Der leken spieghel

Leerdicht van den jare 1330

Hoemen jalousie scuwen sal ende⁺ breken. - [VI.]

Die jalousie es menegherande

Dier men pleeght achter lande:
Selc es jalous ende ghestoert,
Alshi disputeren hoert,
Oft vermanen enegher dinc
Die jeghen sinen God ghinc,
Oft die hoert oft siet echt
Dinc die es jeghen recht.
Dese jalousie es loenlijc sere,
Want si wel becomt onsen here.

Een mensche es oec jalous ghemoet

Om sijns vriens ofte maechs ranspoet,
Oft om dat hem onrecht ghesciet,
Des hi en can ghebetren niet.
Die jalousie, alsic scouwe,
Es goet, reene ende ghetrouwe;
Want en es gheen vrient, alsmen toeght,
Die met sinen vrient niet en doeght.
Mijn vrient es mijn ghemic,
Want hi es een ander ic

+ (I. Fol. CXXX. v. 1.)

[p. 109]

tekstkritische noten

Ende ic ben een ander hi:
Wats beter? dat segghet mi.
Men heeft meneghe werven
Den riken sien bederven,
Maer selden sietmen dat hi sneeft
Die goede ghetrouwe vriende heeft:
Dit seeght Aristotiles.

Ene andre jalousie es,

Die quaet es ende sere verdoemt:
Dats die van wiven coemt;
Want si verbrand nacht ende dach
Smenschen herte, zonder verdrach.
Soe heet ende fel es si
Ende onghetimpert daer bi,
Datter om doet es menech man,
⁺Ende al om sotheit nochtan;
Ende maect den mensche alsoe ghemoet,
Dat hem dunct oft hi hadde die woet,
Ende en mach drinken noch eten;
Nochtan en can hi gheweten
Orboers daer inne een oert
Dat sijn wille ghinghe voert,
Maer zonde, scande ende verlies.
Elc mensche hoedem dies,
Dat hi niene werpe sine sinne
In jalousie van wijfs minne;

Vs. 21, 22 aldus: Ende ic bin, segghic dy, Daer jeghen een ander hij. 23. menichwerven. 26. vrienden. 27. Dat zeyt. 28. Een ander. 30. Dat es. 31. verbrant. 33. ende soe fel. 35. omme. 36. omme. 37. d. m. so ghemoedt. 38. dinct dat hi heeft den woed. 39. E. dr. en m. no. 40. N. c. hij niet gh. 41. in - ort. 44. hoede hem. 45. niet en w. 46. wiven.

+ (I. Fol. CXXX. v. 2.)

[p. 110]

tekstkritische noten

Ende die daer met beswaert si,
Maeghs hem hoeden, wille hi.
Hi sal peinsen in sinen moet,
Dat hi hem selven quaet doet,
Ende dat sine sorghe ende pine al
Cort ende quaet inde nemen^(*) sal,
Want hi daer omme ziele ende lijf
Quaellec verteert als en kaytijf,
Ende datsi, des sijt ghewes,
Die beste die leeft niet en es,
Noch half soe goet licht alshi waent:
Houdt hi hem hier in ene maent,
Hi sal dan van sire quale
Te bat hebben, dat wet wale.

Mestrout oec die man iet

Sijns selfs wive, daer hi niet
Die rechte waerheit af en weet,
Dat soe sal die man ghereet
Uut sire herten werpen al,
Ende peinsen dat sijn wijf sal
Hoeden hoer selven wel
Ende vele bat dan ieman el:
Meer ghehoedt, verloren mere.
Aldus sal jalousie sere
Uter herten sijn verjaeght;
⁺Want soe mense meer jaeght,
Soe si vele te meer berret.

Vs. 52. Corts een q. 54. Qualike. 57. licht ontbr. 58. een. 59. sijnre qualen. 62. wive ontbr. 63. aff. 65. sijnre. 67. Haer s. behoeden w. 68. yement. 69. ghehort. 72. draecht.

(*) Het HS. heeft nemēl.

+ (I. Fol. CXXXI. r. 1.)

[p. 111]

tekstkritische noten

Daeromme es si goet gheverret;
Want soe mense meer vliet,
Soe si meer te cuelne pliet.

Es een man oec soe caytijf,

Dat hi mint eens anders wijf
Ende daeromme jalousie dreeght,
Die es herde sere ontweeght,
Dat hi hem selven verteert alsoe
Om dinc die hem niene hoert toe,
Ende ziele, lijf ende tijt verliest.
Wet dat dese vele meer riest
Dan die met spere ende met schilde
Den wint met crachte keren wilde.
Dus es jalousie quaet
Van allen dinghen, dat verstaet.
Hoeder hem elc jeghen, dats mijn raet;
Want si sin ende lijf verslaet.

Vs. 74. Daer bij es. 76. coelene. 82. niet en h. 83. z. ende lijf v. 84. vele ontbr. 89. hem af elc, dats.

Titel. (Cap. 8) ende breken ontbr. Vs. 3. Sel es jalours. 5. Ofte. 7. Ofte. - Het tweede oft ontbr. 10. Dit vers ontbr. 11. in twee verzen aldus: Een ander meinsche es meere Jalours ghemoedt. 12. vrients of. 13. Off. - om ontbr. 14. Die hij hem en kan ghebeteren. 15. Die ontbr. 16. groet. 17. als zij ons t. 18. Die n. m. s. vr. en.