Der leken spieghel

Leerdicht van den jare 1330

[p. 396]

D.

Dade, plur. daden (var. daten), II. c. 18. v. 58, dadel, de vrucht van den dadel- of palmboom. Velthem, bl. 13: Bi Cadrus staet die palmboem mede, Die onse vrouwe nigen dede Tot haren voeten, daer si met staden Plucte haer genuechte van daden; Ende doen si daer [lees der] daden had genoech, Rechti hem op na sijn gevoech.

Dadinghe, III. c. 3. v. 85, contract, dading; een bekend woord uit de vroegere regtstaal, sedert verouderd, doch door het Burg. Wetboek van 1838 weder in het leven geroepen en thans in den zin van transactie geldende.

Daer binnen. Zie Binnen.

Daerde, Daers, Daert. Zie Daren.

Dale. Te -, I. c. 3. v. 42, beneden, op den grond. Hier te dale, II. c. 30. v. 31, hier beneden, hier op arrde.

Dan conj., voorafgegaan door anders en gevolgd door een ww., I. c. 9. v. 45, c. 24. v. 35, c. 37. v. 78, III. c. 5. v. 71, 75 enz., verkorte uitdrukking, waar wij thans zouden zeggen: (anders) dan dat, of dan alleen dat. Zie clignett, Bijdr. bl. 407 vlg.

Danc, afkomstig van dinken of denken, beteekent oorspronkelijk meening en, bij toepassing, wil. Vandaar de gewone spreekwijze: an sinen (minen, haren enz.) danc, I. c. 41. v. 51, II. c. 46. v. 24, c. 61. v. 50, tegen zijn wil, zijns ondaks. Zie huydec. op stoke, II. bl. 221 vlgg.

[p. 397]

Danc hebben van iets, III. c. 15. v. 337, ergens wil of pleizier van hebben. Zie mijn Brief aan Dr. J., bl. 26 vlg. Te dancke, III. c. 3. v. 716 var., naar den wil, naar den zin, naar genoegen. - Walewein, vs. 8799: Bede van ate ende van dranke Waersi ghefesteert te dancke.

Danckelike adv., III. c. 3. v. 317, dankbaar.

Danckelichede, III. c. 2. v. 99, dankbaarheid. Elders staat het ook in den minder gewonen zin van hetgeen men iemamd te wille of naar zijn genoegen doet, eene weldaad. Hamburgsche HS. van 't Schaakspel, foL 144: Die vanden andren een ghenouchlike dankelijchede heeft ontfaen, die es hem weder verbonden te zine wille te stane, waar het bijgevoegde Latijn heeft: ‘gratulationis beneficium accepit.’

Danen adv., I. c. 15. v. 25, c. 26. v. 150, II. c. 9. v. 9 enz., vanwaar, waar van daan. Van danen, II. c. 5. v. 12, ook van daen (var. van dan), II. c. 45. v. 125, van daar, daar van daan, of (van tijd) van toen af.

Dar, Darstu. Zie Dorren.

Daren met den dat., IV. c. 7. v. 32, deren. Daers, II. c. 61. v. 64, en daert, II. c. 28. v. 77, de 2 en 3 pers. enk. praes. conj., deert, deret. Daerde, II. c. 61. v. 66, deerde.

Darf. Zie Dorven.

Das, II. c. 9. v. 10, 66 enz., hetzelfde als des, gen. van dat, dus daarvan, of welke andere wijzigingen van beteekenis de gen. toelaat. Zoo, I. c. 25. v. 73,

[p. 398]

daarin, in dat opzigt. Na das, I. c. 18. v. 105, na dat, daarna. Zie Gloss. op Floris e. Blanc.

Dat, achter een demonstr. of relat., I. c. 45. v. 118, I. c. 18. v. 90 enz. Vgl. Dr. brill, Holl. Spraakleer, bl. 731 vlg. Als expletivum gebruikt en gevolgd door eene omgekeerde constructie, waar het werkwoord achteraan komt, I. c. 23. v. 29, II. c. 16. v. 60, c. 36. v. 876, c. 58, v. 186.

