Logo DBNL
Der leken spieghel (1844-1848)

Der leken spieghel

(1844-1848)–Jan van Boendale–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Leerdicht van den jare 1330


Vorige Volgende

Hier beghint die jeeste ons behouders, die de keyser Theodosius vant te Jherusalem in Pylatus vierscare, inden ghemenen boeken. - XXXVI.

 
Nichodemus hadde des verdient
 
Dat hi was heymelijc vrient
 
Ons heren Jhesu Cristi,
 
Ende was hem dicke gherne bi.
5
Ende doe die Joden Cristum vinghen,
 
+ Ende alle sine jonghers hem of ghinghen,
 
Ghinc Nichodemus emmer mede
 
Voor elken man, in elke stede,
 
Daer men Cristum leidde dan;
10
Want hi was een machtich man,
 
So dat hi niet en ontsach
 
Dat Joodscap: daer bi so sach
 
Hi die dinghen bat doen
 
Dan si die waren ghevloen.
15
Dese goede man Nichodemus
 
+ Beghint Cristus passie aldus:
 
Anna, Senna, Dathan ende Cayphas,
 
Gamaliel, Levi ende Judas,
 
Alexander, Syrus ende Neptalim,
20
Ende menich ander Jode mit him
 
Quamen alle voor Pylaten
 
Met moede groot utermaten,
 
Ende wroechden Cristum alle te samen
 
Van vele archs, van vele blamen.
25
Si seiden: ‘Wi kennen dat hi
 
Josephs ende Marien zone zi;
 
Nochtan seit hi tgone
 
Dat hi is die Gods zone:
 
Hi is ooc coninc(*), seit hi met.
30
Hi wil breken der vadre wet,
 
Want hi niet en viert den Saterdach,
 
Die dat Joodscap oyt te vieren plach.’
 
Pylatus sprac na dit spreken:
 
‘Wat doet hi? of wat wil hi breken?’
35
Die Joden antwoorden dan:
 
‘Onse wet hout dat nieman
 
Des Saterdaghes gansen en sal,
 
Ende dese ganst al over al
 
Crepele, blinde, ende die crom gaen,
40
Lazersche, ende die mitten viant zijn bevaen:
 
Die gheneest hi opten Saterdach,
 
+ Alsmen dies niet doen en mach.
 
Hi en viertene, vrooch noch spade,
 
Ende dit sijn quade dade.’
45
Pylatus seide: ‘Waer bi
 
Dunct u dat dit quaet si?’
 
Die Joden seiden daer naer:
 
‘Hi is misdadich, dats waer,
 
Want mids Beelsebuke, sijts ghewes,
50
Die een prinche van duvelen es,
 
So werpt hi die duvelen uut,
 
Sonder anders enighe virtuut,
 
Ende sijn hem alle onderdaen.’
 
Pylatus antwoorde zaen:
55
Die de dinc wel besiet,
 
+ So en ist mids den quaden gheest niet
 
Duvele te werpene uut,
 
Mar al bi Gods virtuut.
 
Die Joden antwoorden ende seiden:
60
‘Wi bidden uwer moghentheiden
 
Dat ghine doet comen haestelinghe
 
Voor u int ghedinghe,
 
Ende dat ghine wilt horen an.’
 
Pylatus riep te hem dan
65
Enen bode die daer stont bi.
 
- ‘Zegt Jhesum,’ sprac hi
 
Goetlike ende met zinne,
 
‘Dat hi tote ons come hier inne.’
 
Die bode ghinc uut te hant,
70
Ende brocht ghedraghen in sijn hant
 
Ene(*) bussele, als ic las:
 
En weet wedert bies of stro was.
 
Hi neech Jhesum mit groter waerden,
 
Ende spraeyde daer opter aerden
75
Die bussele die hi brachte zaen.
 
- ‘Heer,’ sprac hi, ‘ghi sult gaen
 
Hier op toten rechtere nu:
 
+ Hi begheert te sprekene u.’
 
Doe die Joden dit zaghen,
80
Begant hem qualijc te behaghen
 
Datmen dit dede Jhesuse,
 
Ende riepen op Pylatuse:
 
‘Waer omme en daeddine niet voort
 
Eyschen hem diet toe hoort?
85
Maer ghi daedtene eyschen een knecht,
 
Die crom en weet noch recht.’
 
Pylatus vraechde den knechte zaen,
 
Waer bi dat hi dat hadde ghedaen.
 
- ‘Here,’ sprac die knecht te hant,
90
‘Doe ghi mi hadt ghesant
 
Te Jherusalem in die stat,
 
Sach ic dat Jhesus zat
 
Op enen ezel ghinder,
 
Ende dat die Ebreeusche kinder
95
Risere droeghen algader
 
+ Die hadden scone groene blader,
 
Ende ghinghen hem jeghen daer hi reet:
 
Sulc spreedde ooc sijn cleet
 
Inden wech daer hi leet,
100
Ende riepen alle ghereet:
 
“O sanna! hoochste coninc vri!
 
Ghebenedijt so sidi,
 
Die coomt inden name ons heren!”
 
Dit daden si hem allen daer teeren:
105
Daer omme woudic hem doen ere
 
Van dien dat ic vermochte, here.’
 
Die Joden riepen lude doe,
 
Ende spraken den knecht dus toe:
 
‘Der Ebreeuscher kinder tale
110
Die is Ebreeusch altemale,
 
Ende ghi sijt een Griecsch man:
 
Hoe verstondi Ebreeusch dan?’
 
- ‘Ic vraghes,’ sprac hi te hant,
 
+ ‘Enen Jode diet mi ontbant.’
115
Pylatus antwoorde doe:
 
‘Wat riepen si ende hoe?’
 
- ‘Here,’ sprac die bode, alsic versta,
 
‘Si riepen alle: o sanna!’
 
- ‘Wat bediet o sanna? vraghic di.’
120
- ‘Here, het bediet: salich maect mi!’
 
Pylatus sprac ten Joden voort:
 
‘Ghi hebt nu wel ghehoort
 
Wat uwes selves kindre riepen:
 
Wat waendi desen verdiepen?
125
Wat heefti dan misdaen?’
 
Doe zweghen die Joden zaen.
 
Echter hiet Pylatus, zonder waen,
 
Den bode om Jhesum gaen.
 
Die bode keerde weder omme,
130
Ende seide tote Jhesumme,
 
Dat hi toten rechter ghinghe,
 
Hi wouden spreken haestelinghe.
 
Jhesus ghinc mit hem daer inne.
 
Mi dunct also in minen zinne
135
Dat daer liede stonden ane,
 
+ Die elc hielden ene vane
 
Daer een teken in stoet:
 
Dat peinsic in minen moet
 
Datmen doen plach aldus,
140
Daer dinghen zoude Pylatus.
 
Doe Jhesus voor die vane leet,
 
Boghen si alle ghereet
 
Ende neghen te Jhesum waert.
 
Doe riep Pylatus ter vaert:
145
‘En mercti niet, ghi heren,
 
Hoe dese tekene Jhesum eren,
 
Daer mense hout in die hant?’
 
+ Die Joden seiden te hant:
 
‘Met onsen oghen wi zaghen,
150
Datsi, die die tekene draghen,
 
Selve neghen Jhesumme.’
 
Pylatus yesch voort hier omme
 
Die vaendraghers ende vraechde hem zaen,
 
Waer omme si dat hadden ghedaen.
155
Doe antwoorden si mettien:
 
‘Here, wi sijn zeker van dien
 
Ontsculdich altemale,
 
Dat moghedi merken herde wale:
 
Waer toe zouden wi hem nighen?
160
Wi saghen hemselven bighen
 
Die tekene die wi hilden daer.’
 
Pylatus sprac te hant daer naer:
 
‘Ic segghe u, ghi heren, wat ghi doet:
 
Ghi sult kiesen, dat dunct mi goet,
165
Twalef sterke manne nu,
 
Die ghi selve wilt, onder u,
 
Die die tekene houden zelen;
 
Ende ic sal hem bevelen,
 
Op haer hooft of te slane,
170
Dat si en bughen ghene vane.’
 
Dit was altehant ghedaen.
 
Doe dedemen Jhesum uutgaen
 
Daer hi te voren was ghestaen,
 
Ende weder in keren zaen,
175
Also was Pylatus beheet.
 
+ Ende alse hi voor die vanen leet,
 
Neghen si Cristum, onsen here,
 
Als si te voren daden, min noch mere.
 
Pylatus wert versaecht doe.
180
Aldus sprac hi den Joden toe:
 
‘Nu sidi doch zeker das
 
Datter knechte scout niet en was,
 
Dat die tekene Cristum neghen.’
 
Die Joden doe stille zweghen.
185
+ Te hant so seindde hier na
 
Pylatus wijf, ver Publica,
 
Tote Pylatum enen bode,
 
Die seide datsi hem ontbode,
 
Dat hi hem cleine noch groot
190
En onderwonde van Jhesus doot:
 
Haer ware so vele in hare dromen
 
Pinen ende anxte van hem comen.
 
Doe dat die Joden hoorden an,
 
Spraken si te Pylatum dan.
195
‘Wi seiden u wel dat hi
 
Een ongherecht man si:
 
Desen drome, en twiveles twint,
 
Heeft hi uwen wive in ghesint
 
Mids des duvels macht,
200
Die hem dienen dach ende nacht.’
 
Pylatus keerde hem omme,
 
Ende sprac tote Jhesumme;
 
‘Waer om en antwoorddi niet?
 
Ghi kent wel ende siet,
205
Wat ghetughen dat u
 
Dese liede gheven nu.’
 
Jhesus antwoorde met zoeten zinne:
 
‘En hadden si gheen spreken inne,
 
Si en spraken niet te deser stonde;
210
Ende elc mach(*) met zinen monde
 
Spreken, ist quaet ist goet,
 
Maer die quaet seit, hi misdoet.’
 
Doe seiden douderen vanden Joodscapen:
 
‘Wi hebben te hem waert ghenoech zaken:
215
Deerste is, wildijt horen,
 
+ Hi is in keefsdoeme gheboren;
 
Dander, hi is van Bethleem,
 
Daer men die kindre omme hem
 
Voormaels alle onthoofde
220
Ende vanden live roofde.
 
+ Die derde is dat sijn moeder doe
 
Met hem in Egypten vloe,
 
Ende en dorste haer danne
 
Ghetroesten te niemanne.’
225
Doe stonden daer ander Joden bi,
 
Die voort traden ende seiden dathi
 
Van keefsdoeme niet en waer comen,
 
Want Maria hadde ghenomen
 
Met wette haren man.
230
Pylatus antwoorde dan
 
Den ouden Joden zonder beiden,
 
Die Jhesum keefskint zeiden:
 
- ‘Het schijnt,’ sprac hi, ‘openbaer,
 
Dat u woorde niet en sijn waer;
235
Want uwes selves liede tughen voort,
 
Dathi is van wittigher gheboort.’
 
Annas ende Cayphas spraken doe
 
Met willighen moede Pylatus toe:
 
‘Alle tfolc roept dathi
240
In keefsdoeme gheboren si,
 
Ende dathi is van valschen treken;
 
Ende dese, die met hem spreken,
 
Sijn vernoyeert allegadere,
 
Want hare moeder ende hare vadere
245
Ende hare maghe waren heydijn,
 
Al ist datsi nu Joden sijn,
 
Ende si willen nu echt verkeren
 
Mids des Jhesus leren.’
 
