Der leken spieghel

Leerdicht van den jare 1330

Hoe Jhesus disputeerde jeghen die grote clerke, ende van wonderen die hi seide. - XXIII.

Een meester was daer, als ic las,

[p. 132]

 

Was gheheten Zacharias.

 

Die hoorde dat Cristus seide

 

So over grote wijsheide

5

Ende so menighe duechdelike zake,

 

Dat hijs was tonghemake.

 

Tote Joseph is hi ghegaen,

 

Ende heeften herdelijc bestaen

 

Met fellen stueren woorden,

10

Daert vele liede hoorden:

 

Hi sprac: ‘Ghi en wilt niet keren

 

U kint ter scolen omme leren

 

Conste ende wijsheden

 

Ende daer toe alle goede zeden:

15

Daer bi waen ic dat ghi u kint

 

Meer dan die wet mint

 

Ofte dan die oude statute,

 

Die doude wilen gaven ute.

 

Talre eerst sal sijn zijn lere,

20

Dathi die papen waerde ende ere,

 

Ende metten kindren, in allen zinnen,

 

Eendrachtich si ende in minnen,

 

Ende hem laten leren ende castien,

 

So mach hi ter wijsheit ghedien

25

Ende van zinne worden vroet,

 

Anders ist al niet dathi doet.’

[p. 133]

 

Joseph antwoorde dan:

 

‘Ende wie is hi, die man

 

Die yet daer toe dochte

30

⁺ Dat hi dat kint leren mochte?

 

⁺ Proeft, condijt gheleren yet,

 

Wi en verbiedens u niet.’

 

Jhesus antwoorde onghelet:

 

‘O ghebiedere der wet,

35

Ghi segt nu eens deels waer.

 

Die pointe die ghi noemet daer,

 

Die zullen houden uwe ghelike;

 

Maer ic ben op aertrike

 

Uutghenomen, als te voren,

40

Van dinghen die ter werelt horen;

 

Uut uwen rechte ben ic algader,

 

Ic en hebbe ghenen aerdschen vader.

 

Maer ghi en weet anders twint

 

Dan ghi in uwen boeken vint;

45

Ende ic was, zijt zeker das,

 

Eer dan uwe wet was.

 

Ghi waent zijn zonder ghelike

 

Van leringhen op aertrike,

 

Nochtan moghedi leren van mi,

50

Door al dat ic een kint zi.

+ (I. Fol. LIX. v. 1.)

+ (E. Fol. XLIX. r. 2.)

[p. 134]

 

Als ic ghehoghet zal waerden

 

Ende gheheven vander aerden,

 

Sallic uwe gheslachte vellen,

 

So datmen nemmermeer en sal tellen

55

Uwe gheboorten, zonder waen,

 

Alsmen tote haer hevet ghedaen.

 

Ic weet ooc wel te voren,

 

Wanneer ghi waert gheboren,

 

Ende wanneer ghi alle sterven selt:

60

Dit weten is al in mire ghewelt,

 

Ende dies en weet uwer en gheen.’

 

Dies wonderde hem allen ghemeen,

 

Ende spraken ghemeenlike:

 

‘Wi en hoorden noyt dies ghelike.

65

Papen noch Phariseen,

 

⁺ Gramarine noch meester en gheen

 

En spraken nie ghelijc desen;

 

Nochtan so dunct hi ons wesen

 

Cume van vijf jaren.’

70

Die Phariseen ooc, twaren,

 

⁺ Seiden datsi nie kint

 

En vernamen so ghesint.

 

Jhesus antwoorde mettien:

+ (I. Fol. LIX. v. 2.)

+ (E. Fol. XLIX. v. 1.)

[p. 135]

 

‘U wondert zere van dien

75

Dat ic weten zoude uwe gheboort

 

Ende uwen sterfdach voort;

 

Nu hoort wonders vele meer

 

Dan ic u seide eer:

 

Abraham, dien ghi segt algader

80

Dat hi is uwer alre vader,

 

Dien sprac ic ende sach,

 

Ende noch spreke op desen dach.’