Dat met den conj., I. c. 1. v. 17, c. 3. v. 37, c. 12. v. 33, c. 28. v. 23, III. c. 23. v. 81, aan het hoofd van een conditionelen zin, gesteld dat. Zie Minnen Loep, Gloss. en Dr. brill, t.a. pl. bl. 750 vlg.; doch de pll. uit den L. Sp. (I. c. 17. v. 4 en c. 26. v. 148), daar aang., behooren hier niet toe. In de eerste is de lezing (van I. en H.) daer te verkiezen; de tweede verklare men naar hetgeen ik in mijn Brief aan Dr. J., bl. 17 vlg. heb aangemerkt.

De, voor een comparatief, de minder, I. c. 13. v. 42, te minder. Eng. the less. Zie Dr. brill, t.a. pl. bl. 705. De door mij voorgestelde verandering in te was onnoodig.

Deduut, II. c. 57. v. 28, eig. vermaak, hier, in sterkere opvatting, geluk, zaligheid. Zie clignett, Bijdr. bl. 76 vlg. Het is 't Fr. déduit, van 't Lat. deducere, afleiden.

Deemster adj., II. c. 36. v. 1352, duister.

Deemsterheit, - ede, I. c. 13. v. 6, 102, c. 14. v. 49, II. c. 36. v. 1356, 1374, 1674, 1678, 1687 enz., duisternis. Zie de Taalk. Mengel. van. clignett en steenwinkel, bl. 176-184 en mijne aant. in het Taalk. Mag. IV. 72 vlg.

[p. 399]

Dey, I. c. 2. v. 60 var., het ei.

Decrete ende decretale, III. c. 14. v. 17, de gezamenlijke stof van het kanoniek of kerkelijk regt. Literae decretales noemde men de besluiten, uitwijzingen of beslissingen, door den Paus in twijfelachtige gevallen gegeven. Bekend is de verzameling daarvan, ten jare 1150 door gratianus voltooid en doorgaans Decretum Gratiani geheeten, welke, vereenigd met vier latere verzamelingen, het Corpus juris canonici uitmaakt.

Denken (dachte), III. c. 15. v. 141 enz., uitdenken, verzinnen.

Derf, Derven. Zie Dorven.

Dichter, - tre, III. c. 14 en c. 15 (passim). Door van wijk op heelu, bl. 1 vlg. en anderen is reeds gezegd, dat dichten oudtijds eene andere beteekenis had dan thans, en niet meer was dan opstellen, maken. Een dichter was dus niets hooger dan wat wij schrijver of auteur noemen, zonder nog op de edele poetrie aanspraak te maken; zoodat zelfs hij, die in proza schreef, niettemin dichter heette. Maar scriver heette bepaaldelijk de afschrijver, gelijk uit III. c. 14. v. 25-34 overtuigend blijkt, waar dichter en scriver tegen elkander over worden gesteld. Zoo ook in 't slot van den in proza geschreven Selen Troist (zie bl. 321 aant.), waar drie personen onderscheidelijk genoemd worden: Ind bidde alle die ghene die dit boich liesent, dat sij Got bidden vur den die dit boich dijchte, ind ouch vur den die dit boich schreiff, ind die dit boich schrijven deide. In deze opvatting mogt waarheidsliefde een der

[p. 400]

eerste pligten van een dichter heeten, waarop de auteur van den Leken Sp. dan ook sterk aandringt. Hillegaersberch, fol. 29. c. zegt er van: Want gherechte dichters zeede Dat is die waerheit bringhen voert. Die geheele plaats is zeer lezenswaardig, maar te lang om hier aangehaald te worden.

Die, I. c. 2. v. 7, c. 39. v. 175, III. c. 5. v. 66, c. 10. v. 84, 213, c. 12. v. 109, c. 23. v. 90, c. 24. v. 27, in elliptische spreekwijze, welker zin men kan wedergeven, door die in indien men te veranderen. Ik heb deze merkwaardige manier van uitdrukking reeds verklaard in de N.W.d.M.v.N. Lk. VI. 164 vlg. Bij cats was zij nog zeer gemeenzaam.