Doe traden daer twalef Joden voort,
250
Der welker namen ghi nu hier hoort:
 
Lazar, Jacob, Achamus,
 
Samuel, Ysaac, Austerius,
 
Phineus, Crispus, Esdras,
 
Agrippa, Annes ende Judas;
255
Dese spraken al ongheviert:
 
+ ‘Wine sijn niet vernoyiert:
 
+ Wi sijn meerre ende minder
 
Alle Joden ende Joden kinder,
 
Ende wi segghen die waerhede:
260
Wi waren ter jeghenwoordichede,
 
Daer Joseph trouwede Marien:
 
Des sullen wi over al lien.’
 
Doe sprac Pylatus: ‘Nu besweric u bi
 
Der zelver hulden, die ghi
265
Onsen here den keyser sculdich zijt,
 
Dat ghi mi die waerheit lijt,
 
Of Jhesus, als ghi seit te voren,
 
Van wittighen bedde is gheboren.’
 
Si seiden weder onghelet:
270
‘Wi liede hebben ene wet,
 
Dat wi niet en sullen zweren;
 
Maer hem diet willen weren
 
Doet zweren, - ofte neen,
 
Doet ons allen ghemeen
275
Sterven, en vindi niet ter waerheden
 
Die dinc, also wise zeden.’
 
Pylatus gheboot haestelinghe,
 
Dattet tfolc al ute ghinghe
 
Sonder die twalef, die dede hi daer
280
Bi hem bliven in die vierscaer,
 
Ende Jhesum dede hi uutwaert gaen.
 
Toten twaleven sprac hi zaen:
 
‘Nu segt mi: bi wat dinghen
 
Willen si Jhesum ter doot bringhen?’
285
Doe seiden si tote Pylaten:
 
‘Si beniden utermaten,
 
Dathi tfolc Saterdaghes gheneest.’
 
- ‘So, hoor ic wel, so eest
 
Om sine goede werken albloot
290
Datsi begheren sine doot?’
 
+ - ‘Here,’ spraken si, ‘dats waer:
 
Wi segghen al openbaer,
 
Die dinc maect al die werre.’
 
Doe wert Pylatus erre,
295
Doe hi verstoet dese dinc,
 
+ Dathi uter vierscaren ghinc
 
Ende seide ten Joden die daer stonden:
 
‘Ic hebbe nu ghenoech orconden,
 
Dat ic ghene misdaet en can
300
Ghevinden in desen man.’
 
Die Joden antwoorden tier stont
 
Ende seiden Pylatus in sinen mont:
 
‘En wisten wi niet openbaer
 
Dat hi van quaden daden waer,
305
Wine hadden niet ghelevert di.’
 
Pylatus seide: ‘Nu houtene ghi,
 
Ende doempten na uwe wet.’
 
Die Joden al onghelet
 
Antwoorden Pylatum danne:
310
‘Ons en staet te doemen niemanne.’
 
Pylatus is weder ghegaen
 
In die vierscare, ende dede zaen
 
Jhesum te hem comen alleen,
 
Ende vraechde hem tusschen hem tween:
315
‘Du biste der Joden coninc?’
 
Jhesus seide dese dinc:
 
‘Du segheste dese woorde uut di,
 
Ofte andre seident di van mi?’
 
Pylatus sprac, alst hem bestiet:
320
‘En ben ic dan een Jode niet?
 
Dijns selfs liede ende dine bisscoppe
 
Hebben di mi ghelevert oppe:
 
Wat heefstu dan misdaen?’
 
Jhesus antwoorde saen
325
Ende sprac aldus: ‘Mijn rike
 
En is niet van aertrike;
 
+ Mar hadde dat rike mijn
 
Van desen aertrike ghesijn,
 
Die ghene, die te minen dienste staen,
330
Hadden dat wel wederstaen
 
Dat ic en ware, meer noch min,
 
Den Joden ghelevert, als ic bin:
 
Nu en is, waerlike,
 
Van hier niet mijn rike.’
335
Pylatus sprac dese dinc:
 
+ ‘Daer omme bestu coninc?’
 
Jhesus antwoorde nu:
 
‘Want ic coninc bin, dat zeghestu.’
 
Noch sprac Jhesus mettien:
340
‘Ic ben gheboren in dien
 
Ende comen om dat ic sal
 
Die waerheit ghetughen al;
 
Ende wie vander waerheit es,
 
Hoort mine stemme, sijts ghewes.’
345
Pylatus sprac: ‘Wat is die waerheit?’
 
Jhesus heeft weder gheseit:
 
‘Wi segghen die waerheit hier;
 
Maer in welkerhande manier
 
Moet men van hem ghedoemt waerden
350
Die macht hebben opter aerden?’
 
Pylatus liet allene daer
 
Jhesus in die vierscaer,
 
Ende ghinc toten Joden te hant,
 
Ende seide dat hi niet en vant
355
In Jhesum zake en ghene.
 
Die Joden spraken ghemene:
 
‘Hi seide, hi mach den tempel breken
 
Ende in drien daghen weder ghereken.’
 
- ‘Wat tempel?’ sprac Pylatus doen.
360
- ‘Dien tempel, die Salomoen
 
Maecte in sesendeviertich jaren,
 
Vermat hi hem, te waren,
 
+ Dat hine werpen soude daer neder
 
Ende in drie daghen maken weder.’
365
Pylatus sprac na desen:
 
‘Ic wille ontsculdich wesen
 
Vanden bloede des gherechts mans.’
 
Die Joden riepen te hans:
 
‘Sijn bloet, meerre ende minder,
370
Blive op ons ende op onse kinder!’
 
Pylatus yesch also houde
 
Die Leviten entie oude
 
Ende dat paepscap, daer die dinc
 
Vander zaken meest aen ghinc.
375
Hi sprac heymelijc: ‘Ghi heren, ziet,
 
+ Dit en soudi doen niet,
 
Noch hier mede niet gaen voort:
 
Hine heeft zijns lijfs niet verboort,
 
Om dathi des Saterdaechs ghenas
380
Den ghenen die tonghemake was.’
 
Doe antwoorden si met enen rade:
 
‘Die den keyser scande dade,
 
Hi hadde verdient der doot:
 
Dese misdaet is noch also groot,
385
Hi heeft Gode scande ghedaen.’
 
Pylatus hiet den Joden zaen
 
Datsi ghinghen uter vierscaer,
 
Ende yesch Jhesum bat naer.
 
- ‘Wat so sal ic,’ sprac hi,
390
‘Nu moghen doen met di?’
 
Doe antwoorde Jhesus:
 
‘Het is ghegheven dus.’
 
- ‘Hoe ist ghegheven?’ sprac Pylatus.
 
Doe seide Jhesus Cristus:
395
‘Moyses ende die propheten
 
Hebben over lanc doen weten
 
Mine passie ende mijn verrisen,
 
Alsoot die boeken noch wisen.’
 
+ Doe dat die Joden hoorden an,
400
Spraken si te Pylatum dan:
 
‘Hoe wildi dathi doe mere
 
Scande Gode, onsen here?’
 
Pylatus antwoorde zaen:
 
‘Dunct u dat Gode scande ghedaen,
405
So leydten selve nu
 
Tuwer synagoghen met u,
 
Ende doempten na uwe wet.’
 
Die Joden seiden al onghelet:
 
‘Onse wet hout, so wie
410
Enen andren misdoet, dat hie
 
Viertichvout beteren moet;
 
Maer die jeghen Gode mesdoet,
 
Datmen stenen sal dien.’
 
Pylatus sprac mittien:
415
‘So houten, ende doet hem al
 
+ Dat uwe wet leren sal.’
 
Pylatum antwoorden si:
 
‘Datmen cruce dat willen wi.’
 
Pylatus sprac: ‘Dat en is niet goet.’
420
Doe sach hi opt volc dat daer stoet,
 
Ende sach daer vele liede weenen.
 
Hi sprac: ‘Ten is den ghemeenen
 
Volke niet lief Jhesus doot.’
 
Die Joden spraken weder bloot:
425
‘Daer omme comen hier jonghe ende oude,
 
Om dat Jhesus sterven zoude.’
 
Pylatus sprac: ‘Wat is sine misdaet,
 
Dat hem emmer te stervene staet?’
 
- ‘Om dathi seit,’ spraken si,
430
‘Dathi Gods zone ende coninc si.’
 
Nichodemus quam voort ghegaen,
 
Ende is voor den rechter ghestaen,
 
Ende bat hem dat hi horen woude
 
Een luttel dat hi zegghen zoude.
435
+ Pylatus sprac: ‘Segt an.’
 
Nychodemus sprac: ‘Ic segt u dan.’
 
- ‘Ic quam,’ seit hi, ‘al toten papen,
 
Ten oudren vanden Joodscapen,
 
Ende ten Leviten, twaren,
440
Die in die synagoghe versament waren.
 
Ic seide: “Ghi heren, ghi doet quaet,
 
Dat ghi zo zere staet
 
Om te bederven desen mensche,
 
Die tekene doet van wensche,
445
Die zo scone sijn ende zo goet,
 
Datse noit mensche en dede die hi doet.
 
Laet hem bliven in rasten,
 
Ende wilt merken ende tasten:
 
Ist dat hi mit Gode werct,
450
Sine tekene sullen ghesterct
 
Bliven ende altoos staen;
 
Ist ooc anders, zi zullen vergaen;
 
Want Moyses was van Gode ghesint
 
In Egypten, als ghi wel kint,
455
Ende dede tekene scone
 
+ Voor den coninc Pharaone,
 
Die hem God selve hiet doen.
 
Twee meestre waren daer coen,
 
Jamnes ende Manbres, als wi lesen,
460
Die tfolc daer plaghen te ghenesen,
 
Die ooc daden daer ter stede
 
Some tekenen die Moyses dede.
 
Ende die van Egypten hilden dan
 
Over Gode dese twee man.
465
Ende want haer tekene, twaren,
 
Uter macht Gods niet en waren,
 
So moesten si te niete gaen;
 
Ende die Moyses dede, moesten staen.
 
Hier bi zo radic u dan
470
Dat ghi laet rusten den man;
 
+ Want hine heeft, clein noch groot,
 
Verdient enigher doot.”’
 
Die Joden antwoorden nu:
 
‘Du bist zijn jonghere - dat bistu -
475
Ende werkes al na sine woort.’
 
Nichodemus sprac: ‘Nu hoort:
 
Is die rechter sijn jonghere, bi di
 
Dat hine gherne hilde vri
 
Ende verlooste uut uwer macht?
480
Daer omme heeften des keysers cracht
 
In dese waerdicheit gheset,
 
Om dathi elken sal doen wet.’
 
Die Joden worden erre doe,
 
Ende spraken Nichodemus toe,
485
Alse honde die op andren schieten:
 
‘Sire waerheit moetstu ghenieten,
 
Ende deel met hem hebben te samen.’
 
Nichodemus seide: ‘Amen!
 
Dit ontfa ic al ghereit,
490
Ghelijc dat ghi hebt gheseit.’
 
Doe seide een Jode, die daer quam voort:
 
‘Rechtere, mach ic spreken een woort?’
 
Die rechter seide: ‘Ja du.’
 
- ‘Here,’ seide hi, ‘ic segghe u,
495
Ic lach achtendertich jaer
 
+ Op mijn bedde van ziecten zware.
 
Jhesus quam eens al dare,
 
Ende ghenas openbare
 
Beseten liede vele, twaren,
500
Ende die anders ooc ziec waren.
 
Doe droechmen mitten bedde mi
 
Tote Jhesum, ende hi
 
Sprac te mi eer yet lanc:
 
“Doch wech dijn bedde ende ganc.”
505
Ende ic dede mijn bedde wech ter vaert,
 
Ende ghinc ghesont thuus waert.’
 
+ Die Joden seiden te Pylatum dan:
 
‘Her rechter, nu vraecht den man
 
Op wat daghe hine ghenas.’
510
Doe seide die man: ‘Het was
 
Saterdach, doe dit ghevel.’
 
