Der leken spieghel

Leerdicht van den jare 1330

Vanden paeus Leo ende vanden keyserrike. - XLIX.

Leo die vierde wart paeus dan,

Ende was een goet heilich man.
Dese sette ende woude
Datmen processie doen zoude
Alse Sinte Marcs dach leecht,
Als die heilighe kerke noch pleecht.
Ende daer hire mede zoude gaen,
⁺ Wart hi van lieden ghevaen,
Die hem die oghen uut staken
Ende die tonghe uut den monde braken.
Maer God, onse heer, sijts ghewes,
Die alles dincs machtich es,

+ (E. Fol. LXXXIII. r. 1.)

[p. 382]

 

Gaf hem weder na dien

 

Beide sijn tonghe ende sijn zien.

15

Doe trac hi metter vaert

 

⁺ Heymelike te Vrancrike waert

 

Tote Kaerle den coninc,

 

Diene eersamelijc ontfinc.

 

Met tranen claghede dan

20

Sijn vernoy die goede man.

 

Kaerle deden bliven daer

 

Tote uutwaert ghinghe tjaer.

 

Doe voer hi mit hem voort

 

Al tote Romen in die poort,

25

Ende besochte ende ondervant

 

Die ghene die mitter hant

 

Die quade da[e]t hadden ghedaen,

 

Ende rechte daer over zaen

 

Met goeder besceidenhede

30

Na die misdaet die elc dede.

 

Die paeus purgeerde hem dan

 

Van datmen hem beteech an,

 

Ende Kaerle setten in sijn stede,

 

Ende gheboot hem pais ende vrede.

35

Daer wart die ridder wel gheraect

 

Keyser des riken ghemaect

 

Met consente dier Romeren,

 

Die des alle blide weren.

+ (I. Fol. CI. r. 2.)

[p. 383]

 

Tote nu en was, waerlike,

40

Maer een keyser in kerstenrike,

 

Ende van nu voort mee

 

Bleven der keyseren twee;

 

Want Constantinobile die stat

 

Hielt haren keiser na dat,

45

Daer die stoel hadde ghestaen, voorwaer,

 

Vier hondert ende achtendesestich jaer,

 

Sint dat groot Constantijn

 

⁺ Van Romen trac den stoel sijn,

 

Also ic u hier voren vertrac,

50

Daer ic van Constantine sprac.

 

Kaerle wart ter zelver tijt

 

⁺ Vanden paeus ghecroont ende ghewijt

 

Keyser te sijn int Roomsche rike,

 

Ende sijn oor ooc die ghelike.

55

Aldus quam die keyser crone

 

Optie Fransoyse scone;

 

Want Kaerls oore, dat si u cont,

 

Hielt die crone langhe stont,

 

Tote dattie Romeine quamen

60

Ende hem weder ane namen

 

Die keyser crone ende behilden,

 

Om dat die Fransoyse niet en wilden

 

Der Roomscher kerken staen in staden,

+ (E. Fol. LXXXIII. r. 2.)

+ (I. Fol. CI. v. 1.)

[p. 384]

 

Alse wilen hare voorders daden.

65

Mar onlanghe daer na

 

Quamdie crone, alsic versta,

 

Op die Zassen moghentlike,

 

Die wel ende vromelike

 

Bescudden die Roomsche kerke,

70

Beide mit rade ende mit werke.

 

Ende ye zeder, vindic bescreven,

 

Is si den Almaengien bleven.

 

Namaels maecten die Aelmanne

 

Dattie crone op niemanne

75

Versterven en soude van oor thoore,

 

Mar dat metten chore

 

Die crone soude sijn te ghevene;

 

Ende dat zouden doen si zevene,

 

Drie papen ende vier leie,

80

Alsomen hout die viseie.

 

Die papen noeme ic u hiere:

 

Coolne, Mens ende Triere,

 

Dese sijn canceliere int rike:

 

Mense in Oostlant, Trier in Vrancrike,

85

Coolne in Ytalien lant.