Dieden, II. c. 51. v. 14, uitleggen, verklaren; II. c. 51. v. 89, c. 52. v. 52, beduiden, beteekenen; IV. c. 10. v. 36 var., hetzelfde, in de gewijzigde opvatting van invloed hebben, iets uitwerken. Zie Bedieden.

Diefte, I. c. 28. v. 14, c. 30. v. 73, III. c. 2. v. 68, c. 16. v. 54, diefstal.

Dien, Dyen, I. c. 25. v. 27, c. 44. v. 85, III. c. 10. v. 276, c. 26. v. 115, Imperf. dijde, Prol. v. 85, II. c. 7. v. 135, c. 50. v. 7, Part. ghedijt, II. c. 3. v. 57, groeijen, wassen, toenamen, thans gedijen. Ter wijsheit dyen, II. c. 23. v. 24 var., te Gods eren dien, III. c. 9. v. 25, opgroeijen (tot). Zie Ghedien. I. c. 16. v. 47 is Dien (zie de var.) de ware lezing, die door mij in den tekst had moeten op-

[p. 401]

genomen worden. Dienen is onzin, ten ware men het als frequentatief kon opvatten, hetgeen ik niet geloof.

Dier, duur. Dier tijt, I. c. 10. v. 67, c. 46. v. 103, dure tijd, duurte van levensmiddelen.

Dier, I. c. 21. v. 78, c. 31. v. 23, c. 47. v. 76 enz., kostbaar.

Dierbaer, II. c. 45. v. 208, hetzelfde.

Dierne (var. deerne), II. c. 6. v. 118, c. 7. v. 100, dienaresse. Deernekijn, II. c. 7. v. 112, het dimin. Zie de aant. op maerlant, Sp. Hist. D. III. bl. 341. Schijnbaar geeft deze oude beteekenis des woords een steun aan het gevoelen van hen, die deerne als eene zamentrekking van dienerinne beschouwen. Zie kil., de aang. aant. op maerlant, het Taalk. Mag. III. 296, enz. Ik zeg schijnbaar, want hoe ligt de oorspronkelijke beteekenis van puella in die van ancilla kon overgaan, springt bij de vergelijking van maagd en meid terstond in het oog. Inderdaad zou eene dergelijke zamentrekking met alle klankwetten in openbaren strijd zijn. Graff (IV. 90) wist zich dan ook voor zulk eene verklaring te hoeden, doch brengt niettemin diorna tot denzelfden stam deo, dio (slaaf), van welken, langs een anderen weg, dionôn (dienen) afkomt. Doch, ondanks het gezag van graff, kan ik mij met deze etymologie even weinig vereenigen, als met de overige gissingen, in het Taalk. Mag. III. 44 vlgg. en elders te berde gebragt. Reeds in 't Sanskrit heette een meisje taruná (van 't adj. taruna d.i. jong. Zie bopp, Gloss. Sanscr. ed. 1847, p. 151); en ik twijfel niet, of het is

[p. 402]

ditzelfde woord, dat in allerlei vormverwisselingen in alle Duitsche talen voortleeft, en het minst verbasterd in het Zweedsche tårna verschijnt, waar toch wel niet ann tjenarinna (van tjena, dienen) gedacht kan worden.

Diet o., I. c. 34. v. 68, c. 39. v. 46, II. c. 36. v. 684, c. 46. v. 4, c. 48. v. 766, volk. Zie huydec. op stoke, II. bl. 314 vlg.

Dietsch, III. c. 15. v. 52 enz., Hollandsch, Nederlandsch, de toenmalige benaming onzer moedertaal.

Dicke adv., I. c. 26. v. 37, c. 27. v. 91 enz., dikwijls.

Dickent adv., I. c. 39. v. 23, II. c. 48. v. 1125 var. enz., hetzelfde. Deze vorm komt allen in I. voor.