- ‘Her rechter, wi seident u wel,’
 
Spraken die Joden, ‘dathi
 
Den Saterdach niet en hout vri,
515
Ende die duvele dan uut coort.’
 
Doe quam daer een Jode voort:
 
- ‘Heer rechter,’ sprac hi, ‘wilt mi horen:
 
Blint so was ic gheboren;
 
Ende daer Jhesus, liden zoude,
520
Riepic op hem also houde:
 
“Davids zone, wilt mijns ontfermen!”
 
Ende hi hoorde mijn carmen,
 
Ende leide op mijn oghe zijn hant,
 
Ende doe sach ic alte hant.’
525
Een ander Jode trat ooc voort,
 
Ende seide: ‘Heer rechter, nu hoort:
 
Ic was al crom; - dat ic so was,
 
Met enen woorde hi mi al ghenas.’
 
Een ander sprac ten selven male:
530
‘Ic was lazers altemale:
 
Met enen woorde ghenas hi mi.’
 
Een wijf stont ooc daer bi,
 
Diemen noemet Veronica.
 
- ‘Ic was ziec,’ sprac si hier na,
535
‘Vander bloet sucht twalef jaer.
 
+ Doe quam ic hem so naer,
 
Dat ic eens sijn cleet taste,
 
Ende voort aen haddic raste
 
Mijns onghemaecs, ende was ghenesen.’
540
Die Joden spraken: ‘Wi lesen
 
In onse wet al over al,
 
Dat gheen wijf tughen en sal.’
 
+ Doe riepen daer int ghemeen
 
Vele liede over een:
545
‘Hi is prophete ende goet man,
 
Die scone miracle doen can,
 
Dien de viande sijn onderdaen.’
 
Toten papen spraken si zaen:
 
‘Waer omme en ghebieddi niet aldus
550
Den quaden gheesten, alse Jhesus?’
 
Some zeiden si mede,
 
Hoe Jhesus opstaen dede
 
Lazarum ende sijn leven gaf,
 
Die vier daghe doot lach int graf.
555
Pylatus wert te hant vervaert.
 
Doe sprac hi dus ten Joden waert:
 
‘Waer bi wildi, ghi Joden,
 
Dit onnosele bloet doden?’
 
Doe dede Pylatus te heme
560
Comen den selven Nichodeme,
 
Ende die twalef Joden die ghi
 
Voren hoordet noemen mi,
 
Die ghetughet hadden openbare,
 
Dat Jhesus gheen keefskint en ware.
565
- ‘Gheraet mi,’ sprac hi, ‘des biddic u,
 
Wat ic hier mede mach doen nu;
 
Want ic duchte in minen waen,
 
Dat tfolc elc andren mach verslaen.’
 
- ‘Wine wetens wat doen,’ spraken si doe:
570
‘Wel ghewordens hem diet bringhen toe!’
 
Doe sprac Pylatus, twaren,
 
Tot allen den Joden die daer waren:
 
‘Het heeft een zede gheweest tote nu,
 
Datmen plach te latene u
575
Enen ghevanghenen, alst Paesdach was.
 
+ Ic hebbe enen, hiet Barrabas,
 
+ Die van manslachte is ghevaen;
 
Ende want ic niet en can verstaen
 
Dat Jhesus, cleine ofte groot,
580
Verdient heeft der doot,
 
Wien willic u dan quite laten?’
 
Doe riepen si tote Pylaten:
 
‘Doet wech desen man,
 
Ende laet ons quite Barraban.’
585
- ‘Wat doe ic dan,’ sprac Pylatus,
 
‘Met Jhesum, diemen heet Cristus?’
 
Si spraken doe met eenre druust:
 
‘Hi sal wesen ghecruust!’
 
Voort ooc zo zeiden si:
590
‘Ist dat ghine laet vri,
 
So en sidi niet des keysers vrient.
 
Hi en heves ooc niet verdient,
 
Want hi seide openbare,
 
Dathi Gods zone ende coninc ware:
595
Lichte ghi begheert ooc dat hi
 
Onder den keyser een coninc si.’
 
Pylatus wert te hant erre.
 
- ‘Altoos,’ sprac hi, ‘maecti werre
 
(So daden u vordren) ende perlement,
600
Datter waerheit wel is bekent,
 
Ende ghi waert oit quaet ende fel
 
Den ghenen die u daden wel.’
 
- ‘Wie dede ons wel?’ spraken si.
 
- ‘U here u God,’ seide hi,
605
‘Die uwe vorders verloste scone
 
Uter macht van Pharaone,
 
Daer si verdruct waren zwaer.
 
Uut Egypten leidde hise daer,
 
Ende door die zee ghemeen,
610
Dat hem twater niet en ghereen;
 
In die woestine voedde hise met
 
Met manna ende voglen vet,
 
Ende drinckedse mit watre mede,
 
+ Dathi hem uten stenen springhen dede;
615
Die [wet] hi hem daer toe gaf.
 
+ Nochtan ghinghen si hem af,
 
Ende en kendens groot noch half,
 
Ende aenbeedden een calf,
 
Datsi van metale ghieten daden,
620
Haers selfs Gode in smaden;
 
Ende doe haer God dit wreken woude,
 
Verbadse Moyses also houde.
 
Dit so weetti ooc alle wel.
 
Nu haetti ooc ende sijt fel
625
Jhesum, uwen coninc.’
 
Pylatus stont op met deser dinc,
 
Ende woude uter vierscaren gaen.
 
Doe riepen die Joden zaen:
 
‘Wi lien dattie keyser coninc es,
630
Niet Jhesus, des sijt ghewes.
 
Doe Herodes quam te voren
 
Dat een coninc ware gheboren,
 
Alsoot hem te voren brochten
 
Drie coninghen diene zochten,
635
Dede hine zoeken also houde,
 
Om dat hine doden woude.
 
Joseph, zijn vader, nammen te hant,
 
Ende voerden in Egypten lant.
 
Doe dede Herodes, twaren,
640
Die kindre van twee jaren
 
Doden, ofte daer beneden,
 
In Bethleem der steden.’
 
Doe Pylatus dit verstoet,
 
Wert hi versaghet in zinen moet.
645
Toten Joden sprac hi mittien:
 
‘Is hi dit, die ghene dien
 
Herodes zochte? zegghet mi.’
 
Si antwoorden: ‘Dit zelve is hi.’
 
Pylatus wert noch meer vervaert.
650
+ Sine hande dwoech hi ter vaert,
 
Ende sprac voor tfolc dat daer stoet:
 
‘Ic en wille des gherechts mans bloet
 
Scout hebben noch misdaet:
 
Dat siedi wel die hier staet.’
655
Doe riepen die Joden ghinder:
 
+ ‘Sijn bloet si op ons ende op onse kinder!’
 
Doe dede Pylatus zonder beiden
 
Jhesum voor hem leiden,
 
Daer hi in zine dingbanc zat.
660
Tote Jhesum sprac hi dat:
 
‘Ic sal di gheselen doen na dat statuut,
 
Dattie oude princhen gaven uut;
 
Want dijns selfs gheslachte heeft di
 
Over sculdich gheproevet mi.’
665
Dit was te hant ghedaen.
 
Doe so hiet Pylatus zaen
 
Jhesum anden cruce slaen.
 
Doe so sachmen Jhesum gaen
 
Uter vierscaren te sijnre passien waert,
670
Met tween dieven ghescaert,
 
Daer hi tusschen hem beiden was:
 
Deen hiet Gysmas, dander Gesmas.
 
Dus ghinc hi mit desen convente
 
Ter steden vanden tormente.
675
Daer daden si uut sinc cleder,
 
Ende bonden hem omme weder
 
Een linen cleet, ende hebben hem met
 
Een doornen crone opt hooft gheset.
 
Aen dat cruce hinc hi al daer
680
Tusschen twee dieven, dats waer:
 
Ter rechter ziden hinc Gysmas,
 
Ende ter slincker Gesmas.
 
Jhesus sprac: ‘Vader, en wreect dit niet!
 
Ten weet niet wat het doet, dit diet.’
685
Sine cleder deelden si.
 
+ Tfolc dat daer stont bi
 
Bespottene, dat is waer.
 
Der papen princhen, die daer
 
Stonden, ende die oudren mede
690
Spraken onder hem daer ter stede:
 
‘Ander liede maect hi ghesont,
 
Ghenese hemselven te deser stont!
 
Of hi Gods zone is, so ga af,
 
Alse hi zelve te verstane gaf.’
695
Riddren stonden daer also wel,
 
+ Die ooc met hem maecten spel.
 
Si mengheden galle ende asijn,
 
Ende settent anden mont zijn,
 
Ende boden hem drincken alsoe,
700
Ende spraken hem aldus toe:
 
‘Ist dattu der Joden coninc zijs,
 
Verlosse diselven dijns lijfs.’
 
Longius ontdede met groten ghere
 
Jhesus zide mit enen spere,
705
Daer bloet ende water uut ran.
 
Pylatus dede scriven dan
 
An tcruce daer hi ane hinc:
 
‘Dit is Jhesus, der Joden coninc.’
 
In Ebreeusch, in Griecsch ende in Latijn
710
Moeste dit daer ghescreven sijn.
 
Doe seide die een dief, Gysmas,
 
Die ter rechter ziden ghehanghen was:
 
‘Is dattu Cristus biste, zoe
 
Verlosse diselven ende ons daer toe.’
715
Doe sijn gheselle dat hoorde,
 
Scaut hine vanden woorde:
 
- ‘En ontsiestu,’ sprac hi, ‘Gode niet,
 
Die hier staet in dit verdriet?
 
Wi hebben te rechte loon ontfaen
720
Van dat wi hebben misdaen,
 
Maer dese en dede noit quaethede.’
 
+ Doe sprac hi noch ende zede:
 
‘Here, ghedenct mijns tier tijt
 
Alse ghi in u rike zijt.’
725
Jhesus sprac: ‘Du salte, dat zegghic di,
 
Huden zijn int paradijs met mi.’
 
Doe wertet doncker in die werelt wijt
 
(Het was omtrent sexten tijt),
 
Ende bleef ooc doncker alsoe
730
Toter hogher noenen toe.
 
Des tempels zeil daer ter stede
 
Scoorde in tween sticken mede.
 
Mettien so riep Jhesus
 
Met groter stemmen aldus:
735
‘Vader, inden handen dijn
 
+ So bevele ic den gheest mijn!’
 
Ende te hant doe hi dat seide,
 
Gaf hi den gheest, zonder beide.
 
Doe Centurio hadde ghesien
740
Dese wondre daer ghescien,
 
Dancte hi Gode ende sprac dan:
 
‘Seker, dit was een gherecht man;’
 
Ende dat volc, dat daer stoet,
 
Wert versaghet in sinen moet,
745
Ende clopten voor haer herten doe,
 
Ende keerden thuus waert alsoe.
 
Centurio vertrac te hant voort
 
Dathi ghesien had ende ghehoort.
 
Doe Pylatus dat verstoet,
750
Wert hi zo droeve in sinen moet,
 
Dathi binnen dien daghe omme dat
 
Noch en dranc noch en at.
 
Die Joden dede hi tote hem comen.
 
- ‘Hebdi,’ sprac hi, ‘vernomen
755
Die dinghen die daer sijn gheschiet?’
 
Si seiden: ‘Daer an en leghet niet:
 
Ten was eclipsis der zonnen maer,
 
+ Also si pleecht op sulc jaer.’
 
Jhesus vrienden stonden daer
760
Van verren ende zaghen naer,
 
Ende wive die hem volchden na
 
Uten lande van Galylea,
 
Ende scouweden Jhesum van verren ane
 
Met menighen groten trane.
765
Te hant quam een man hier na,
 
Joseph van Arismathia,
 
Dats een stat inder Joden lant.
 
