Der leken spieghel

Leerdicht van den jare 1330

Hoe Herodes die kinder doden dede. - XVI.

Alse Herodes heeft vernomen,

Dat dese drie coninghen niene comen
Ende al an enen andren wech cleven,
Ende hi hem te scheerne siet ghedreven,
Dede hi nauwe na tkint spien;
Maer God hadt anders voorsien.
Hi dede tkint zoeken over al,
In stat, op dorpe, op berghe, int dal.
Doe peinsde hi also houde,
Dat hijt emmer gheraken zoude,
Want hi gheen kint en zoude sparen
Van dien die in Bethleem waren,
Hi en soudse alle doen doden.

[p. 100]

 

Met desen wert hi ontboden

15

Int hof van Romen zonder beiden.

 

Daer was hem een dach bescheiden

 

Jeghen zine wedersaken,

 

Die hem daer ane spraken

 

Dathi tonrechte coninc ware.

20

Aldus so wert dare

 

Ghevorst der kindere doot.

 

Hi voer darwaert met coste groot,

 

Ende wan dat ghedinghe daer,

 

⁺ Ende merrede omtrent twee jare

25

Eer hi weder thuus quam.

 

Tleven dat hi daer bi nam

 

Den kindren van twee jaren

 

⁺ Ende die daer beneden waren,

 

Dat hi sint zwaerlike ontgout

30

Met plaghen herde menichfout.

 

Dese waren die eerste die

 

Martelaren worden ye

 

Om Cristum, den Gods zone;

 

Want si verdienden die crone

35

In hare onnoselheit groot,

 

Eer Cristus zelve die doot

 

Smaecte om onse zalichede,

 

Daer hi ons verdinghede mede.

 

Si worden ghedoopt, des sijt vroet,

40

In hare onnosele bloet.

+ (I. Fol. LIV. r. 1.)

+ (E. Fol. XLIV. r. 2.)

[p. 101]

 

Drierhande, dat weet wel,

 

So is dat heilighe doopsel:

 

Deen int bloet, alse ghi

 

Nu hoordet zegghen mi.

45

Dander die heilighe gheest, twaren,

 

Daer mede ghedoopt waren

 

Die apostelen ende onse vrouwe.

 

Die derde, also ict scouwe,

 

Is dat water daer men mede

50

Doopt in die heilighe kerstenhede.

 

Dese drie, zonder waen,

 

Moghen die erfsonde ofdwaen,

 

So dat hi hemelrike bewerft.

 

Die buten hooftzonde sterft:

55

God onse here, die weet al

 

Dat gheschiet ende gheschien sal,

 

Hi hadde in hem wel verstaen,

 

[Dat Herodes soude verslaen^(*)]

 

Die kinder inder Joden lande.

60

⁺ Sinen ynghel dat hi sande

 

Aen Joseph, Marien man,

 

Die hem aldus sprac an:

 

‘Nem tkint ende sijnre moeder

(*) Deze regel ontbreekt in het tckst - HS., en is door mij uit I. en H. ontleend.

+ (I. Fol. LIV. r. 2.)

[p. 102]

 

(Du bister of een behoeder),

65

Ende trecke in Egypten lant.

 

Herodes heeft wille te hant,

 

Dat hi die kindere al

 

In dit lant doden sal.’

 

⁺ Joseph ghereide sine vaert

70

Ten lande van Egypten waert.

 

Die wech was verre ende woeste met.

 

Sine beesten loedt hi onghelet

 

Met spisen daer si mede souden

 

Inden weghe hem onthouden;

75

Want die wech was al meest

 

Wildernisse ende foreest.

 

Dus trocken si henen daer.

 

Dit was int zelve jaer

 

Dat Cristus gheboren waert.

80

Maria in die zelve vaert

 

Voerde tkint in haren scoot,

 

Die hem dicke den mont boot

 

Ende moederlijc op haer [l. hem] loech,

 

Daer sine in haren arme droech,

85

Die coninc was, waerlike,

 

Van hemele ende van aertrike.

 

Hi woude dit mate wivekijn

 

Hebben ter moeder sijn,

 

Ende algader om onse behout,

+ (E. Fol. XLIV. v. 1.)

