Der leken spieghel

Leerdicht van den jare 1330

Van vijftien teekene des doemsdaechs. - IX.

Vijftien tekene, als wi lesen,

Sullen voor den doemsdach wesen,
Teen voren ende tander na,
Op vijftien daghe, als ic versta.

[p. 265]

tekstkritische noten

Opten eersten dach so sal

Haer die zee op heffen al
Twintich cubitus wale
Boven berch ende boven dale,
Ende stille staen also mede
Als een muer in haer stede.

Des andren daghes sal si met allen

Neder inden gront vallen
Ende so neder, des wilt ghetrouwen,
Datmen twater cume sal scouwen.

Opten derden dach, twaren,

Sullen hem die vissche baren
Op dat water vander zee,
Ofte si hadden herde wee,
Ende meerminnen ende beluwiten,
Ende sullen so briesschen ende criten,
Dat dat anxtelike ghescal
Toten hemele clincken sal.

⁺Ten vierden daghe, alsict gome,

Sullen beide crude ende bome
Sweeten met dropelen groot,
Gheverwet alse bloet root.

Des vijften daghes, hebbic vernomen,

Sullen beesten ende voglen comen
Op die velde ghemeenlike

Vs. 5. I. so ontbr. 6. I. H. Hare. 8. I. H. berghe; I. ende ontbr. 9. I. also ontbr. 10. H. Alse. 11. I. Tsander; H. anders daeghs. 12. I. Weder. 13. I. H. Ende ontbr.; I. des van gh. (van wijst op de oude lezing vant). 14. I. H. dwater. 15. I. te waren. 16. H. hen; I. visschen. 18. I. H. Oft. 20. I. H. Ende ontbr.; I. so ontbr. 21. H. anxtelec. 22. H. hemle; I. hemel luyden s. 23. I. als ic. 25. I. met ontbr.; H. droplen. 26. I. H. als. 27. I. Ten vijfsten dage, heb ic; H. vijftes daeghs. 28. I. ende ontbr. - vogelen; H. voghele. 29. I. Opten v.; H. Optie.

+ (E. Fol. CXVI. r. 2.)

[p. 266]

tekstkritische noten

Elc staen bi sinen ghelike,
Ende sullen met groten scaren staen
Met droefheden zere bevaen,
⁺Sonder drincken ende ooc eten.

Des sesten daghes, wildijt weten,

So sullen ter neder vallen
Ghestichten ende huse met allen.
Ooc maect ons sulc des vroet,
Dat comen sal een vierighe vloet
Uten Westen metter vaert
Ende sal lopen ten Oosten waert.

Des zevenden daghes sullen ghemeen

Te gader lopen alle die steen
Ende so hortten ende steken
Datsi in stucken sullen breken,
Ende elc stuc daer toe mee
Sal tander steken al ontwee.

Des achtenden daghes sal

Aerdbevinghe sijn al over al,
Also groot, hebbic verstaen,
Dat menschen noch beesten en sullen staen
Moghen, mar vallen ghereet,
Wedert hem si lief ofte leet.

Des neghenden daghes sal aertrike

Vs. 30. I. Ende elc. 32. I. In dr. 33. I. ooc ontbr. 34. I. Ten s. dage; H. sestes daeghs. 36. I. husen. 37. I. selke meester vr. 38. H. ene. 40. I. ten ontbr. 41. I. Ten sevenden dage ghemeene; H. sevendes daeghs s. ghemeene. 42. I. Selen te; H. gaedre; I. H. steene. 43. I. Ende selen hem soe ondersteken; H. hurten. 45. H. stucke. 46. I. Sal die een dander; H. dander; I. H. al ontbr. 47. I. Ten achtsten daghe; H. achtests daeghs soe s. 48. I. Groote bevinghe; I. H. Het eerste al ontbr. 49. I. Soe grote, heb ic. 50. H. mensche no beeste; I. b. gestaen. 51. I. En sal mogen. 52. H. hen; I. h. l. zij o.; H. oft. 53. I. Ten neghensten daghe zal eerderike; H. Sneghendes daeghs.

+ (I. Fol. CLVII. v. 1.)

[p. 267]

tekstkritische noten

Effen worden ende ghelike,
So dat berch ende dal
Slecht sullen sijn al over al.

Des tienden daghes, hebbic verstaen,

So sullen die menschen gaen
Uten holen, daer si waren
In ghecropen, ende hem baren,
So cranc van herten ende verdaert.
Datsi niet spreken en sullen een waert.