Dese man hi was becant
 
Een goet man ende gherecht,
770
Ende en hadder niet mede gheplecht,
 
Noch ghevolghet, lude noch stille,
 
Der Joden ghetughe noch haren wille;
 
Mar hi was zalichlike
 
Verbeidende Gods rike:
775
Joseph was sijn name.
 
+ Hi verbat Jhesus lichame
 
Pylatum, diene hem gherne gaf.
 
Den lichame dede hi af,
 
Ende wantene in een zuver cleet,
780
Ende leidene in sijn graf ghereet,
 
Int welke dat voor dien dach
 
Noit ander mensche en lach.
 
Doe die Joden vernamen dat
 
Dat Joseph den lichame verbat
785
Ende ten grave hadde ghedaen,
 
Ghinghen si te hant na hem staen,
 
Ende na die twalef die te voren
 
Jhesum in wette seiden gheboren,
 
Ende Nichodemum daer toe,
790
Ende na dandre die doe
 
Hadden voor Pylatus oghen
 
Jhesus goede werken vertoghen,
 
Also ghi voren hebt ghehoort:
 
+ Ende si en dorsten niet comen voort.
795
Doe si hem alle borghen dus,
 
Toende hem allene Nichodemus,
 
Want hi was der Joden vorste.
 
Die Joden vraechden hem hoe hi dorste
 
In die synagoghe comen, bidi
800
Hi hadde gheweest volgher Cristi,
 
Ende des hi ghenieten sal.
 
Dies moetti ghenieten al
 
In dander werelt te zamen.
 
Doe sprac hi: ‘Amen! Amen!’
805
Joseph quam ooc voort doe,
 
Ende sprac den papen dus toe:
 
‘Waer bi stoordi u omme dat
 
Dat ic Jhesus lichame verbat?
 
Dat is waer: ic dedene af,
810
Ende leidene in mijns selfs graf,
 
Ghewonden in een cleet rene,
 
Ende decte tgraf met enen stene.’
 
Joseph wert te hant ghevaen
 
Ende in vaster hoede ghedaen,
815
Ende si seiden hem openbare,
 
+ Dathi niet waerdich en ware
 
Datmen graven zoude in die aerde,
 
Maer in sijnre groter onwaerde
 
Soudemen sijn vleesch, na sijn leven,
820
Den beesten ende den voglen gheven.
 
Doe sprac Joseph mettien:
 
‘Dit is ghelikenisse van dien
 
Dat hem Golias verwaende
 
Ende David doden waende,
825
Dien God halp inder noot.
 
Die prophete seit albloot:
 
“Gheeft mi op die zake,
 
Ic sal selve doen die wrake.”’
 
Doe wert Pylatus meer vervaert,
830
+ Ende dwoech sijn hande ter vaert,
 
Ende sprac met innighen moede:
 
‘Ic ben onsculdich van desen bloede,
 
Als ic te voren dede verstaen.
 
Doe antwoorde di mi zaen:
835
“Sijn bloet si, meerre ende minder,
 
Op ons ende op onse kinder!”
 
Ende ic vruchte dat Gods gramheit
 
Comen sal, alse ghi seit,
 
Ende zwaerlijc op u sal wesen.’
840
Joseph wert met desen
 
In een sterke camer ghedaen,
 
Daer hi vaste in was ghevaen,
 
Daer gheen veinstre aen en was.
 
Ende Annas ende Cayphas
845
Besloeghen vaste die dore,
 
Ende setten daer goede hoeders vore:
 
Ende also zoude hi ligghen dare
 
Tote Saterdach leden ware.
 
Na desen Zaterdach so quamen
850
Alle die papen te samen,
 
Die Leviten ende ander Joden,
 
Om datmen Joseph zoude doden,
 
Ende datmen daer visieren zoude
 
Wat dode hi sterven woude.
855
Doe die raet vergadert was,
 
+ Hieten Annas ende Cayphas
 
Datmen Joseph brochte voort.
 
Haer ghebod was zaen ghehoort.
 
Men ontsloet die dore alte hant,
860
Diemen wel ghesloten vant,
 
So dat haer en lette niet,
 
Maer Joseph en vantmen niet.
 
Doe dat die Joden vernamen,
 
Die daer alle stonden te samen,
865
Waren si zere te barenteert
 
+ Ende van wondere al ontkeert.
 
Daer si aldus in wondre staen,
 
Coomt een ridder in ghegaen,
 
Die een hadde gheweest daer af
870
Die hoedde ons heren graf,
 
Ende brochte hem nuwe mare:
 
- ‘Ghi heren,’ sprac hi, ‘hoorter nare:
 
Ic sal u zegghen nuwe dinghe:
 
Het quam een grote aerdbevinghe,
875
Daer wi biden grave laghen;
 
Den ynghel Gods dat wi zaghen
 
Den steen of doen allene,
 
Ende ghinc sitten opten stene.
 
Sijn aenscouwen, zonder waen,
880
Was als een blixeme ghedaen,
 
Sijn cleder wit als een snee.
 
Van vare wert ons so wee
 
Dat wi alse doot laghen daer.
 
Doe hoorden wi den ynghel openbare
885
Jeghen die vrouwen spreken,
 
Die daer ten grave quamen ghestreken.
 
Hi seide: “En ducht u niet: wi weten wel
 
Dat ghi Jhesum soect - ende niement el -
 
Die ghecruust is: hi is opverstaen,
890
Ende voren in Galylea ghegaen,
 
Also hi te voren seide:
 
Siet hier die stat daer men in leide.
 
Hine is hier niet, dat ghijt wet.
 
Nu gaet henen al onghelet,
895
Ende zegt zinen jongheren dathi
 
+ Uten grave verresen si
 
Ende is te Galilea waert.”’
 
Die Joden worden meer vervaert;
 
Doe si hoorden dese tale,
900
Deden si te hant altemale
 
Die ridders voor hem comen,
 
+ Die ware ten grave hadden ghenomen.
 
Si vraechden hem openbaer:
 
‘Jeghen wat vrouwen sprac dinghel daer?
905
Ende waer om en greeptise niet an?’
 
Die riddren antwoorden dan:
 
‘Om dat wi alse dode laghen,
 
Doe wi Gods ynghel zaghen:
 
So zere waren wi ontdaen:
910
Hoe zouden wise dan ghevaen?’
 
Die Joden spraken: ‘Bi onsen here!
 
Wine ghelovens min noch mere.’
 
Die ridders antwoorden doen:
 
‘Ghi hebt hem meerre wonder zien doen,
915
Dies ghi en ghelovet niet:
 
Hoe zoudi ons gheloven yet?
 
Maer weet dathi leeft, zonder waen,
 
Dien ghi ant cruce daet slaen;
 
Ende wi horen hier alte hant
920
Van Joseph, dien ghi metter hant
 
Vinghet, om dathi Jhesum was hout,
 
Ende dat ghine leit in u behout,
 
Ende besloeghet vaste die dore,
 
Ende leidter uwe hoeders vore:
925
Ende als ghi weder quaemt ter doren,
 
Haddi Joseph verloren.
 
Levert Joseph, uwen gast,
 
Dien ghi in die camere sloot so vast,
 
Wi zullen u leveren Jhesumme,
930
Dien wi hoeden in sine tomme.’
 
Die Joden seiden: ‘Nu besiet,
 
Joseph en sullen wi u leveren niet:
 
Hi is in Arismathia.’
 
- ‘Ende Jhesus is in Galylea,’
935
Spraken die riddren doe,
 
+ ‘Alse dinghel sprac den vrouwen toe.’
 
Doe die princhen vanden papen
 
Ende doudre vanden Joodscapen
 
Hoorden dese zelsiene mare,
940
Waren si in groten vare,
 
Ende maecten enen zonderlinghen raet,
 
Ende seiden: ‘Het ware ons quaet,
 
Dattie mare van deser zake
 
Onder tfolc uut brake;
945
Want tfolc zoude met allen
 
Te Jhesum lopen en[de] aen hem vallen,
 
Ende zo bleven wi onteert.’
 
Doe wart haren raet also ghekeert,
 
Datmen hem, die hoeden tgraf,
950
Herde vele ghels gaf,
 
Om datsi maken zouden mare
 
Dat hem Jhesus lichame ware
 
Ghestolen inder nacht diep,
 
Doe tgheselscap lach ende sliep;
955
Ende al waert dattet zo quame
 
Dat Pylatus dit vername,
 
Si zoudent wel also bedriven
 
Datsi onghemoit zouden bliven.
 
Die ridders namen tgheniet,
960
Ende seiden also men hem hiet;
 
Maer die warighe mare
 
Was haren woorden contrare:
 
Die rechte waerheit, groot ende smal,
 
Brac uut al over al.
965
Twee papen so quamen daer na,
 
Hieten Phinees ende Oda,
 
+ Die ghebieders waren vander wet,
 
Ende Aggeus, die Levite, met.
 
Dese drie liede quamen
970
Uut Galylea te zamen
 
In Jherusalem ter synagoghen,
 
Ende seiden voor der papen oghen:
 
‘Den selven Jhesum dien ghi
 
Cruustet, dien zaghen wi
975
Opten berch van Oliveten,
 
+ Daer hi selve was gheseten
 
Met sinen elf jongheren,
 
Ende sprac aldus te hen:
 
“Gaet over al in aertrike,
980
Ende predict den volc ghemeenlike,
 
Ende doopt inden name des vader
 
Ende tsoons ende tsheilichs gheest algader:
 
Die ghedoopt is ende gheloven zal,
 
Die sal behouden bliven al.”
985
Hier na saghen wine, twaren,
 
Opwaert te hemele varen.’
 
Doe die voorste vanden papen
 
Ende doudren vanden Joodscapen
 
Dese mare hadden verstaen,
990
Seiden si den drien zaen:
 
‘Hout der wet ghebode,
 
Ende lijdt der waerheit voor Gode
 
Van deser zelsienre dinghen.’
 
Dese drie seiden haestelinghen:
995
‘Sijt des zeker ende ghewes:
 
Leeft die here, die God es
 
Abrahams, Ysaacs ende Jacobs mede,
 
So hebben wi u die waerhede
 
Gheseit in zekeren woorden.’
1000
Doe die Joden dat hoorden,
 
Daden sise zweren onghelet
 
+ Opten boec van Gods wet,
 
Datsi hier of nemmermeer woort
 
En souden vertrecken voort,
1005
Ende gaven hem na dat
 
Vele van haren scat,
 
Ende hebbense na dat
 
Uut Jherusalem der stat
 
Met drien boden ghesant,
1010
Die elken leidde in sijn lant,
 
Om datsi daer bi zouden
 
Jeghen niemene tale houden.
 
Hier na zaen zo quamen
 
Die Joden alle te samen,
1015
Ende beweenden dese mare,
 
+ Ende maecten jammerlijc misbare.
 
Si spraken onder hem lieden:
 
‘Wat mach dit wonder bedieden,
 
Dat wi in Israhel nu zien?
1020
Of wat sal daer na gheschien?’
 
Annas ende Cayphas, twaren,
 
Die voorste der papen waren,
 
Wouden dandre troosten doe,
 
Ende spraken hem aldus toe:
1025
‘Souden wi so dwaes wesen
 
Dat wi gheloven zouden desen,
 
Die hoedden Jhesus graf?
 
Si ghinghen haers woords af,
 
Om dat wi hem gaven ghichte:
1030
Sine jongheren gaven hem ooc lichte
 
Ghelt, om te makene mare
 
Dat Jhesus verresen ware,
 
Ende den lichame stelen zouden,
 
Draghen dan daer si wouden.
1035
Men sal ooc niet, dat weet wale,
 
Gheloven vreemder liede tale,
 
Die comen van hier ende van daer;
 
+ Want ghi siet openbare,
 
Dat wise om ghelt ghecreghen
1040
Datsi haer mare versweghen.
 