Dicst adv., III. c. 13. v. 20, superl. van dicke, meestentijds, meestal.

Dinghebanc (ook dingbanc, dincbanc) v., II. c. 36. v. 659, 2092, III. c. 23. v. 172, regtbank. Van

Dinghen, II. c. 36. v. 140, vierchaar houden, regtspreken; II. c. 38. v. 75, III, c. 3. v. 948, een regtsgeding voeren.

Disendach, I. c. 10. v. 28 var., Dingsdag.

Dit noch dat, I. c. 5. v. 4 enz., in het geheel niet.

Do adv., II. c. 11. v. 13, c. 25. v. 29, c. 26. v. 1 enz., (doe), toen.

Doch, Imperat. van doen, II. c. 36. v. 504, 1709, 1732, 1976, doe. Zie Taalk. Mag. IV. 691 vlg., de jager, Verscheid. bl. 198, enz.

Doder, I. c. 11. v. 15, dojer (van een ei).

Doechdachticheit, III. c. 5. v. 43 var., hetzelfde als Doghentheit. Zie aldaar.

[p. 403]

Doekeren, II. c. 11. v. 20, meervoud van doec, doeken. Zoo ook in den straks aang. Selen Troist, I. cap. 122: Ind die vrauwen giengen dar zo dem bijlden mit doicheren, ind wuschden ir den sweys aff. Maar de Hoogd. Leken Sp. heeft (te onzer pl.) doechen.

Doeme, - en v., I. c. 29. v. 71, schande, eig. oorzaak of grond van verdoemenis.

Doemen, Domen, I. c. 18. v. 102, II. Prol. v. 54, c. 36. v. 307, 310 enz., oordeelen, vonnissen.

Doemsdach, - aghe m., I. c. 18. v. 83 enz. oordeelsdag.

Doen, in de spreekwijze: en dade (ook en daet, vooral in de var.), I. c. 6. v. 9, c. 7. v. 72, c. 8. v. 23, c. 9. v. 5, c. 16. v. 41, c. 21. v. 19, 76 enz., of en hadde (of hadt) ghedaen, III. c. 3. v. 378, c. 15. v. 320, c. 23. v. 122, eig. zoo het niet deed, tenzij het gedaan had, gewone adversative spreekwijze, voor welke wij thans het voorzetsel zonder gebruiken.

Doen, in de vraag: wat doedi? II. c. 9. v. 95, hoe vaart gij? wat ic dede, IV. c. 11. v. 30, hoe ik voer. Vgl. het Lat., quid agis? Eng. how do you do?

Doerliden, II. c. 18. v. 90 var., Imperf. doore leden, II. c. 28. v. 5, doorgaan, passeren. Zie Liden.

Doghen trans., I. c. 6. v. 44, c. 12. v. 41, 50 enz., lijden.

Doghen intr., III. c. 15. v. 42, deugen. Dooch

[p. 404]

(var. ook doech), I. c. 10. v. 8, II. c. 51. v. 26, III. c. 12. v. 171, 183, c. 5. v. 27, c. 17. v. 73, IV. c. 12. V. 30, derde pers. enk. praes., deugt; doghen, III. c. 4. v. 388, id. meerv., deugen. Dochte, I. c. 2. v. 43, II. c. 8. v. 5, c. 23. v. 29, c. 31. v. 19, c. 57. v. 39, III. c. 14. v. 25, 29, c. 18. v. 7, Imperf., deugde. In vele dezer plaatsen heeft deugen meer bepaald de kracht van waarde hebben, iets beduiden. Over de spreekwijze: die daer van enen haer toe dochte, I. c. 2. v. 43, zie bij Haer. Het imperf. docht voor deugde is in de gewone spreektaal nog hier en daar in zwang. Het is analoog met mogt (mocht) van mogen (meugen). De eenvoudige vervoeging van dit ww., dat bij onze ouden schier op elke bladzijde voorkomt, bleef voor de Proff. meijer en lulofs zoodanig een raadsel, dat zij een bekend verbum voor een ongehoord substantief aanzagen, terwijl de laatste vier regels lager nog in de beteekenis mistastte. Doch die fout is reeds door den Heer de jager verbeterd (Nalezing enz. bl. 22 vlg.).

