Der leken spieghel

Leerdicht van den jare 1330

Van vijfterhande minnen. - XIX.

Vijfterhande minne so es,

Die de^(*) mensche, sijts ghewes,
⁺Draghen sal ende hanteren.

Deerste, die minne ons heren,

Des vaders van hemelrike,
Die ons na sine ghelike
Van niet ghescapen heeft,
Ende onse nootdorft daghelics gheeft,
Ende ons na dit arme leven
Sijn ewelike rike sal gheven.
Dien sullen wi minnen boven al,
Ghelijc als hi ons selve beval.

Dander minne is, sonder blijf,

Dattie man sijn goede wijf
Eren sal ende minnen
Met ghetymperden sinnen,
Ende twijf weder den man;
Ende elc sal, waer hi can,
Ruste doen ende daer toe vrede:
Dit sal van rechte sijn haer zede.

Nu hoort hier die derde minne:

(*) Het HS. heeft den.

+ (I. Fol. CXLIV. r 1.)

[p. 187]

tekstkritische noten

Dats dat wi mit gansen zinne
Minnen sullen onsen lants here
Ende hem doen waerde ende ere
Ende hem bi staen, vrooch ende spade,
Beide mit rade ende mit dade,
⁺Ende hem bewaren van alle dien
Daer hem of mochte misschien;
Want hi onse bescermer es
Na die were[l]t? sijts ghewes.

Tfierde point is een ghebod

Dat ons ghebiet onse here God:
Dats dat wi allegader
Minnen sullen moeder ende vader,
Ende altoos sullen sijn ghereet
Te doene hare goet beheet;
Want nader naturen ghebode
En hadden wi niet gheweest, naest Gode,
⁺En hadt onse vader ghedaen dan,
Die ons aen onser moeder wan.
Onse moeder ons ooc ontfinc,
Die ziec ende zwaer mit ons ghinc,
In zwaren anxte, in groter noot,
Ende dan een maniere vander doot
Liden moeste eert quam ten eynde.
Doe wi quamen in dit elleynde,
Cranc van zinne ende van machte,

Vs. 22. I. Dat es. 24. I. d. goet ende. 27. I. hem ontbr.; I. H. waernen. v. al. 28. I. H. af. 29. H. bescermere. 30. H. sijds. 31. I. Tvierde; H. p. dats. 32. I. H. ghebiedt; I. ons. 33. I. Dat es d. wij selen a. 34. I. sullen ontbr. 35. I. H. sullen ontbr. 36. I. H. haer. 38. H. hadde. 39. H. had; I. hadde o. v. geweest dan. 40. H. onse m. 41. I. m. oic ons ontfinc. 44. I. dan ontbr.; H. ene.

+ (E. Fol. CIV. v. 2.)

+ (I. Fol. CXLIV. r. 2.)

[p. 188]

tekstkritische noten

Doe namen si ons in hare wachte
Ende hieven ende leiden moederlike
Uut onsen missche, uut onsen slike.
Dan nemen si ons in hare hoede
Ende deelen ons van haren goede,
Dat hem verleent onse here,
Daer si lichte om pijnden zere
Met anxte ende zorghen groot.
Ende alse vers[l]aet die doot,
Laten si hem al haer goet,
Dat sulc qualike verdoet
Ende sulc leeft eerlike van dien,
Also als wi daghelics zien.

Tkint en sal, wildijt verstaen,

Om en ghenen noot ofgaen
Vader noch moeder, hoe dat si,
Mar ghetrouwelic staen bi.
Die monic ofte clusenare ware,
Ende wel wiste openbare
⁺Dat vader of moeder hadden breke,
Met rechte soude hi haesteleke
Dan uut sinen clooster scheiden,
Ende met pinen ende met arbeiden
Hem winnen dan haer broot

Vs. 48. I. H. hair. 49. I. Ende l. e. h. m. 50. I. H. messe. 51. I. namen; I. H. haer. 52. I. deelden. 53. H. hen; I. verleende. 54. I. omme minden z. 55. I. e. met z. 56. I. H. verslaet. 57. H. hen. 58. H. quaellec. 59. H. eerlijc. 60. I. Alse wij; I. H. daghelike. 61. H. Dkint. 62. I. Omme; I. H. en ontbr. - gheene n. af. 63. I. Vader ende m. 64. I. ghetrouwelike hem st. 65. I. monck of; H. moenc. 67. H. oft. 68. I. H. soudy h. 69. I. Dan ontbr.; H. ute s. cloestre; I. cloestere. 70. I. p. gaen a.; H. Het tweede met ontbr. 71. H. Hen; I. Ende w.

+ (E. Fol. CV. r. 1.)

[p. 189]

tekstkritische noten

Ende anders dies si hadden noot,
Ende sal hem lieve doen ende ere
Naest Gode, onsen here,
⁺Vader ende moeder talre tijt:
Dies niet en doet, is vermaledijt.
Men heeft ooc dicke ghesien
Op aertrike hem scande gheschien;
Nochtan volchter na die pine
Dies gheen ende en pleecht te zine.

Die vijfte minne is ghemene:

Dats dat elc, groot ende clene,
Minnen sal sine kinder
Ende al zine maghe, meerre ende minder,
Ende hem helpen, vrooch ende spade,
Beide mit rade ende mit dade,
Also verre alse recht ende redene si
Ende anders niet, ghelovets mi.

Een mensche sal ooc hebben mede

Minne ende goede vriendelichede
Met allen menschen die goet zijn,
Ende hem ooc met herten fijn
Bi staen ende helpen inder noot,
Can hi sonder sine scade groot
Sijn scande ende sijn scade verren
Ende al dat hem mach werren;
Want [nader] naturen eesch

Vs. 72. H. des. 73. I. H. Men s.; H. hem ontbr. 76. H. niene d.: I. d. hij es. 78. I. eerderike; H. hen. 79. I. volght daer na. 80. I. H. Dier; I. en ontbr. 81. l. vijfste. 82. I. Dat es. 84. I. al ontbr. - maghen. 85. H. hen. 87. H. als; I. alst - redenne. 88. I. gheloves. 89. I. Ende men sal. 92. H. hen. 93. I. h. uter n. 95. I. Sine; I. H. sine. 97. I. H. Want nader n.; I. heesch.

+ (I. Fol. CXLIV. v. 1.)

[p. 190]

tekstkritische noten

So sijn wi alle één vleesch
Ende ghebroedre allegader,
Ghecomen van énen vader,
Even edel, voorwaer gheseit,
Na die arme crancke menscheit.

Vs. 99. I. ghebruederen; H. ghebroedere. 100. I. H. Comen. 101 en 102. H. Deze beide verzen ontbr. 102. I. Na derme cr. menschelicheyt.

Titel. I. (Cap. 21) minne. Vs. 1. I. m. die es. 2. I. den; H. de m. sijds. 3. I. zoude. 4. I. H. Deerste es die. 5. H. vader. 7. I. H. nieute. 8. I. ons nootdorst; H. noetdorste. 10. I. eeuwelijc. 12. H. Gh. dat hi; I. selven. 14. I. Dat die. 16. H. ghetempenden. 17. I. dat wijf; H. dwijf. 19. H. Andren raste.