Set u te rusten van desen:
 
Die dinc sal lichte anders wesen.’
 
Doe stont op Nichodemus,
 
Ende sprac toten Joden aldus:
1045
‘Ghi horet wel die zaken,
 
Die de drie manne spraken:
 
Alse dat Jhesus verresen ware,
 
Ende dat zine zaghen openbare
 
Bi sinen jongheren gheseten
1050
Opten berch van Oliveten,
 
Ende dat hi daer ter vaert
 
Op voer te hemele waert,
 
Ende dathise predicken ende dopen hiet.
 
Nu merct wel ende besiet:
1055
Uwe boeken ghewaghen das,
 
+ Doe verloren wert Helyas,
 
Dattie liede seiden meest,
 
Datten ghegrepen had een gheest,
 
Ende hadden ghevoert (dit mocht sijn wel)
1060
Int gheberchte van Israhel.
 
Der propheten kinder
 
Ghinghene zoeken ghinder,
 
Mar sine constens niet vinden.
 
Docht u goet, men zoude daer zinden
1065
Goede liede diene zochten:
 
Waert dat sine vinden mochten,
 
So waren wi zeker van desen
 
Dat hi ware verresen:
 
So zouden wi dan met allen
1070
In penitencie vallen,
 
Ende in rechter boeten staen
 
Van dat ane hem is misdaen.’
 
Dese raet dochte hem allen goet.
 
+ Si zenden wech mitter spoet
1075
Die Jhesum zochten, alsmen hem hiet;
 
Ende sine constens vinden niet.
 
Si keerden weder omme,
 
Ende seiden: ‘Jhesumme
 
En vinden wi niet, wats mach ghescien;
1080
Maer Joseph hebben wi ghesien
 
TArismathia in die poort,
 
Dien ghi uut uwen slote verloort.’
 
Doe ghemeenlijc dat paepscap
 
Ende al dat volc vander Joodscap
1085
Ane hoorden dese boodscap,
 
Hadden si grote blijscap,
 
Om datsi Joseph hadden vonden
 
Ende Jhesum niet vinden en conden.
 
Si quamen te zamen ende ondersochten,
1090
Hoe datsi Joseph mochten
 
Ghewinnen tote hin.
 
Doe droech hem also die zin,
 
Datsi hem lettren zenden goet,
 
Daer dus in ghescreven stoet:
1095
‘Gods vrede metti si,
 
+ Ende met hem allen die di zijn bi!
 
Wi hebben misdaen, dat kennen wi,
 
Beide in Gode ende in di.
 
Wilt ghewaerdighen dat ghi
1100
Tote ons coomt zeker ende vri.
 
Wi kennen wel dat die raet,
 
Dien wi op di hadden, was quaet.
 
Daer bi halp di Gods ghenade
 
Uut onsen bosen rade.
1105
Vrede si met di, Joseph here,
 
Die waerdich bist alre ere!’
 
Hem zevenen namen si, twaren,
 
Die Joseph beste vriende waren.
 
Dat paepscap seide hem dat:
1110
‘Als ghi coomt tier stat
 
Daer ghi Joseph vint, groeten dan,
 
+ Ende spreect hem goedertierlijc an,
 
Want hi heeft u allen lief,
 
Ende dan gheeft hem desen brief.’
1115
Doe si dus te zamen
 
Voor Joseph quamen,
 
Groeten sine te hant,
 
Ende gaven hem dien brief in die hant.
 
Ende als hine hadde ghelesen,
1120
Sprac hi: ‘Ghelooft moete wesen
 
God, die mi verlooste mitter spoet,
 
Datsi niet en storten mijn bloet!’
 
Mettien custe hise zaen,
 
Ende heeftse in huus ontfaen.
1125
Des anders daghes nam hi die vaert
 
Met hem te Jherusalem waert.
 
Doe si naecten Jherusalem,
 
Liep dat volc jeghen hem,
 
Ende riepen alle te gader:
1130
‘Wellecome, Joseph vader!’
 
Hi antwoorde weder met desen:
 
‘Gods vrede moet met u wesen!’
 
Si custene, ende Nichodemus
 
Ontfincken eerlijc in sijn hus.
1135
Des daghes dierre naest was,
 
+ Quamen Annas ende Cayphas
 
Ende met hem Nichodemus,
 
Ende seiden Joseph aldus:
 
‘Segt die waerheit Gode van Israhel
1140
Dies wi u vraghen: zo doedi wel.
 
Wi sijn zere tonghemake daer af
 
Dat ghi Jhesum leidt int graf,
 
Ende omme dat wi u doen
 
Niet en vonden int prisoen,
1145
Daer ghi zo vaste in waert ghedaen.
 
Wi bidden u, doet ons verstaen
 
Hoet met u is vergaen,
 
+ Ende hoe dat ghi zijt ontgaen.’
 
Joseph antwoorde: ‘Doe ghi
1150
Des Vridaghes hadt ghevaen mi
 
Ende vaste ghedaen in uwe hachte,
 
Quam omtrent middernachte
 
Jhesus voor mi staen doen,
 
Daer ic lach in mijn orisoen;
1155
Ende des huus hoeken viere
 
Worden op ghehaven schiere.
 
Hier of ic mi zo vervaerde
 
Dat ic neder viel ter aerde.
 
Doe nam hi mi mitter hant,
1160
Ende hief mi op alte hant,
 
Ende goot mi water onder die oghen,
 
Ende ghinc mi thant staen droghen,
 
Ende custe mi ende sprac mi an:
 
“Joseph, wie ben ic?” Ic seide dan:
1165
“Lieve here, mi dunct das
 
Dat ghi sijt Helias.”
 
- “Helias,” sprac hi, “en ben ic niet:
 
Ic ben Jhesus, dien ghi hier ziet,
 
Wies lichame ghi daet af(*)
1170
Ende met uwen handen leit int graf.”
 
- “Here,” sprac ic mittien,
 
“Mocht ic u graf dan zien?”
 
Doe leidde hi mi zonder beide
 
Ter zelver steden daer icken leide,
1175
Ende toonde mi daer te hant
 
+ Tcleet daer ickene in want,
 
Ende den wisch, dies ghelooft,
 
Dien ic hem leide onder thooft.
 
Ic sprac: “Ghelooft si hi mit eren,
1180
Die quam inden name ons heren!”
 
Ende te hant leidde hi mi daer na
 
Te minen huse tHarismathia.
 
Doe kendic dat hi Jhesus ware:
 
+ Te hant aenbede icken dare.
1185
Voort sprac hi tote mi:
 
“Binnen viertich daghen, zegghic di,
 
En zoutu uut dinen huse niet gaen.
 
Te minen jongheren ga ic zaen.”’
 
Doe dese mare ende dese woorde
1190
Die papen ende die Joden hoorden,
 
Quam hem anxt aen so groot
 
Datsi vielen alse doot
 
Ter aerden, taensichte neder waert,
 
Ende riepen alse volc vervaert:
1195
‘Wat is des tekens bediet,
 
Dat hier nu is gheschiet?
 
Want wi kenden beide gader
 
Jhesus moeder ende zijn vader:
 
Dit wonder en was nie ghehoort.’
1200
Doe trat een Levite voort.
 
- ‘Ic kende,’ sprac hi, ‘twaren,
 
Sine maghe, die goede liede waren
 
Ende Gode zere ontsaghen,
 
Bedens ende vastens plaghen,
1205
Ende Gode van haerre haven
 
Offerhande ende aelmoesen gaven.
 
Ooc is mi kenlijc wel,
 
Doemen brachte inden tempel,
 
Daer en die heylighe Symeoen
1210
Ontfinc, dat hi sprac doen:
 
“Nu laet, heer, na dijns selfs woort,
 
Dinen knecht in rusten voort;
 
Want nu hebben die oghen mijn
 
Aen ghescouwet dijn aenschijn,
1215
Dattu bereides te voren,
 
+ Eer ye mensche wart gheboren.”
 
Vanden kinde propheteerde hi met:
 
“Siet, dese is hier gheset,
 
Om dat hi sal doen in Israhel
1220
+ Menighen vallen ende op staen also wel.”
 
Doe sprac hi ter moeder waert:
 
“Door dijn ziele zal gaen een zwaert;”
 
Ende vele ander dinghen mede
 
Propheteerde hi daer ter stede,
1225
Daer men wel bi merken mach
 
Dat aen Cristum vele ghelach.’
 
Die Joden seiden alle danne:
 
‘Senden wi om die drie manne,
 
Die ons zeiden tandren daghen,
1230
Datsi Jhesum zitten zaghen
 
Opten berch van Oliveten,
 
Ende laet ons die waerheit bat weten.’
 
Doe dedemense comen zaen,
 
Ende heeftse echter mit eede bevaen.
1235
Si seiden: ‘Leeft God van Israhel,
 
So saghen wi herde wel,
 
Dat hi mit sinen jongheren sprac,
 
Ende daer na thant te hemele trac.’
 
Doe schiedmense haestelinghe,
1240
Ende deedse zegghen zonderlinghe
 
Datsi seiden als te voren.
 
Alse Annas ende Cayphas dit horen,
 
Spraken si al onghelet:
 
‘Dat is houdende onse wet,
1245
Dat alle orconde zullen staen
 
Die uut twee ofte drie monde gaen;
 
Mar dits emmer wonder groot
 
Dat Jhesus, die was doot,
 
Op ghehaelt zoude wesen.
1250
Hets waer, wi lesen
 
Dat Enoch op ghehaelt was,
 
Ende die prophete Helyas,
 
Ende ooc Moyses, die heylighe man,
 
Want men sijn graf niet vinden en can.
1255
Dese waren doch, ter selver stont
 
+ Datmense haelde, al ghesont;
 
Maer Jhesus, - die was ghevanghen,
 
Ende aen enen cruce ghehanghen,
 
Sijn zide met enen spere doirsteken,
1260
Datter tbloet uut quam ghelijc eenre beken,
 
Met doornen doorsteken zijn hoot,
 
Ende aen tcruce hinc al doot,
 
Dat wi aenscouweden algader,
 
Ende dien Joseph, onse waerde vader,
1265
Metter hant int graf leide,
 
Alse hi selve seit ende seide: -
 
Dat die zoude sijn verresen,
 
Dunct ons dat meeste wonder wesen
 
Dat ye was in aertrike:
1270
Men sach nie des ghelike.’
 
Joseph die stont op doe,
 
Ende sprac Annas ende Cayphas toc.
 
Hi sprac: ‘Wel so mach u
 
Van Jhesum wondren nu,
1275
Dat hi levende uten grave quam,
 
Ende daer na op te hemele clam;
 
Maer meer mach u wondren des,
 
Dat hi niet allene en es
 
Vander doot op ghestaen,
1280
Maer vele liede, dats zonder waen,
 
Heeft hi verrisen doen met hem,
 
Die gaen ende staen in Jherusalem.
 
Wi kenden alle meest Symeoene,
 
Den heylighen pape in sinen doene,
1285
Die Jhesum in sijn hande ontfinc,
 
Doemen eerst ten temple met hem ghinc.
 
Twee zonen hadde hi voorwaer.
 
Wi waren meest alle daer
 
Daer si verschieden beide,
1290
Ende daer mense int graf leide.
 
Dese sijn levende op ghestaen:
 
+ Hare grave zietmen wide ontdaen:
 
Te samen quamen si ghegaen
 
(Dat doe ic u voorwaer verstaen)
1295
In Arismathia die stede.
 