 

Doe waren si alle zo vervaert,

 

Datsi niet meer te hem waert

85

Spreken en dorsten een woort.

 

Doe sprac Jhesus voort:

 

‘Ic hebbe hier gheweest onder u

 

Metten kindren tote nu,

 

Ende hebbe gheseit over al

90

Dattie wise verstaen sal,

 

Op dat hi is wel bedacht,

 

Dies ghi niet en hebt gheacht.

 

Salich sullen worden si,

 

Die te tide gheloven an mi.’

Titel. I. goede cleercken, ende wat hij hem seyde; H. wondren.

Vs. 2. I. Die was. 3. I. H. dat Jhesus s. 5. H. doeghdelike. 6. H. hijs al to. 7. H. Tote Josephe; I. was hij. 8. H. heeftene hardelec; I. herdelike. 10. I. lieden; I. H. toe h. 11. I. ghine. 12. I. Hu; I. H. om. 13. I. H. wijshede. 14. I. H. Ende alle goede zeden mede. 15. I. H. wanic; H. ghi tkint. 17. H. Oft. 18. I. Diet. 19. I. Dalre - sine 1. 21. I. H. Ende ontbr.; I. kinderen; H. alle. 22. I. si ontbr. - in ontbr.; H. ende ontbr. 23. I. Laettenne. 24. I. dyen. 25. I. sinnen. 26. I. H. Anders en eist. - al ontbr.

Vs. 28. I. Ende waer es. 29. H. Die ghenoech d. t. d.; I. Die ghenouch ende d. t. d. 30. I. hij tkint; H. dit k. 32. I. Wine. 35. I. een; H. ens. 36. I. Drie pointen die ghij houdt daer; H. noemt. 37. I. H.u. 38. I. bem op eerderike; H. ben hier op. 40. I. ter menscheyt; H. ter mensheit. 42. H. Inne h.; I. Ende h. 43 en 44 in H. aldus: Inne u boeke ghi de wet vint, Anders en weet dire twint; in I. In n boucken ghij die wet vint, Anders weedt diere twint. 45. I. H. Ende ontbr. 46. I. u wedt. 48. H. Van den l.; I.l. van eerderike. 49. H. moghdi; I. moechdi l. ane mi. 50. H. Dore; I. Nochtan dat.

Vs. 51. I. ghehoecht; H. ghehoeght. 52. H. ghehaven; I. verheven. 53. I. H. Sal ic u gh. 54. I. H. datment nemmeer en. 55. I. gheboirte voert an; H. gheburen voert aen. 56. H. hare heeft; I. tote nu heeft. 58. I. werdt; H. wort. 60. I. H. al ontbr.; I. Dat - mine. 61. I. des ne w. - ne gh.; H. neghene. 62. H. Doen w. hen ghemene; I. Doen antwoirden sij ghemeen. 64. I. H. Wie hoerde; I. nye. 66. I. Gramarijn. - en ontbr. 67. I. En ontbr. - niet - dese. 68. duncti; I. so ontbr. - hi ontbr. 69. I. Cume hij oudt van; H. Cume out van. 70. I. te waren. 71. I. noyt. 72. I. H.v. dus gh. 73. I. na dien.

Vs. 74. I. zeere, sprac hij mettien. 75. I. ic sonde w. uwe; H.u. 78. I. H. ic nu s. 79. H. Abrahame; I. H. segt ontbr. 80. I. Seght dat hij es u v.; H. Segt dat es u v. 82. H. noch doe op. 83. I. Doen worden sij a. zo zeere v. 84. I. H. nemmeer. 88. I. kinderen. 89. H. h. u gheseeght. 90. I. H. Dat die. 91. I. H. hi wel is b. 93. I. H. wesen. 94. H. ane.