Hertshoorn, ende schaefsel van Rinoceros-hoornen, die hier overvloedigh in de bosschen zijn: als oock bereyde Paerlen ende bereydt root Corael. Insgelijcks conserve, Zij-

[p. 84]

roop ende andere soorten van confijt uyt Billing-bingh, Mangassen, Granaet-appelen, ende Limoen-sap, de welcke alle verkoelende zijn, ende de Lever verstercken, ende dien volgende den siecken troostelijck zijn. Maer wanneer den siecken heel swack is, soo en dientmen den Bezoar-steen niet te sparen.