+ Daer sijn si in haer ghebede
 
Al stille, datmense niet en hoort:
 
Jeghen niemene en spreken si woort.
 
Mijn raet is dat wi daer treken,
1300
Ende vriendelijc jeghen hem spreken.
 
Moghen wise voor ons bringhen,
 
Si zullen ons zelsiene dinghen
 
Segghen, des zijt ghewesse,
 
Van haerre verrisenesse.’
1305
Desen raet dochte hem allen goet.
 
Daer trocken si henen mitter spoet,
 
Annas, Cayphas, Joseph also wel,
 
Nychodemus ende Gamaliel.
 
Toten graven sijn si ghegaen:
1310
Die vonden si open staen.
 
Van daer trocken si voort
 
THarismathia in die poort.
 
Daer hebben sise ghesien
 
In haer ghebede op hare knien.
1315
Si gheboghen tote hem hoveschelike,
 
Ende custense waerdelike,
 
Ende brachtense mit hem ter vaert
 
Ter stat van Jherusalem waert,
 
Tote in die synagoghe doe.
1320
Die doren slootmen alle toe;
 
Gods wet brochtmen voort te hant,
 
Ende leiden tboec in haer hant,
 
Ende beswoerense bi Gode Adonay
 
Ende van Israhel, ofte si
1325
Aene Jhesum gheloofden clare,
 
Ende ofte hi verresen ware,
 
Ende hoe dat mochte wesen
 
+ Datsi dus waren verresen.
 
Alse Carinus ende Lucius
1330
Besworen waren aldus,
 
Beefden hem alle haer lede:
 
Sere versuchten si ooc mede,
 
Ende sloeghen te hant metter vaert
 
Die oghen te hemele waert.
1335
Een cruce maecten si te hant
 
+ Op haer tonghe mitter hant,
 
Ende spraken: ‘Gheeft ons perkement:
 
Wi zullen u thant doen becant
 
Met scrivene, in corte woort,
1340
Dat wi ghesien hebben ende ghehoort.’
 
Dat wert hem te hant ghegheven.
 
Doe zaten si neder ende screven
 
Elc van andren zonderlinghe,
 
Ende seiden teerst dese dinghe:
1345
‘Here Jhesu Criste, die cons gheven
 
Den doden op verstaen ende leven,
 
Ghehinghet nu den knechten dijn,
 
Die hier toe nu besworen zijn,
 
Datsi die grote wondere moghen
1350
Desen volke voort vertoghen,
 
Dat dine godlike crachte
 
In die deemster helle wrachte,
 
Dattu ons te heelne bevales,
 
Doe du dine vriende daer hales. -
1355
Doe wi metter vadre scaren
 
In die zwarte deemsterheit waren,
 
Quam een groot licht ende een claer
 
Op ons allen ghevallen daer,
 
Dat scoonre was of noch also scone
1360
Dan die zonne anden throne.
 
Doe verblijdden alle gadre
 
Die propheten entie vadre.
 
Adaem, onse eerste vader, zeide:
 
+ “Dit is dat licht des vaders der ewicheide,
1365
Dat hi ons gheloofde te zinden
 
Ende alle dien ghenen diene minden.”
 
Doe riep die prophete Ysaias:
 
Doe ic op aertrike levende was,
 
Propheteerde ic van desen lichte,
1370
Dat des zoons vader teenre ghichte
 
Mids sinen zone nu heeft ghesint
 
Desen gheseelscape dat hi mint.
 
Doe so propheteerde ic dat:
 
“Tfolc dat in die deemsterheide zat,
1375
Dat scouwede een licht herde groot;
 
+ Ende die woonden int rike der doot,
 
Hem wart een scone licht gheboren.”
 
Dit propheteerde ic langhe hier voren(*),
 
Ende dit is dat selve licht
1380
Dat ons hier nu verlicht.’
 
Doe waren wi alle in groter vrouden
 
Vanden lichte dat wi daer scouden.
 
Doe quam daer Symeoen, onse vader,
 
Ende seide: ‘Sijt blide algader!
1385
Ic ontfinc, bequame ende scone,
 
Jhesum Cristum, den Gods zone,
 
In minen arme, zoete ende zachte,
 
Doemen jonc [ten] tempel brachte.
 
Die heilighe gheest mi doe leerde,
1390
Dat ic van hem propheteerde
 
Ende sprac aldus dese woort:
 
“Nu laet, here, in rusten voort
 
Dinen knecht; want die oghen mijn
 
Hebben aenghesien dijn aenschijn,
1395
Dattu bereet hads te voren,
 
Eer ye mensche wert gheboren:
 
Du best tlicht der liede, dat weet ic wel,
 
Ende blijkscap dijns volcs van Israhel.”’
 
Doe verblijdden wi noch meer
1400
+ Dan wi ghedaen hadden eer.
 
Doe quam daer een toe ghegaen,
 
Recht als een heremite ghedaen.
 
Doe vraechden hem die vadre dare
 
Ende die propheten, wie hi ware.
1405
Hi sprac: ‘Ic ben Jan die Dopere,
 
Jhesus Cristus voorlopere;
 
Ic ben die stemme die voor hem liep,
 
Ende in dier woestinen riep.
 
Doe ic hem op enen dach
1410
Te mi waert comen zach,
 
Propheteerde [ic], doe hi quam:
 
“Nu siet hier dat Gods Lam,
 
+ Dattie zonden ofdoet.”
 
Ic dooptene, des zijt vroet,
1415
In die riviere van dier Jordane.
 
Die heilighe gheest sprac hem daer ane
 
In eenre duven ghelike,
 
Ende sprac openbaerlike:
 
“Dits mijn zone, die ic minne,
1420
Daer ic mi behaechde inne:
 
Dien so willic dat ghi hoort.”
 
Nu sijt blide alle voort:
 
Hi naect u, hi is hier bi,
 
Die u allen sal maken vri.’
1425
Doe Adaem hoorde ane,
 
Dat Jhesus in die Jordane
 
Van Janne was ghedoopt,
 
Wert hi meer noch verhoopt.
 
Hi sprac al zonder lette
1430
Tote sinen zone Sethte:
 
‘Nu vertrecke hier, so doestu wel,
 
Wat tote di sprac die ynghel,
 
Doe ic di ten paradise gaen dede
 
Om olie der ontfermichede,
1435
Omme datmen mine lede
 
+ Bestriken zoude daer mede,
 
Doe ic van ziecten was zwaer.’
 
Seth sprac: ‘Vader, ghi segt waer:
 
Doe ic voor die poorte quam,
1440
Sprac dynghel die mi vernam:
 
“Du best om niet uut ghetiet:
 
Dijn vader en mach noch niet
 
Der olien hebben te deser stont,
 
Die hem sal maken ghesont;
1445
Maer over vijf dusent jaer
 
Ende over twee hondert hier naer
 
So sal op aertrike comen scone
 
Die hoghe vraeye Gods zone,
 
Ende sal menscheit nemen ane,
1450
Ende ghedoopt sijn in die Jordane;
 
Ende als hi daer ghedoopt es,
 
So sal uut hem, des sijt ghewes,
 
+ Olie vloeyen der ontfermichede,
 
Daer hi gansen sal mede
1455
Al dat volc, groot ende smal,
 
Dat ane hem gheloven sal,
 
Ende quite maken van allen zonden;
 
Ende dan in dien stonden
 
Sal dijn vader worden ghesmeert
1460
Metter olien die hi begheert,
 
Ende Cristus, die Gods zone fijn,
 
Sal die zelve olie sijn,
 
Die uut sijnre ontfermicheit sal rinnen
 
Op alle die ghene diene minnen,
1465
Ende die sal uwen vader
 
Ende sine vriende algader
 
Uut allen vernoye leiden
 
Inder ewigher salicheiden.”’
 
Doe die propheten entie vadre
1470
Ende die heilighen allegadre
 
Die hoghe mare hoorden an,
 
+ Waren sijs alle te blider dan.
 
Nu quam Sathan, die here groot,
 
Die die prinche is vander doot,
1475
Ende sprac der hellen dus ane:
 
‘Ghereet u allen tontfane
 
Den ghenen, die zeide openbare
 
Dathi Cristus, die Gods zone, ware;
 
Nochtan is hi mensche, dats waer,
1480
Want hi jeghen die doot hadde vaer,
 
Bi dien ic hoorden spreken bloot:
 
“Mijn ziele is droeve toter doot(*).”
 
Hi heeft gheweest in alre wijs
 
Onse grote adversarijs.
1485
Die ic lazers maecte ende crom,
 
Besetene, gychtighe, dove ende stom,
 
Ganste hi met enen woorde:
 
Dit wonder men noit en hoorde.
 
Desen hebbic ter doot bracht:
1490
Hi coomt hier zaen in onse macht.
 
Siet hoe ghine wilt ontfaen:
 
+ Hi heeft mi vele vernoys ghedaen.’
 
Die helle antwoorde na desen:
 
‘Hoe soude dat moghen wesen,
1495
Dat een puer mensche met zire machte
 
Wederstaen soude uwe crachte?
 
En was noit mensche op aertrike
 
So machtich, so vrome noch zo rike,
 
Hine moste u sijn onderdaen
1500
Ende hier in onse prisoen gaen:
 
Daer omme so duchtic mi
 
Dattie Godheit in hem si,
 
Ende, coomt [hi] hier, sijt zeker dies,
 
Datter aen leit onse grote verlies,
1505
Ende daer toe dijn groot ongheval,
 
Dat di ewelijc bliven sal.’
 
Sathan antwoorde na dien:
 
+ ‘Soutstu twivelen ofte ontsien
 
Hem tontfane in dijn behout,
1510
Die di ende mi so menichfout
 
Ghecreet heeft ende ghestoort?
 
Ic hebbene gheproeft ende ghecoort.
 
Weet ooc dat ict daer toe brachte,
 
Dat doude Joodsche gheslachte
1515
Al in roere wert jeghen hem
 
In die stat van Jherusalem.
 
Een cruce ic ghereiden dede,
 
Daer men aen hinc sine lede,
 
Ende hande ende voete doorsloech:
1520
En doochde noit mensche zulc onghevoech.
 
Sijn zide dede ic met enen spere
 
Ontwee steken, dit was mijn ghere.
 
Hine mach nu nietmeer spreken:
 
Sijn herte is op dat breken.
1525
Hi sal hier comen herde zaen,
 
Ende u ende mi sijn onderdaen.’
 
Die helle antwoorde doe:
 
‘Du sprakes mi also toe,
 
Dat mi dese zoude hebben ghenomen
1530
Sielen die hier waren comen,
 
Ende weder ten live brachte.
 
+ Hier esser noch in mire hachte,
 
Die wilen dat selve deden,
 
Niet met crachte, mer met beden,
1535
Die si daden, des sijt ghewes,
 
Ane Gode die alles machtich es.
 
Hi verloossese van deser stede
 
Met sijnre eyghenre moghenthede.
 
Maer mi wondert van desen Jhesus,
1540
Dat hi mi zoude aldus
 
Zielen ontrecken uut mire macht
 
Met sijns selfs eyghenre cracht.
 
Mochte hi yet zijn die ghene,
 
+ Die Lazarum allene
1545
Uut deser steden trac
 
Met enen woorde dathi sprac,
 
Sonder yement te roepene an?’
 
- ‘Dit selve is hi,’ sprac Sathan.
 