Doghentheit, III. c. 5. v. 43, eig. de hoedanigheid van iets te deugen, vandaar waarde, deugdelijkheid. Het oppos. ondeugendheid is nog in volle gebruik, schoon in eenigzins gewijzigde opvatting.

Doghet (var. doeght) v., I. Prol. v. 24, 45, c. 2. v. 15 enz., deugd. Bij uitbreiding ook (even als het Fr. vertu) in den zin van weldoende kracht, weldadige invloed, als I. c. 9. v. 5. Deugd doen voor weldoen, weldaden bewijzen is van elders

[p. 405]

bekend, en vandaar de spreekwijze: (daer an) sijns selfs doeght doen, III. c. 9. v. 116, (daarmede) in zijn eigen belang handelen.

Domen. Zie Doemen.

Dommen (var. dummen), III. c. 15. v. 162, dom of dwaas zijn.

Door praep., I. c. 14. v. 37, c. 37. v. 43, c. 46. v. 153, II. c. 14. v. 82, III. c. 22. v. 33, c. 23. v. 202, 227 var. enz., om, ten gevalle of om den wille van. Zie Gloss. op Floris e. Blanc. (Dor) en de ald. aang.

Door al dat met den indic., II. c. 38. v. 22, c. 48. v. 723, met den conj., II. c. 23. v. 50, ofschoon, hoezeer ook. In Floris e. Blanc. 3709 verklaart hoffmann het onjuist door wegen alles dessen. Nog hoort men in denzelfden zin van 't Fr. quoique soms met al dat gebruiken.

Dooreliden. Zie Doerliden.

Doorentoor, II. c. 9. v. 6, contr. uit door ende door. - Doorentoor aertrike, over de geheele aarde heen. Zie huydec. op stoke, II. bl. 182, enz.

Doot hebben (iemand), II. c. 46. v. 85, gewone spreekwijze, niet geheel hetzelfde als gedood hebben, maar veeleer ziende op het gelukken van den wensch naar iemands dood. Nog heden zegt men: ‘hij heeft den vijand dood,’ als iemand er eindelijk in geslaagd is, zijn vijand te doen sneven. Maar vroeger was die uitdrukking meer algemeen in gebruik. Ferguut, 3620, 3849 enz.

Dore subst. m., III. c. 25. v. 144, dwaas. In II. c. 52. v. 42, met het bij denkbeeld van ligtzinnig, slecht.

[p. 406]

Dore subst. v., II. c. 36. v. 845, c. 48. v. 20 enza., deur.

Dorper, Dorpre, III. c. 5. v. 40, 56 enz., eig. dorpsbewoner, vandaar een gering, onaanzienlijk mensch. Nog sterker is de overgang van beteekenis in

Dorperheit, III. c. 2. v. 106, slechtheid, snoodheid.

Dorperlijc, - ike adv., I. c. 41. v. 100 var., dom, dwaselijk. Als adj., III. c. 3. v. 102, slecht, snood.

Dorpman, III. c. 26. v. 194, dorpsbewonder.

Dorren, IV. c. 2. v. 92, c. 5. v. 33, 52, durven. Praes. ic dar, II. c. 20. v. 63, ik durf. Imperf. dorstu, II. c. 36. v. 1757, dorst gij (enkelv.). De lezing der var. (darstu) is hier misplaatst; het zou een praes. zijn. In verschillende Gloss. (van willems, blommaert, clarisse, jonckbloet, leendertz enz.) vindt men darren of ook wel derren als ww. opgegeven. Ten onregte; het ww. was nooit anders dan dorren; dar (bij klankverwisseling der) is de tegenw. tijd met de vocaal van 't Imperf., zoo als de regel bij hulpwerkwoorden eischt (ik kan, zal, mag enz.). Zie ook bij Bederven, Dorven, Gan, Jonnen, Onnen enz. Bij hooft en zijne tijdgenooten, 't is waar, is darren als Infin. zeer gewoon, doch even verkeerd, als thans kannen en maggen in de dagelijksche spreektaal; een bewijs te meer, hoe de fijnheid en zuiverheid der oude taal reeds in de 17^e eeuw aan 't versterven waren.

