Der leken spieghel

Leerdicht van den jare 1330

Hoe onse here comen sal ten oordele. - X.

Die heilighen segghen ons aldus,

Dattie Gods zone Jhesus Cristus
Alle menschen doemen sal
Te Josaphat in dat dal;
Want die vader gaf hem gheheel
Macht te doene dat oordeel
Na sinen wisen bescheide,
Alse Cristus selve seide:
‘Omne judicium dedit filio,’
Dit Latijn luudt also.
- ‘Dattie vader den zone gaf
Alle vonnesse,’ dits daer af
Dat Dietsch, des seker weest,
Also men in die ewangelie leest.

[p. 270]

tekstkritische noten

Jeghen dat dat oordel sal wesen,

Sullen blasen, hebbic ghelesen,
Gods bosinen na sijn bevelen,
Daer mede dat ontwecken zelen
Alle menschen te samen,
Ende met ziele ende met lichamen
Opstaen dan, te waren,
Inden pointe van dertich jaren:
Hier en twivele niement an:
Dies niet en gheloofde, waer inden ban.

Ay! zotte menschen ende rude!

Wat vreseliker ghelude
Sullen die bosinen gheven!
Wi mochten te hant wel beven
Jeghen dien eyseliken luut,
Daer niement en mach sijn uut.
Wi moeten alle openbaer
⁺Voor sijn aenschijn comen daer;
Want daer en sal nerghen
⁺Sculen sijn noch berghen;
Subtijlheit noch argument
En sullen daer helpen twent;
Wenen, gheven noch smeken

Vs. 15. I. Jegen doerdeel dat sal; H. dat dordeel. 16. I. heb ic. 17. I. basinen; H. businen. 18. I. H. met; I. dat ontbr. 19. H. tenen s. 20. I. Ende ontbr.; H. sielen. - Het tweede met ontbr. 21. I. Opstaen zelen dan; H. twaren. 23. I. twifele; H. niemene. 24. H. niene gh., ware; I. gheloeft. 25. I. Ay lieve m.; I. H. mensche. 26. H. vreesleker; I. H. lude. 27. I. bazinen; H. businen. 28. I. H. moghen; H. thant; I. w. te h. b. 29. I. den vreseliken; H. eysliken. 30. H. nieman; I. m. comen uut. 31. I. openbare. 32. H. Vore; I. aensichte c. dare. 34. I. Sculens. 36. I. En sal d. dieden tw.

+ (I. Fol. CLVIII. r. 2.)

+ (E. Fol. CXVII. r. 1.)

[p. 271]

tekstkritische noten

En sullen den^(*) rechter moghen weken,
Noch wi ooc in boeten staen;
Want die tijt is dan voldaen,
Dien ons God hadde ghegheven
Om te betren onse leven.
Cristus sal daer op een wolke
Hem vertonen sinen volke
Ende die tekene van zinen wonden
Hem vertonen daer tien stonden;
Cruce, crone, nagle mede,
Ende dat spere ooc daer ter stede
Salmen ooc daer scouwen an.
Sydrac seit, die wise man:
‘En houdt dat niet voorwaer,
Dat dat cruce sal wesen daer
Daer onse here aen was gheset,
Crone, spere, nagle met,
Maer daer sal des ghelike zijn,
Claerre dan dat zonnen schijn:
Hem te scanden diene wouden
Voor enen pueren mensche houden,
Die nu sullen sijn ghewes
Dat hi coninc der glorien es;

Vs. 38. I. En sal den richtere; H. den rechtre. 40. I. es vergaen. 41. I. H. Die; I. heeft. 42. I. H. beterne; I. ons. 43. H. ene. 44. I. H. vertoghen. 45. I. teekenne. 46. I. Hem openbaren te dien; H. Hen vertoghen d. ter st. 47. H. cr. ende n.; I. nagelen. 48. I. Ende tspeere; H. dspere; I. oic te diere st. 49. I. ooc ontbr. 50. H. seeght. 51. I. h. daer n. 52. I. dat ontbr.; H. sal sijn d. 54. I. Crone, cruce, naghele; H. sp. no n. 55. I. sal die gh. 56. I. H. sonne. 57. H. Hen. 58. I. Over een puere; H. Vore. 60. I. hij d. gl. c. es.

(*) Het HS. heeft der.

[p. 272]

tekstkritische noten

Ende hem te trooste diene hilden
Over God ende mede wilden
Hem dienen, vrooch ende spade,
In wien dat is alle ghenade.’
Themelsche here sal mede
Daer sijn ter selver stede
Ende al dat ye, zonder waen,
⁺Ontfinc redelijc verstaen.
Nu moghedi vraghen hoet al
Ghestaen sal in dat dal;
Want elc mach merken dat
Vele te cleine is die stat
So vele menschen daer tontfane.
⁺Meestre doen ons te verstane,
Dattie menschen na Gods bevelen
In die lucht ooc wesen zelen,
Boven, beziden ende onder:
Dies en derf niement wonder
Hebben, des sijt ghewes,
Want God alles machtich es.
Onse here die sal daer kinnen
Elcs menschen herte binnen
Ende al dathi ye ghedede,
Waest goet ofte quaet mede;

Vs. 61-64. I. aldus: Ende hem te troosten dienen wilden Troesten ende hem tgheloeve hilden Ende vore Gode aenbeden, vrouch ende spade, Hem daer uut comt alle genade. 61. H. hen. 62. H. e. die met. 68. H. redenlec; I. meinschelijc. 69. I. H. moeghdi; I. hoedt zal. 70. I. Staen moghen in. 73. I. H. daer ontbr.; I. te ontfane. 74. 1. Meesteren. 75. I. Dat die. 76. H. Inde locht; I. ooc ontbr. 78. H. Des en darf nieman; I. niemant hebben w. 79. I. Hebben ontbr. - zijt seker ende gh. 80. I. almachtich. 81. I. die ontbr. 82. I. Elex smenschen. 84. I. Waest q. of g. m.; H. oft.

+ (I. Fol. CLVIII. v. 1.)

+ (E. Fol. CXVII. r. 2.)

[p. 273]

tekstkritische noten

Ende elken mensche sal voorwaer
Sine consciencie wroeghen daer.
God sal selve die zonden wroeghen,
Ende ooc al na sijn ghevoeghen
Sal hi wisen ende rechten met:
Dit en is niet ghelijc onser wet.

Den verdoemden sal dincken des

Dat sijn vonnesse gherecht es
Ende dathi ooc, hoe dat vaert,
Der helscher pinen wel is waert.

Vs. 88. I. oic sal sijn na. 89. I. Hij selve w. 90. H. Dit nes; I. Dat - n. na onse. 92. I. sine v. gherechtich.

Titel. I. ons; H. tien o. Vs. 1. I. heylige - dus. 2. I. Dat die. - Cristus ontbr. 7. I. sijns wille besceiden. 8. I. Also Jhesus selve. 11. I. Dat die. 12. I. dit es. 14. I. Alsmen; H. ment; I. H. in dewangelie.