Doe die helle dat hoorde,
1550
Sprac si ten eersten woorde:
 
‘Ic beswere di bider moghentheiden
 
Die wi hebben onder ons beiden,
 
Dattune hier en bringhes niet:
 
Quaem hi hier, ons waer evel ghesciet.
1555
Heeft di vergheten dat hi
 
Lazarum maecte vri,
 
Die doot was vier daghe lanc,
 
Ende int graf lach ende stanc,
 
Dies wi hier so zeker waren?
1560
Hi verhief hem als een aren,
 
Die sine vloghele scuddet vanden naten,
 
Ende voer also sierre straten;
 
Wine constens niet ghehouden:
 
Weder wi wouden ofte en wouden,
1565
Voer die ziele wech ter vaert.
 
En wart noit zo zere vervaert,
 
Als ic was van Jhesus woorde,
 
Doe ic zine stemme zegghen hoorde:
 
“Lazarus, nu coomt hier uut.”
1570
Ic verloos al mine virtuut,
 
Ende ooc al mine ambachte
 
+ Waren berooft van haerre machte.
 
In sulken anxt en quam ic nie.
 
Sathan, wel weet dattie,
1575
Die dat met enen woorde dede,
 
In hem heeft die Godhede
 
Ende recht God es, sijt zeker des,
 
Die ter werelt comen es
 
Om die menscheit te vertroostene
1580
+ Ende menschelijc nature te verloossene:
 
Dats claerlijc mijn gheloven.
 
Comt hi hier, hi sal ons beroven
 
Van onsen ghevanghenen, ende die ontleiden
 
Te sijnre eweliker zalicheiden:
1585
Dats in sijn heilighe hemelrike,
 
Dat gheduren sal ewelike.’
 
Binnen desen datsi dus spraken
 
Onder hem tween van desen zaken,
 
Quam te hant, zonder verdrach,
1590
Oft ware een groot donreslach.
 
Een stemme sprac ten selven tiden:
 
‘Doet op uwe poorten wide,
 
Ghi princhen! daer moet zaen
 
Der glorien coninc in gaen.’
1595
In groten anxte waren si doe.
 
Die helle sprac Sathanne toe:
 
‘Vollic, Sathan, ganc van mi,
 
Mine herberghe ontsegghic di.
 
Oftu nu goet vechtere sijs,
1600
So ganc nu vechten, ende bejaghe prijs
 
Jeghen der glorien coninc.
 
Du vermaets di so hoghe dinc
 
Jeghen hem te doene:
 
Laet sien, bistu nu yet coene?’
1605
Die helle gheboot haren ambachten,
 
Datsi die poorten wel wachten,
 
Ende sloten, gryndelen ende ameiden
 
Voor die poorten vaste leiden,
 
Ende niement in en lieten gaen,
1610
Waer bi dat niet en worde ghevaen
 
Die die ghevanghenen hilden daer,
 
+ Die alle hadden groten vaer.
 
Doe die propheten entie vadre
 
Entie heilighen allegadre
1615
Dese wondre hadden ghehoort,
 
+ Spraken si ghemeenlike dese woort:
 
‘Doet op uwe coperen poorten, ghi!
 
Laet in der glorien coninc vri!’
 
Coninc David sprac na desen:
1620
‘Doe ic op aertrike hadde mijn wesen,
 
Propheteerde ic dat God, onse here,
 
Die poorten ghemaect van ere
 
Altemale ontwee stac,
 
Ende die yseren slote brac,
1625
Ende nam die sine daer te hande
 
In midden sinen viande(*).’
 
Doe sprac daer Ysayas:
 
‘Ic sprac, doe ic op aertrike was(*):
 
“Die dode sullen op staen,
1630
Die inden grave sijn bevaen;
 
Ende die dan sijn te dien tiden
 
Opter aerden, zullen verbliden;
 
Ende die dau, die van Gode comen zal,
 
Sal hare ghesonde wesen al.”
1635
Noch in eenre ander stede
 
So propheteerde ic mede(†):
 
“Ver doot, waer is dijn gaert,
 
Daer du mede waers so haert?
 
Waer is, ver helle, dijn zeghe,
1640
Dien du hads alle weghe?”’
 
Doe dat die heilighen hoorden,
 
Verstonden si van dien woorden.
 
Si seiden: ‘Doet op uwe poorten nu,
 
Ver helle! wi zegghen u,
1645
Ghi sijt verwonnen, zonder waen,
 
+ U macht heeft nu al ghedaen.’
 
Hier binnen quam, zonder verdrach,
 
Een stemme als een donreslach,
 
Ende die stemme sprac ten selven tide:
1650
‘Doet op uwe poorten wide,
 
Ghi princhen! daer moet, zonder waen,
 
+ Der glorien coninc nu in gaen.’
 
David sprac, sonder beide,
 
Toter hellen ende seide:
1655
‘Dese woorde ic propheteerde,
 
Also mi die heilighe gheest leerde:
 
Dat ic doe seide, dat zegghic nu:
 
“Hi is sterc, dat zegghic u,
 
In stride machtich ter stede,
1660
Ende coninc der glorien mede(*).”
 
“Die selve here, doe hijs gaerde,
 
Sach vanden hemele optie aerde,
 
Om dat hi dat zuchten woude verstaen
 
Van hem die waren ghevaen,
1665
Ende ontbinden die kindre met,
 
Die onder die moorders waren gheset(†).”
 
Ende du, versmaedde helle, doe
 
Dine poorten op, die noch zijn toe:
 
Laet in der glorien coninc, hets tijt.’
1670
Doe dat sprac coninc Davijt,
 
Quam der glorien coninc ghegaen
 
In die helle, alse mensche ghedaen,
 
Ende verlichte met sire moghentheit
 
Der hellen zwerte deemsterheit,
1675
Ende scoorde die bande die
 
Te voren en waren ghescoort nie,
 
Ende visiteerde ons die daer saten
 
In deemsterheit groot utermaten
 
Ende in die scaduwe vander doot,
1680
Daer hi ons halp uter noot.
 
Doe dit aen sach die helle
 
+ Ende haer minister quaet ende felle,
 
Dat Jhesus quam dus stoutelike
 
In hare macht, in haren rike,
1685
Ende van sijnre eyghenre machte
 
So groten licht met hem brachte,
 
Dattie helsche deemsterheit daer
 
+ Verlichte so openbaer,
 
Worden si alle so vervaert,
1690
Datsi en wisten warwaert.
 
Si riepen lude: ‘Wi
 
Sijn alle verwonnen van di!
 
Wie bistu - sech ons dat -
 
Die hier dus cooms in onse stat,
1695
In onse macht, in onse behout,
 
Als een kempe vrome ende stout?
 
Sech ons wanen du cooms,
 
Die onse macht aldus verdooms?
 
Wie bistu - sech ons bloot -
1700
Die so cleine sijs ende so groot,
 
So neder ende so machtich,
 
Ridder so stout ende so crachtich,
 
Die verwint dus alle dinc,
 
Ende is der glorien coninc,
1705
Die doot is ende ooc leeft,
 
Ende ons allen versaecht heeft,
 
Ende uut onser moghentheiden
 
Onse ghevanghene wilt leiden?
 
Wie bistu - doch ons hier bekint -
1710
Die onse ghevanghene hier ontbint
 
Vander erfsonden ende absolveert
 
Ende inden eersten state keert,
 
Also of si niet vonden
 
En waren inder erfsonden?
1715
Wie bistu - sech ons mede -
 
Die de helsche deemsterhede
 
Met godliken lichte verclaert,
 
Ende ons allen mede vervaert?’
 
In desen anxte, in desen doene
1720
Riepen alle die legioene
 
Vanden duvelen dare,
 
+ Begrepen met groten vare.
 
Si seiden: ‘Wanen bistu, Jhesu,
 
+ Die so sterc ende so clare bist nu,
1725
So zuver ende so ombesmet,
 
Quite van allen blame met?
 
Die werelt, die voor desen dach
 
Onse renten ons te zendene plach,
 
Ende tonsen ghebode stont ye,
1730
Sine seinde ons nie
 
Doden mensche aldus ghedaen.
 
Wie bistu dan - dat doch ons verstaen -
 
Die dus onvervaerdelike
 
Cooms binnen onsen rike,
1735
Om onse scade, om onse verlies,
 
Ende onse torment niet en ontsies?
 
Bestu yet die selve man,
 
Daer ons onse prinche Sathan
 
Of seide so menichwerven,
1740
Hadde hi di doen sterven,
 
Dathi dan zoude moghentlike
 
Here sijn van al aertrike?’
 
Ende alte hant na dese dinc
 
So greep der glorien coninc
1745
Sathanne, ende slotene mede
 
Inder hellen deemsterhede,
 
Ende sine claerheit bequame
 
Keerde hi te hant op Adame.
 
Te hant ontfinc die helle danne
1750
Met groten gheschelde Sathannc
 
Int nederste der hellen doe,
 
Ende sprac hem aldus toe:
 
‘O prinche zot ende ries,
 
Toebringhere alles verlies,
1755
Der ynglen scheren ende spot,
 
Der gherechter menschen zot,
 
Hoe dorstu in dijn ghehinc
 
Crucen der glorien coninc,
 
Die met sijnre doot heeft betaelt
1760
+ Den groten roof dien hi hier haelt?
 
Sech, wat heefstu, dwaes, ghedaen(*)?
 
 
 
[Jhesus, die hier nu comt ghegaen,
 
Heeft met sire godliker claerhede
 
Verlicht die doet der demsterhede,
1765
Ende ons in enen kerker ghesloten:
 
Dien heefti ontwee ghestoten,
 
Ende ontbint die ghevanghene sijn:
 
Sine duchten nemmeer ons anscijn.
 
Die onder onse tormente laghen,
1770
Te suchtene ende te weenne plaghen,
 
Toenen nu blide manieren.
 
Het schijnt si selen ons assailgieren
 
Hier in onse proper rike.
 
Dits verwandelt haestelike!
1775
Want die weenen zouden ende screyen,
 
Sitten als die hen meyen!
 
O prince Sathan, dul algader,
 
Van alre quaetheiden vader,
 
Hoe soe dorstu dit doen?
1780
Die ghene die in onse prisoen
 
Vander werelde beghinne
 
Waren altoes in horen sinne
 
Van alre ghenaden onthoopt,
 
Mi dunct hier nu anders noopt.
1785
Men hoert hier niet zuchten no stenen,
 
Ulen, carmen no wenen,
 
Noch in harre gheens anscijn
 
En vintmen van tranen tekenkijn.
 
O prince van groeter cracht,
1790
Die alleene hads in dine macht
 
Alle die slotele vander hellen,
 
Ende here waers vanden ghesellen,
 
Alle de rijcheit die
 
Du bejaghes vormaels nie,
1795
Mids dat Adaems onnoeselhede
 
+ Int paradijs ant hout mesdede,
 
Die heefti ontoghen, des sijt vroet,
 
Scrucen hout daer Cristus ane stoet.
 
Alle dine vreude verghinc,
1800
Doe du cruces desen coninc.
 
[(*) Voertane sal sijn dij bekent
 
Dat eeuwelike groot torment,]
 
Daer du ewelec zouds bliven
 
In mijn hoede met dien caytiven.
1805
O du prince Sathan,
 
Die alle quaetheit ierst began,
 
Ende hoeverde ierst toe brocht,
 
Du soud tierst hebben ondersocht,
 
Oftu in Jhesum hads vonden
1810
Eneghe zake van zonden;
 
Ende als du sijn leven grondes,
 
En ghene zake en vondes
 
Van zonden in al sinen doene,
 
Hoe waerstu, Sathan, dan soe coene,
1815
Dattune cruces soe jammerlike
 
Ende hier brachts in onse rike,
 
Den onnoeselen, den gherechten,
 
Die ons nu sal ontcrechten
 
Onse ghevanghene, die wi houden
1820
Ende die ons werden zouden?’
 