Dorven (3. p. praes. enk. darf, ook derf), I. c. 37. v. 133, II. c. 10. v. 34, III. c. 12. v. 58 var., c. 13. v. 64 enz.; Praes. meerv. wi dorven,

[p. 407]

(var. derven), I. c. 27. v. 80, si dorven, III. c. 10. v. 78; Imperf. dorfte (var. dorste), I. c. 35. v. 41, behoeven, noodig hebben. Over den zin van III. c. 12. v. 58 var., zie bij Bederven.

Draghen, in de uitdrukking: doe droech hem also die zin, II. c. 5. v. 40, c. 36. v. 1092, toen kwamen zij tot dit besluit. Over een draghen. Zie O.

Dranc, I. c. 23. v. 128 enz., Imp. van drinken, dronk.

Drievoudicheit, - ede, I. c. 3. v. 20, II. c. 39. v. 216 enz., drievuldigheid, drieëenheid.

Drochte (in den tekst verkeerdelijk o., doch in de var. I. H. te regt m.), I. c. 29. v. 43, heer. De oude vorm was drochtijn, die allengs in drochten, drochte verliep. Caerl ende Elegast, vs. 53: Ay! hemelsche drochtijn! Wat node soude mi sijn Te stelen? ic ben so rike. Zie hoffmann ald. bl. 52. Leven van St. Amand, I. 3453 (er wordt van een ‘viand van der hellen’ gesproken): Daer naer sprac hi, die helsche drochten: Ghi goede lieden, dese quale Comt hu van den kerstinen altemale. d.i. de helsche heer, de heer der helle. Maar blommaert (in Gloss.) maakt er, op den klank af, een ‘bedrieger’ van, ‘die met bedrog omgaet, doch hier in den zin van helgedrocht;’ eene verklaring, die, op de beide andere plaatsen toegepast, tot heiligschennis leiden zou.

[p. 408]

Drochtijn is een zeer oud woord, in het Oud-Hoogd. doorgaans truhtin luidende en steeds in den zin van heer, gewoonlijk in godsdienstige opvatting, gebezigd. Zie graff, V. 517-519 en vgl. Prof. clarisse in Taalk. Mag. IV. 230 vlg., die verschillende losse gissingen omtrent de afleiding vermeldt. De ware etymologie staat echter bij graff en andere Duitsche taalkenners reeds vast: het is van truht (contubernium, familia), en beteekent dus eig. heer des huizes. - Drost of drossaard, door sommigen met drochten vergeleken, is een geheel ander woord. Zie Drossate.

Droef, - ve adj., II. c. 36. v. 1482, c. 48. v. 345, bedroefd.

Droeven intr., I. c. 24. v. 20, II. c. 17. v. 13, c. 55. v. 59 enz., bedroefd zijn.

Drossate m., II. c. 49. v. 90, in de oorspronkelijke beteekenis, tafelmeester, Hoogd. truchsess, Middel - Latijn dapifer, een der hooge ambten aan het keizerlijke hof, het attribuut van den keurvorst van de Paltz. In dien zin wordt drossate ook gebruikt in den Floris e. Blanc. (zie Gloss.), ofschoon daar van een ander hof sprake is; en vandaar ook de naam van Keye den drossate, dien ridder aan het hof van artur gegeven (Ferg. 2829, 4965). Later echter, toen de oorspronkelijke beteekenis der hooge hofambten allengs verloren ging, toen de maarschalk (stalmeester) een opperkrijgsbevelhebber werd, veranderde ook het ambt van den drossaat, en allengs ging die naam over op den