[p. 103]

90

Dies hi en hadde ghene scout.

 

Hi hadde hem wel doen dienen

 

Hondert dusentwerven tienen

 

Ynglen, hadde hijs begheert,

 

Maer hi hadde anders ghescheert:

95

Hi woude ons claerlike leren

 

⁺ Tpoint der overster eren:

 

Dat is ootmoedichede,

 

Daer men te hemelrike comet mede,

 

Ende ooc der werelt ere heeft.

100

Al waert ooc die meeste die leeft,

 

Ootmoet dat waer zijn ere:

 

Dat leert ons Cristus, die here.

 

Van Jan Baptista sal ic u

 

Een luttel zegghen nu,

105

Ende dan sal ic keren omme

 

Op Joseph ende op Cristumme,

 

Hoe si trocken te Egypten waert,

 

Daer vele wonderen in die vaert

 

⁺ Gheschien, die Cristus doet,

110

Die te hoorne sijn goet.

+ (I. Fol. LIV. v. 1.)

+ (E. Fol. XLIV. v. 2.)

Titel. I. kijnder onthoofde, ende hoe Josep voer te Egypten waert; H. kindere onthoeft, e.h.J. vaert tEg. w. Vs. 2. H. drie ontbr. - coninghe; I. H. niet en. 3. I. H. an ontbr. - anderen. 4. I. hi ontbr.; H. hi hem tscerne. 5. H. Dedi n.; I. naer. 6. H. versien. 8. I. In steden, in dorpen; H. in dorp; I. H. op berch, in dal. 9. H. peinsdi a. 10. I. ghetaken. 11. I. H. kint ontbr.; H. engheen soude. 12. I. dien ontbr.; H. die ontbr. 13. I. Hine; I. H. doen ontbr.

Vs. 15. I. H. van Rome. 16. I. H. een ontbr. 21. H. Gheverst; I. H. kinder. 24. I. merde; I. H. jaer. 26. I. H. Dleven. 27. I. H. kinderen; I. drie. 29. I. H. hi swaerlijc sint o. 31. H. w. dierste. 32. I. waren. 33. H. Om Cristus. 35. H. hore. 37. I. H. om hare s. 38. I. H. verdingde. 39. I. H. gh. sijts vr. 40. I. haer; H. hore; I. H. onnosel.

Vs. 41. I. Dr. weedt dat wel. 42. I. H. So ontbr. 43. I. Deene; I. H. als. 44. H. hoert. 46. I. H. met. 47. I. Dapostelen; H. Dapostle. 48. I. H. Dat d.; I. ic. 49. I. H. Es dwater. 50. I. H. in dat. - heilighe ontbr. 52. I. erfsonden. 53. I. H. verwerft. 54. I. H. hooftzonden. 56. I. H. Wat gh.; I. ende wat gh. 57. I. H. Hi ontbr. 59. I. kindere. 61. H. Ane Josephe. 63. I. Nemet - sijnder; H. sire.

Vs. 65. I. trect; H. trec. 66. H. thant. 67. I. kijnder; H. kinder. 68. I. Inder Joden lant. 72. I. Sijn; H. Sine beeste. 73. I. daer sij hem met s.; H. si met s. 74. I. wech moghen o. 75. I. wech is al. 77. I. Daer tr. 80. H. inde. 83. I. moederlike; I. H. op hem 1. 84. H. hare. 86. H. hemle; I. Vander eerden e.v. hemelrike. 87. I. Die wilde; H. Die w. 88. I. teenre m.

Vs. 90. I. H. Des; I. ne gheene; H. en gheene. 92. I. werven ende t. 93. I. Inghelen; H. Inghele, haddijt b. 94. I. H. hadt. 95. I. wilde. 96. H. Dpoint. 98. H. hemle; I. H. comt. 99. H. ter w. 100. I. Alse waert die m. heere d.l.; H. ooc ontbr. 101. I. H. dat ontbr. - ware sine. 102. H. ons Cr. onse h. 103. I. H. Van Janne Baptisten. 104. H. Alluttel. 106. H. Op Josephe ende Cristomme. 107. H. trecken tEg. 108. H. Wondre. 110. I. horenne; I. H. S. herde g.