Doen die hille dit vertrac
 
Ende jeghen Sathanne aldus sprac,
 
Seide der glorien coninc
 
Toter hellen dese dinc:
1825
‘Sathan hi sal na desen
 
Ewelec onder dine macht wesen,
 
In Adaems ende sire kinder stede,
 
In die utterste demsterhede.’
 
Ende thant na dese woert
1830
Sprac der glorien coninc voert:
 
‘Comt te mi, alle ghi sante mijn,
 
+ Die ghebeeldt sijt na mijn anschijn,
 
Die mids den houte enten duvle met
 
Verdoemt waert ende hier gheset.
1835
Ghi sijt verloest, dat segghic u,
 
Mids des levens houte nu.
 
Die duvel, u viant groet,
 
Es verdoemt ende oec die doet.’
 
Ende hier na versaemden thant
1840
Alle die heileghen onder Gods hant.
 
Onse here nam Adame doe
 
Metter rechter hant, ende sprac hem toe:
 
‘Metti si dewelike vrede,
 
Ende met alle dinen kindren mede,
1845
Die mine gherechte minschen wesen!’
 
Adaem viel thant na desen
 
Vore ons heren voete dan,
 
Ende sprac hem weenende dus an:
 
‘Met rechte, here, soe lovic u,
1850
Want ghi hebt mi ontfaen nu,
 
Ende verloest uten banden
 
Van minen swaren vianden.’
 
Alle die heileghen vielen mede
 
Tons heren voeten optie stede,
1855
Ende riepen alle ghemeenlike:
 
‘Ghi, verloestere van ertrike,
 
Sijt nu comen, als ghi daedt weten
 
Mids der wet enden propheten.
 
Datsi te voren daeden verstaen,
1860
Hebdi, here, nu voldaen.
 
Mids den cruce hebdi
 
Ons vander doet ghemaect vri;
 
Mids dcruce sidi hier comen,
 
Ende [hebt] uter hellen ons ghenomen.
1865
Wi bidden u, here, oetmoedelike,
 
Ghelijc dat ghi op ertrike
 
Dcruce in memorien
 
+ Hebt gheset uwer victorien,
 
Dat ghi in die helle alsoe met
1870
Teeken uwer victorien set,
 
Soe dat daer vortdane mere
 
Die doet nemmeer en regere.’
 
Onse here stac uut sine hant daer,
 
Ende maecte een cruce openbaer
1875
Op Adame ende dandre thant.
 
Adame nam hi metter rechter hant,
 
Ende leidde Adame uter hellen:
 
Hem volghden met al sine ghesellen.
 
David riep doe lude ende sere:
1880
‘Zingt nuwen zanc onsen here(*),
 
Want hi wonder heft ghedaen!’
 
Daer na soe seide hi zaen:
 
‘Onse here heeft teser stont
 
Sine zalecheit ghemaect cont,
1885
Ende die gherechtecheide sijn
 
Ghebaert vore sijns volx anscijn.’
 
Alle dandere riepen doe:
 
‘Dese glorie hoert sinen heileghen toe!
 
Gheloeft si hi met eren,
1890
Die quam inden name ons heren,
 
Onse here, onse God, die ons gheeft
 
Daer hi ons met verlicht heeft!’
 
Doen riepensi alle na:
 
‘Amen! Amen! Alleluya!’
1895
Die prophete Micheas
 
Ende elc prophete die daer was
 
Riep uut sire prophesien iet
 
Dat mer noch in ghescreven siet,
 
Te Gods love, te sire ere,
1900
Datsi propheteerden wilen ere,
 
Dat rechte waren proper dinghe
 
Tese feesten zonderlinghe.
 
Doe riepen die sante ghemeenlike:
 
+ ‘Dit es onse God ewelike,
1905
Die ons zonder failgeren
 
Ende zonder inde sal regeren.’
 
Onse here hilt Adaems hant,
 
Ende leverdene Michiele thant,
 
Den archangel, ende daer
1910
Volghden hem alle die heileghen naer;
 
Ende Michiel in deser wise
 
Leidese inden paradyse,
 
Quite ende vri van alre nose,
 
Mids der gracien gloriose.
1915
Doen si dus ghinghen blide ghemoet,
 
Quamen twee manne in hoer ghemoet,
 
Die out waren van daghen.
 
Die heileghen begonste hen vraghen:
 
‘Wie sidi - zegt ons ter vaert -
1920
Die inder hellen met ons niene waert,
 
Ende hier nu tesen tide
 
Int paradijs sijt soe blide?’
 
Doen antwerdde die een
 
‘Ic ben Enoch’ van hen tween,
1925
‘Dien God op derde halen dede,
 
Ende voeren hier in deser stede.
 
Dese ander dats Helyas,
 
Die oec op derde ghehaelt was,
 
Ende op enen viereghen waghen
1930
Hier int paradijs wart ghedraghen.
 
Daer toe heeft ons God ghenomen,
 
Soe wanneer Antkerst es comen,
 
Dat wi jeghen hem zelen striden.
 
Ende dan tien selven tiden
1935
Dat wi striden jeghen hem,
 
Sal hi ons in Jherusalem
 
Verslaen, dats seker waer;
 
Ende over vierdalven(*) dach daer naer
 
Soe selewi vander erden
1940
In die wolken verhaven werden.’
 
+ Doen quam daer een ander ghegaen,
 
Alse en onsalech mensche ghedaen,
 
Ende brachte op sine scoudren, waerlijc,
 
En teeken enen cruce ghelijc.
1945
Doene die heileghe zaghen an,
 
Seidensi: ‘Wie bestu dan?
 
Dine ghedane toent al clare
 
Dattu best en mordenare.
 
Wat diedt dat teeken dattu
1950
Op dine scoudren draghes nu?’
 
- ‘Seker,’ sprac hi, ‘ghi seght waer:
 
Mordere wasic al mine jaer,
 
Ende dede alrehande quaet daer bi.
 
Daeromme cruisten die Joeden mi
1955
Met Jhesum Cristum, zonder verdrach.
 
Ende alsic alle die wondre sach
 
Die mids den cruce ghescieden daere,
 
Kindic thant openbare
 
Dat hi meester ware der naturen
1960
Ende sceppere alre creaturen,
 
Ende coninc almechtech mede.
 
Ende alsic mine bede
 
An hem dede min no mere
 
Dan aldus: “Ghedinc mijns, here,
1965
Als du coms in dijn rike,”
 
Antwerdde hi mi haestelike:
 
“Du soud noch heden in mijn
 
Paradijs met mi sijn.”
 
Dit teeken gaf hi mi doe,
1970
Ende sprac mi aldus toe:
 
“Met desen teekene, in deser wise,
 
Soutu wandelen ten paradyse.
 
Ghevallet soe datti(*) dinghel,
 
Diet paradijs hoedt, niene kint wel,
1975
Soe toene hem dit teeken zaen,
 
+ Ende doch hem dan verstaen
 
Datti Cristus daer zend,
 
Die ant cruce es ghetorment:
 
Hi sal di in laten dan.”
1980
Doe mi dinghel sach an,
 
Ende ic die waerheit seide,
 
Liet hi mi in zonder beide,
 
Ende sette mi altehant
 
Int paradijs(†) ter rechter hant,
1985
Ende sprac te mi dese woert:
 
Beidt hier een luttel, gaet niet voert:
 
Hier comt Adaem, dierste vader,
 
Ende sine kinder allegader,
 
Die wel ende gherechtelike
1990
Leefden op ertrike,
 
Die Jhesus Cristus heeft ghehaelt
 
Ende mids des crucen doet betaelt.
 
Aldus soe comic nu
 
Int gheselscap van u.’
1995
Doen die vadre hadden ghehoert
 
Van dien mordere dese woert,
 
Sprakensi ghemeenlike:
 
‘Gheloeft si God van hemelrike,
 
Die sine gracie dus, twaren,
2000
Gheven can mordenaren!
 
Almechtech vader, ewech here,
 
Die de zonderen dus sere
 
Mids sire goetheit can beraden,
 
Ende bringhen ter eweliker ghenaden!’
2005
- ‘Amen! Amen!’ riepensi dan.
 
Dus hoerden ende saghen an
 
Ic Karinus ende ic Leutius
 
Gods verborghen wonder aldus,
 
Ende vorder dan ghi hier siet
2010
En hebwi orlof te zegghene niet
 
Gods ons heren heimelecheide.
 
+ Michiel darcangel tote ons seide:
 
‘Gaet in Jherusalem die stede,
 
Ende sijt daer in uwe ghebede,
2015
Ende maect cont ende ghewesse
 
Jhesus Cristus opverstannesse.
 
Ghine selt spreken niet en waert,
 
Maer sijn of ghi stom waert,
 
Tote dat die ure comen es
2020
Dat u God ghehingt des
 
Dat ghi sine wondre vertrecket voert,
 
Die ghi ghesien hebt ende ghehoert.’
 
Oec beval ons alsoe wel
 
Michiel die archangel,
2025
Dat wi onse wandelinghe zouden
 
Over die Jordane houden;
 
Want daer esser vele van desen
 
Die met ons sijn verresen,
 
In orkontscapen aldus
2030
Dat verresen es Cristus.
 
Ons es ghehingt dat
 
Wi drie daghe in dese stat
 
Met onsen maghen moghen bliven,
 
Ende Paesschen met hen bedriven,
2035
In orkontscape, sijds ghewes,
 
Dat Cristus verresen es.
 
Wi sijn ghedoept in die Jordane,
 
Ende hebben witte stoelen ontfaen.
 
Doen drie daghe waren leden
2040
Na der Paesschen besecheden,
 
Ghegreepse ene wolke zaen
 
Die met ons waren op ghestaen,
 
Ende voerese over die Jordane:
 
Nimmeer en sietmense voerdane. -
2045
Dit sijn die wondre daer af
 
Ons onse here orlof gaf
 
Dat wi u cont zouden maken,
 
Ende anders enghene zaken.
 
Loeft desen selven here,
2050
+ Ende kint hem ende doet hem ere,
 
Ende wilt te penitentien vaen:
 
Hi zal uwes ontfarmen zaen.
 
Gods vrede, Jhesu Cristi,
 
Met u allegadren si,
2055
Die emmer ende in alre tijt
 
In sine ewecheit es ghebenedijt!
 
Doen si dit hadden gheïnt
 
Ende ghescreven int parkemint,
 
Ghelijc als ghi hebt ghehoert,
2060
Gavensi hoer ghescriften voert
 
Den vorsten Joeden die daer waren.
 
Karinus gaf tsine, twaren,
 
Cayphen, Annen ende Gamaliele:
 
Dit waren Joeden van vordele.
2065
Leutius gaf tsine, alsic versta,
 
Nichodemuse ende Senna.
 
Ende altehant daer ane
 
Verwandelde hoer ghedane,
 
Ende worden blickende claer,
2070
Ende men sachse niet daer naer.
 
Die scriften ten zelven stonden
 
Worden alsoe ghelijc vonden,
 
Datsi van ere lettren niet
 
En discordeerden in alt bediet.
2075
Doen dat paepscap hadde ghehoert
 
 
 
+(*) Dese saken ende dese woort,
 
Spraken si: ‘Sekerlike,
 
Dits Gods were van hemelrike!
 
Ghelooft si hi voor alle namen
2080
In secula seculorum: Amen!’
 
Met desen sijn si zaen
 
Uter synagoghen ghegaen,
 
Elc toten sinen waert,
 
Sere bevreest ende zere vervaert.
2085
Nychodemus dede te hant
 
Al dit Pylatus becant,
 
+ Ende Pylatus dede, al zonder letten,
 
Alle dese dinghe zetten
 
Inden ghemenen boec openbaer,
2090
Die hoorde te sijnre vierscaer,
 
Daer men alle dinghen in screef
 
Diemen te sire dincbanc bedreef.

Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


auteurs