Der leken spieghel

Leerdicht van den jare 1330

⁺Hoe die kerstene heren sullen trecken in Jherusalem ende enen coninc daer setten mids den vonnesse ons heren. - IIII.

Over enen tijt na dese sake,

Alse leven wanen met ghemake
Gods zoons kindre van Occident,
So sal comen van Orient
Ombekent volc sonder ghetal,
Dat aen afgode gheloven sal.
Dese sullen die[n] Latinen
Vele scaden doen ende pinen,

+ (I. Fol. CLIV. v. 2.)

[p. 250]

tekstkritische noten

Ende tlant meest winnen schiere
Tote optie voorseide riviere,
Die dat coude water is ghenant;
Ende op dier rivieren cant
Sullen si worden wederstaen
Van drien husen, hebbic verstaen,
Die, als ic hebbe ghelesen,
Van oordenen sullen wesen.
Dese met ghenindighen zinnen
Sullen dat volc daer verwinnen
Ende dat meerre deel ontliven;
Ende si die te live bliven,
Sullen hem bekeren scone
Toten vrayen Gods zone
Ende sire wet sijn onderdaen:
Dus selt hem al in hant gaen.
Nu als sijt al hebben verwonnen
Ende niemeer vernemen en connen
Erghent viande in aertrike,
⁺Sullen die heren ghemeenlike
Weder achter nemen hare vaert
Tes Gods zoons stat waert,
Die Jherusalem is ghenant,
Ende sullen besetten dat lant

Vs. 9. H. dlant. 10. I. op die. 11. H. dat ontbr.; I. Die tcoude - ghenaemt. 12. H. optiere; I. der. 13. I. werden. 14. I. husen, sonder waen. 16. I. H. ordenen. 18. H. v. weder v.; I. daer ontbr. 19. I. Ende dmeeste; H. Ende dmeerre - ondliven. 21. H. hen. 22. I. Ane den; H. goedsone. 23. I. sijnder. 24. I. H. saelt; H. hen. 25. H. alsi al; I. sij. - al ontbr. 26. H. nemmeer; I. nemmermeer. - en ontbr. 27. H. Erghen; I. Yewerincx v. in eerderike. 28. I. Selen u die. 29. I. n. die v.; H. haer. 30. I. Tote G. soens kinderen w. 31. I. ghenaemt. 32. I. besitten dlant.

+ (E. Fol. CXIV. r. 1.)

[p. 251]

tekstkritische noten

Met drien husen daer ic u
⁺Hier voren of seide nu;
Ende so sal sijn voort
Onder die heren groot accoort,
Alle vrienscap ende minne,
Met trouwen, met gansen sinne.
Dan so sullen die heren
Vergadren ende tracteren
Om enen here die al
Aertrike regeren sal.
Ende om die trouwe die dan sal sijn
Onder die heren sterc ende fijn,
Sal elc theerscap weder zegghen
Ende selt opten andren legghen
Ende spreken: ‘Ghi sijts bat waert,
Bidien ghi hebt meer vertaert
In Gods dienste dan ic doe,
Ende ooc meer ghedaen daer toe,
So dat ghijs vele bat waert sijt.’
Ende alse dit dus enen tijt
Gheduert heeft, so sullen si
Enen dach legghen daer bi,
Daer si alle vergadren zelen
Ende Gode die dinc bevelen
Ende hem bidden met zinne,
Dathi hem gheven wille te kinne

Vs. 34. H. vore; I. H. af. 35. I. so ontbr. 38. I. H. Ende trouwe. 39. I. so ontbr. 40. I. H. Vergaderen; I. e. craijeren. 43. I. dan ontbr. 44. H. h. goet e. 45. I. heerscap. 46. H. Elc; I. H. saelt - anderen. 47. I. Ende sal spr.; H. sijds. 48. I. Bedi ghij. 49. I. dienst. 51. I. vele ontbr. - weerdich. 53. I. so ontbr. 55. I. H. vergaderen. 56. I. desc. 58. H. hem ontbr.; I. kinnen.

+ (I. Fol. CLV. r. 1.)

[p. 252]

tekstkritische noten

Openbare, niet stille,
Wien men theerscap bevelen wille.
Dan sal vertoghen onse here,
Wien hi wille dattie ere
Ontfa van dierre heerscapien.
Dan sullen si benedien
Gode van desen saken,
Ende sullen dien here make[n]
Ende coninc van al aertrike.
⁺Ende dan so sal sekerlike
Ene vrienscap sijn ende een accoort
⁺In al die werelt, weder ende voort,
So dat oorloghe groot noch smal
In al die werelt wesen en sal.
Aldus, als ghi hebt vernomen,
Sal aertrijcs heerscapie comen
Op dat volc van Occident:
Dat sijn die Latine bekent,
Die uten Noorden sijn gheboren,
Alse ghi hier voren moghet horen.
Dese tijt sal sijn, seit die lesse,
Omtrent die quade gheboornesse
Antekersts des valschs propheten,
Die des duvels zone sal heeten.

Vs. 59. I. Openbaer; I. H. n. al st. 60. I. H. th. gheven w. 61. I. sal hem v. 62. H. Wie; I. dat die. 63. H. vandier; I. vander. 64 en 65. I. aldus: Dan zelen zij Gode al b. Ende loven vanden saken. 65. H. deser. 66. I. H. maken. 67. I. Ende ontbr. - eerderike. 68. I. so ontbr. 69. H. Een - ende en; I. vrientscap. 70. I. al ontbr. 71. I. gr. ende smal. 72. I. Inder w. twint w.; H. die w. sijn en. 74. I. Sal in eerderijc heerscap c. 77. I. uten Noordenen. 78. I. Also als ghij hoirdet voren; H. vore moeght. 79. H. seeght. 81. H. Antkersts; I. Antkerst d. quaets pr. 82. H. Die sduvels.

+ (E. Fol. CXIV. r. 2.)

+ (I. Fol. CLV. r. 2.)

[p. 253]

tekstkritische noten

Na desen tijt salmen sien
Vele groter wondre gheschien:
Lant ende stede sullen versinken,
Vele volcs so sal verdrincken,
Vele berghe ende ooc dale
Sullen worden altemale
Slecht, ende vele zwaerre brande
Sullen ghevallen inden lande,
Ende menich ander wonder met
Dat hier niet en is gheset.
Dese wondre sullen gheschien al
Om dat Antekerst comen sal,
Die mids des duvels werken
Vele vernoys sal doen der heiligher kerken,
Als ghi hier na horen selt
Daert u sal worden vertelt.

Vs. 84. I. grote wondere. 85. I. Landen, steden; H. staede, 86. I. H. Ende vele; I. so ontbr. 87. I. b., vele d. 88. I. H. Selen slecht worden (H. werden) te male. 89. I. H. Slecht ontbr. 91. I. menegherande wondere. 92. H. niene werdt gh. 93. I. wondere. 94. I. H. Antkerst. 95. I. H. den duvel sal w. 96. I. H. sal doen ontbr. 97. I. Also ghij wel horen. 98. I. Hier na, alst u wert v.; H. werden ghetelt.

Titel. I. h. tr. zelen te Jh. - daer ontbr. - mits Gods voirsiene; H. alleen de zes eerste woorden. Voor het overige is een regel opengelaten, doch de rubricator vergat dien in te vullen. Aan den voet der bladzijde staat de titel, als meermalen, pro memoria, aangeteckend: daer ontbr. - mids Gods verwisene. Vs. 2. I. Als sij w. l. m. 3. I. kinder. 4. I. H. c. uut Or. 6. I. afgoden. 7. H. dien; I. den. 8. I. scanden.