[p. 409]

landvoogd of stedehouder, die uit naam en vanwege den opperheer een gewest bestuurde. Zoo in der Ystorien Bloeme, fol. 17. d.: Doen quam daer ant lant mettien Sconinx drossate Abbanes Van Indien, des sijt gewes. En later (fol. 23. d.) leest men van: ‘sconinx drossate van Babilonia’ (zie ook drie pll. bij velthem, bl. 62); eene beteekenis, die nog in ons verbasterd drossaard en drost flaauwelijk voortleeft. Straks lag eene nadere wijziging voor de hand: en al wie uit naam van zijn heer eenig hem toevertrouwd goed bestuurde, werd nu drossate geheeten. In dien zin versta men I. c. 19. v. 6, 15, 23, alsmede de pll. in het Gloss. op de D. Doctr. vermeld, en niet anders is het in 't Leven van Jezus, c. 150, waar Prof. meijer (bl. 342) het te regt door rentmeester verklaart. Wat de afleiding betreft, lang is die een raadsel gebleven, zoodat zelfs adelung, na het opnoemen van een aantal gissingen, schier wanhoopte of zij ooit zou kunnen opgespoord worden. Thans echter denkt men er vrij eenstemmig over. Op het spoor van discophorus, dapifer, zoo als het Ohd. truhsazo in oude glossen vertaald wordt, acht men het zamengesteld uit truh, bak, diepe schotel (ons trog) en sazjan, zetten, zoodat het dan letterlijk trogzetter of schotelzetter zijn zal (graff, V. 511 en VI. 304 vlg.). Inderdaad was het de post van den truchsess, bij feestelijke gelegenheden den eersten schotel op 's keizers tafel te zetten. Som-

[p. 410]

migen evenwel (als hoffmann in Gl. op Fl. e. Bl.) zijn hiermede niet voldaan. Welligt zou men, niet truh - sazo, maar truhs - azo kunnen afdeelen, en dan aan ons torschen, dragen, en ate, spijs (Ohd. az. graff, I. 528) denken, als ware het torsch-ate, etendrager, dus letterlijk dapifer.

Druust v., II. c. 36. v. 587, aandrang, geweld. Met eenre -, met ééne drift, als uit éénen mond. Zie huydec. op stoke, III. bl. 110 vlg.

Dubbeleren (ghedubbeleert), I. c. 18. v. 114, verdubbelen. Fr. doubler.

Ducht m., IV. c. 5. v. 35, vrees. Vgl. duchten. Walewein, 9291, enz, Stoke gebruikt het nu eens m. (IX. 792), dan eens v. (III. 418).

Dullike adv., III. c. 3. v. 429, zot, dwaselijk.

Duren intr., I. c. 15. v. 12, II. c. 41. v. 155, duurzaam verblijven. Daer in duren, III. c. 3. v. 1114, er bij blijven, er in volharden. Daer op duren, I. c. 2. v. 83, er op aanhouden, er voortdurend over nadenken.

Dusghedaen (var. dusdaen), I. c. 14. v. 12 enz., ook aldus ghedaen, II. c. 36. v. 1731 enz., dusdanig.

Duust, I. c. 33. v. 98, c. 37. v. 85, II. c. 48. v. 5, c. 54. v. 43, III. c. 23. v. 118, IV. c. 1. v. 21 enz. (allen in var. I.), duizend.

Duvelheit, III. c. 27. v. 41, duivelachtigheid, duivelsch gedrag.

Dwaen, I. c. 39. v. 162, II. c. 9. v. 61, c. 19. v. 108, c. 48. v. 231, c. 51. v. 171, c. 57. v. 88, III. c. 4. v. 108, Imperf. dwoech, II. c. 19.

[p. 411]

v. 104, c. 36. v. 650, 830, Part. ghedwegen, II. c. 57. v. 91 var., wasschen. Of dwaen, I. c. 23. v. 90, IV. c. 1. v. 35, ofdwaen, II. c. 16. v. 52, afwasschen. Zie huydec. op stoke, III. bl. 178 vlgg., enz.

Dwoech. Zie Dwaen.