⁺Des elfsten daghes sullen te zamen

Verrisen der doder lichamen
Ende sullen op hare grave staen;
Want die grave sullen opgaen
Van zonne[n] opganghe, dat verstaet,
Tote dat die zonne ondergaet,
⁺So dattie dode, wijf ende man,
Uut sullen moghen comen dan.

Des twalefsten daghes met allen

Sullen die sterren schinen vallen,
Want si sullen uut hem spraeyen
Eenrehande vierighe raeyen.

Des dertienden daghes, vintmen bescreven,

Sullen sterven si die leven,

Vs. 54. I. Effenne; H. Effene; I. H. werden; I. e. die gh. 55. I. H. Alsoe. 56. I. sal; I. H. Het eerste al ontbr. 57. I. Ten t. dage, heb ic; H. tiendes daeghs. 60. I. e. ghevaren; H. hen. 61. I. e. zo vervaert; H. verdoert. 62. I. Dat sij en zelen mogen spr. wart; H. niet ontbr. - woert. 63. H. ellefs daeghs; I. daechs; I. H. tsamen. 65. I. haer; H. hoer. 66. I. Want hare graven. 67. I. Vander; I. H. sonnen; I. dat ontbr. 69. I. dat die. 71. I. twalef daechs; H. twelefs daeghs. 72. I. Selen alle die. - schinen ontbr. 73. I. hem ontbr.; H. hen. 74. I. Eenegherande v. layen. 75. H. Sdertiendes daeghs; I. dertien daeghs. 76. H. si ontbr.

+ (E. Fol. CXVI. v. 1.)

+ (I. Fol. CLVII. v. 2.)

[p. 268]

tekstkritische noten

Om datsi na Gods bevelen
Metten doden verrisen zelen.

Des viertienden daghes, zonder merren,

Sullen hemele ende aerde berren.

Des vijftienden daghes, seit dat Latijn,

Sullen nuwe hemele ende aerde sijn,
Ende alle menschen, zonder waen,
Sullen vander doot opstaen
Ende voor dien rechter comen zaen
Ende haer oordeel daer ontfaen
Voor al die werelt openbare,
Daer niement en sal sijn zonder vare.

Aldus en sal waerlike

Niet sijn in aertrike,
Boven noch beneden, ten sal
Maniere van rouwe tonen al
Jeghen den eyseliken doemsdach,
Dien al die werelt duchten mach.

Na dien dan dat dat firmament,

Bome, crude ende elc element,
Stene, vogle ende diere
Dus sullen tonen maniere
Van zericheden toter doot
Jeghen dat anxtelike oordel groot,

Vs. 79. I. viertien daechs; H. viertiends daeghs. 80. I. Sal; I. H. hemel; I. bernen. 81. I. Ten vijftiensten dage; H. vijftiends daeghs, seeght; I. H. dLatijn. 82. I. Sal nyeuwe hemel; H. hemle. 84. H. vandier. 85. H. vore d. rechtre; I. den richtere. 86. I. hare. 87. H. Vore; I. H. openbaer. 88. I. Ende n.; H. nieman. - en ontbr.; I. H. vaer. 90. I. s. op eerderijke. 91. I. H. b. en sal. 92. I. H. toghen. 93. I. Teghen dien eynseliken dach; H. dien eysliken d. 94. I. Die; H. vruchten. 95. I. H. dan ontbr. 96. I. elc ontbr. 97. I. Steenen, voghele, vissche, d. 98. I. Toeghen selen selke m.; H. toghen. 100. I. Teghen d. anxstelic; H. anxtelec.

[p. 269]

tekstkritische noten

Wat moghen wi arme menschen doen dan,
Die redenlijc verstaen hebben an
⁺Ende dat vonnesse ende dat oordeel
Ontfaen moeten al gheheel,
⁺Dies niement ontflien en mach?
Ay! dat sal sijn die dach,
Dien wi wel ontsien moghen
Ende wel trecken voor onse oghen!

Vs. 101. H. moghewi; I. menschen ontbr. 102. I. redelijc; H. redenleke; I. H. verstannesse. 105. H. Des niemen; I. ontvlien. 107. I. H. wi alle o. 108. H. vore; I. ons.

+ (E. Fol. CXVI. v. 2.)

+ (I. Fol. CLVIII. r. 1.)

Titel. I. teekenne; H. teekenen. Vs. 1. H. Vijftiene; I. teekenne. 2. H. vore. 3. I. Deen. - ende ontbr.; H. Deene vore; I. H. dander. 4. H. alsict.