Der leken spieghel

Leerdicht van den jare 1330

[p. 70]

Hoe die heylighe kerke al dit niet en houdt, ende datmens nochtan gheloven mach. - X.

Some die dinc, die ghi hier ziet,

En hout die heilighe kerke niet,
Omme dat die ewangelisten,
Die Gods leven bet wisten,
Dese dinc niet uut en gheven.
In enen boec vant ic bescreven,
Dat Sente Jheronimus
Dese dinc screef aldus,
Daer hijt trac met zijnre pinen
⁺ Uten Ebreeuschen in Latine,
Omme tweerre bisscoppen bede,
Daer hijt ghaerne omme dede:
Die een hiet [Cromacius^(*)],
Ende dander Ebodorus.
⁺ Die boec spreect voren,
Hoe Maria wert gheboren,
Hoe si te huwelike trac,
Also ic hier voren sprac;
Daer na Cristus gheboort,

+ (I. Fol. XLIX. r. 1.)

(*) Deze naam, uit I. en H. ontleend, ontbreekt in het tekst - HS., luidende de geheele regel aldaar: Die een hiet; doch een rood kruisje op den kant geeft te kennen dat er iets uitgelaten is, dat de afschrijver late wilde invullen. Waarschijnlijk heeft hij den naam in het afschrift, dat hij volgde, niet goed kunnen lezen.

+ (E. Fol. XXXIX. v. 2.)

[p. 71]

20

Also ghi nu hebt ghehoort;

 

Daer na zo volghet mede

 

Jhesus Cristus kintschede,

 

Daer hi vele wonders werct,

 

Dat onse ghelove zere sterct.

25

Die heilighe kerke heeft zulken staet,

 

Datsi ghene hystorie en ontfaet,

 

Men weet zeker, zonder lette,

 

Wiese eerst in scrifte zette.

 

Ist dat die scrivere dan

30

Is een gheauctorizeert man,

 

So ghelooftmen te bat des;

 

Ist ooc dat des niet en es,

 

Of datmen den scriver niet en kint,

 

So en darf mens gheloven twint,

35

En si datmens gheloven wille.

 

Ende ist datmens ghelooft, lude of stille,

 

Men doeter aen gheen quaet,

 

Op dat jeghen tghelove niet en gaet.

 

Elc mensche mach merken wel,

40

Dat daer meer dincs ghevel,

 

Doe Maria des kindes bleef,

 

Dan enich ewangeliste screef;

 

Want si scriven luttel mere

 

Dan dat van onsen here

[p. 72]

45

Maria in Bethleem ghenas,

 

⁺ In een huus dat ghemeine was;

 

Hoe dat die herden vernamen,

 

Die tkint aenbeden quamen;

 

Hoe dat drie coninghen zochten,

50

Die hem hare ghiften brochten;

 

Hoe dat in die crebbe lach;

 

Hoe datment opten achtenden dach

 

Besneet ende hiet Jhesus;

 

Hoe Maria, wi lesent dus,

55

⁺ Ten temple quam mitten kinde,

 

Ende hoe[t] Symeon bekinde

 

Ende propheteerde daer ter stede,

 

Ende ooc die vrouwe Anna mede.

 

Dit ist, also ict merke,

60

Dat hout die heilighe kerke,

 

Ofte luttel meer, twaren,

 

Tote Cristus twalef jaren.

 

Daer bi mach elc merken,

 

Dat God meer moeste werken

65

Onder tfolc openbare,

 

Eer hi hadde twalef jare;

 

Want hi alteenen niet en sliep:

 

Hi ghinc, hi stont ende hi liep

 

Met kinderen ende mit lieden,

70

Daer hem meer dinghen gheschieden

 

Dan die kerke verstaen doet;

+ (I. Fol. XLIX. r. 2.)

+ (E. Fol. XL. r. 1.)

[p. 73]

 

Want hi was also vroet

 

Ende also machtich optien dach

 

Doe Maria van hem ghelach,

75

Na die godheit ende also scone,

 

Alse doe hi inden trone

 

Metten vader was gheseten;

 

Want hi en wert nie ghespleten

 

Van dier volmaecter godhede,

80

Al wast dat hi dede

 

Den zac der menscheit an

 

In die vorme van enen man.

 

⁺ Daer om vermochte zine godhede

 

Also wel inder kintschede

85

Miracle te doen menichfout,

 

Alse doe hi dertich jaer was out,

 

Ofte als hi emmer toe doet.

 

Daer bi willic u maken vroet

 

Wondere die Cristus wrachte

90

Mids zijnre godliker crachte,

 

In sijnre puerre kintschede,

 

Hier na, daert sal hebben stede,

 

Alsoot Jheronimus bedreef,

 

Diet Ebreeusche in Latine screef.

95

⁺ Mar ic wille dat ghi eerst hoort

 

Wondere die in sine gheboort

+ (I. Fol. XLIX. v. 1.)

+ (E. Fol. XL. r. 2.)

[p. 74]

 

Gheschieden, ende optie ure

 

Datsi ghelach, die maghet pure.

Titel. I. al ontbr. - dats men n. wel gh. Vs. 1. H. die ontbr. 3. I. H. Om. 5. H. Die dinc; I. ute. 6. H. een b. vandic. 8. H. scrijft. 9. I. H. ziere pine. 10. H. Van Abreusche. 11. I. tweer; H. om twier bisscoppe. 13. I. H. Deen h. Cromacius. 14. I. da. Elydosius; H. da. Eliodorius. 15. I. H. Dat b. 18. I. Als ic u h.; H. Alsoe alsic u h.

Vs. 20. I. Alse; H. Als. 21. I. H. volght. 22. H. kinschede. 26. H. Datsi en ghene ystorie. 27. I. Mer - letten; H. Men ierst seker. 28. I. scriftueren setten; H. Wise - scrijfte. 29. H. bescrivere. 32. I. dat ontbr. 33. I. Eest dm. d. scrivere; H. Oft dm. d. scrivere niene k. 35. I. Ende zij; I. H. datment doen w. 36. I. H. Ende dies gh. 37. I. Ende doetter; H. En doeter ane. 38. H. niene g. 40. I. Datter - dincx; H. dings. 41. I. H. Daer M.; I. skijnds; H. tskints. 44. I. d. vonnesse van.

Vs. 48. H. dkint. 49. I. H. Hoet; H. coninghe. 50. H. ghichten. 52. I. achtsten; H. achtensten. 55. I. tempel. 56. I. H. S. tkint b.; H. h. Symoen tkint kinde. 59. I. ic. 61. I. Of; H. Oft; I. te waren. 67. H. niene. 68. I. Hij stont, hij ghinc, hij l.; H. Hi stoet, ghinc ende l. 69. H. kindren. 70. H. dinghe.

Vs. 73. I. H. opten. 74. I. H. Dat M. 76. H. Als. 77. I. vadere. 78. I. H. hine; I. niet. 79. I. Vander. 80. I. H. Alse waest; I. dat sake dat hij d. 83. I. Daer hij v.; H. Daerbi v. - godheit. 84. H. Alse w. - kintscheit. 85. I. Mirakele; H. doene. 86. I. Als. 87. I. Off; H. Oft. 89. H. Wondre. 90. I. H. Mids siere. 91. H. In siere; I. In sine pure kinshede. 92. I. naer. 93. I. Alsoe - bescreef. 94. I. Die dEbreeussche tale in; H. Die dAbreusche in. 95. H. tierst. 96. H. Wondre; I. H. sijn.

Vs. 97. I. Ghesciede. 98. H. maeght.