 

Die vier leie hoort hier te hant:

 

Brandenborch is camerraet,

 

⁺ Zassen die draghet tswaert,

+ (E. Fol. LXXXIII. v. 1. I. Fol. CI. v. 2.)

[p. 385]

 

Byhem is scincker te sire bate,

90

Die Palesgrave is drossate

 

Van des keysers hove vri.

 

Dit sijn die ghene, gheloves mi,

 

Die den Roomschen coninc maken,

 

Die opten stoel coomt tAken.

95

Is hi waerdich dan der crone,

 

Die gheeft hem die paeus te lone.

 

Dan sal hi van rechter scouden

 

Der heiligher kerken rechte houden,

 

Ende daer voor setten lijf ende goet.

100

Doet hi min, hi misdoet

 

Ende breect sijn keyserlijc ghelof,

 

Daer hi meen eedich wart of.

Titel ontbr. in I. (Zie bij vs. 1145 van het vorige Cap.) Vs. 1. I.p. doe. 2. H. en; I. Dit vers ontbr. 4. I. processien. 5. I. Als. 6. H. Alse. - heilighe ontbr.; I. Alsmen noch te doen pl. 7. I. hij; I. H. met. 9. H. ute. 10. I. H. uten; I. traken. 11. I. H. heere; H. sijds. 12. H. dings wel m.

Vs. 14. H. sine t. 16. I. Heymelijc te Vranckerijke; H. te Vrankerike. 17. H. Tote Karlen. 18. H. eersamlec. 19. H. claeghdi dan; I. claeghde hij hem dan. 20. I. H. den goeden. 21. I. dedene. 22. I. Tote dat u.; H. djaer. 24. I. Alte R.; H. tote Rome, 27. I. H. daet. 29. H. groeler. 32. I. hem teech. 33. I. H. settenne; H. sine. 35. H. riddre. 37. H. der; I. der Roemscher heeren.

Vs. 39. I. H. was, zekerlike. 41. I. voertane mee; H. vordane mee. 42. I. keysers; H. keysere. 43. H. Want Constantinoble; I. Van Constantinoble na dat. 44. I. H. Behilt; I. H. k. die stat. 46. I. Drie h. 47. I. dat die grote. 48. H. Van Rome; I. trac die st. 49. H. vore. 50. I. van Constantinoble. 51. I. werdt; I. H. tier. 53. I. H. sine. 54. I. ooc ontbr. - dies. 55. I. des keysers. 56. I. Op die. 57. I. Want Karels; I. H. oer; I. dat ontbr. 59. I. H. dat die. 60. H. hen. 61. H. Dat keysercroenen; I. keysers - hilden. 62. H. dattie-niene.

Vs. 64. I. Also w. hair; H. Als w. hoer vordren. 67. H. Optie. 70. I. e. met ghewerke. 71. H. iesider; I. oyt sinder. 72. I. Esse die Almanne; H. den Aelmannen. 74. I. H. Dat die. 75. I. en ontbr. - ore te ore; H. oere toere. 76. I. H. core. 78. I. zevenne. 80. I. Alsmen; I. H. noch houdt. 81. I. nomic; H. noemic. 82. H. Coelne, Menche; I. Cuelne. 83. I. cancelliere; H. cancellier. 84. J. Mens; H. Menche; I. H. Triere; I. in Vranckerike. 85. I. Cuelne; H. Coelne. 86. H. De viere - thant. 87. I. H. cameraert. 88. H. swaert.

Vs. 89. I. Bij hem; H. Bihem es schinke; I. tsiere; H. baten. 90. I. Dies; H. De. 92. I. ghene ontbr.; H. gheloevets. 93. I. den R. keyser m. 95. I. w. vander. 97. H. rechten. 98. I. recht. 99. I. voren; H. vore. 100. I. hijt min. 101. I. belof. 102. H. werdt.