Der leken spieghel

Leerdicht van den jare 1330

Vanden coninghen die na Romulus te Romen waren. - XLIIII.

Na hem bleef gheweldelike

Nima Pompejus inden rike.
Die was eerst vinder daer af,
Datmen riddren tsout gaf;
Twee maende dede hi ten jare,
Januare ende Februare.
Na hem lese ic aldus
Quam Tullius Hostilius,
Die eerst purpur droech an,
Ende was een onrustelijc man.
Twee staden wan hi met crachte,
Daer hi vele scaden in wrachte,

[p. 177]

 

Hi dede menighen onghemac.

 

Die blixeme sijn huus ontstac,

15

Daer verbrande hi, als ic las,

 

Ende al dat daer bi hem was.

 

Avoys^(*) bleef in die stede,

 

⁺ Die deerste brugghe maken dede

 

Over die Tybre, in die stat.

20

Na hem, wi lesen dat,

 

Bleef Priscus coninc dan,

 

Die dat palays began,

 

Dat Capitolium was ghenant,

 

Om datmen int fundament vant

25

Eens mans hooft zonder lichame:

 

Daer om so is sijn name

 

⁺ Capitolium, des ghelooft;

 

Want caput dat is een hooft.

 

Servius, als hi verghinc,

30

Bleef na hem coninc,

 

Die die grachte maken dede

 

Buten mure al omme die stede,

 

Ende die ooc eerst vant,

 

Datmen cheins gaf int lant,

35

Dies men niet en plach voor dien daghe.

(*) Deze zonderlinge verknoeijing van den naam Ancus is waarschijnlijk haren oorsprong verschuldigd aan onduidelijk schrift in het voorbeeld, dat onze afschrijver volgde. Vreemd is het echtër, dat de variant, die anders nog wonderlijker met namen omspringt, hier juist niet gedwaald heeft.

+ (I. Fol. XXXIII. v. 2.)

+ (E. Fol. XXVI. v. 2.)

[p. 178]

 

Tarquinus heeften verslaghen,

 

Ende bleef zelve coninc daer.

 

Dese vant eerst, voorwaer^(*),

 

Van tormenten vele manieren,

40

Die hi alle halp visieren:

 

Kerkeren, veteren ende ellenden,

 

Daer men tfolc in soude zenden.

 

Om dat sijn zone vercrachte

 

Een edele maghet van machte,

45

So wert hi leellike

 

Gheworpen uten rike.

 

Dese zeven coninghen, die ic u

 

Met namen heb ghenoemt nu,

 

Waren coninghen dare

50

Tweehondert ende viertich jare.

 

Nu en wouden die Romeinen nemmere

 

Coninc hebben noch here;

 

Want hem dochte, twaren,

 

Datsi te overmoedich waren,

55

Ende haers selfs te vele wilden wesen;

 

⁺ Ende maecten mids desen,

 

Datmen twee raeds manne dare

 

Soude setten van jare te jare,

 

Die de stat zouden beleiden

60

Met rade ende met wijsheiden,

 

Ende ghemenen oorbaer setten voort:

(*) Het HS. heeft: Dese vant eerst vant eerst voorwaer.

+ (I. Fol. XXXIV. r. 1.)

[p. 179]

 

Dat was dat recht vander poort.

 

Van jare te jare, omme dat,

 

Regneerden si langhe in die stat,

65

Datsi hem dan daer bi

 

Verheffen zouden, ende datsi

 

⁺ Die mate versmaden zouden,

 

Ende ghemeen recht qualike houden.

 

Ende datter twee sijn zoude

70

Was daer omme, ofte die ene woude

 

Uter gherechticheit tiden,

 

Ende ghemenen oorbaer laten liden,

 

Dat die andre zouden wederstaen.

 

Want hoe dat zoude vergaen,

75

Si wouden boven alle zake,

 

Datmen ghemeinen oorbaer voort stake,

 

Wient deren mach ofte scaden.

 

Nu hoort, ghi heren vanden staden,

 

Hoe dese liede wilen daden:

80

Sine wouden ghene dinc ghestaden,

 

Die ghemenen oorbaer ware jeghen.

 

Aldus zo zoudi pleghen,

 

So soude uwen staet meeren

 

Van machte ende van eren,

85

Ende in allen voerspoede dyen.

 

En doedijs niet, ghi sijt quadyen;

 

Want ghi bederft die stede,

+ (E. Fol. XXVI. v. 1.)

[p. 180]

 

Mids uwer ghierichede,

 

Diemen u op trouwe beval.

90

Metten rechte so sal

 

Men u daer omme ontliven,

 

Ofte setten metten keytiven,

 

Dat ghi, om uwen oorbaer allene,

 

⁺ Achter set dat ghemene

95

Oorbare vander stede,

 

Daer ghise bedervet mede.

+ (I. Fol. XXXIV. r. 2.)

Titel. die waren in Rome na Romuluse. Vs. 2. Nimia. 3. w. deerste vindere. 4. ridderen sout. 5. maent. 7. h. ic las a. 9. Die deerste p. 11. steden. 12. hij scaden vele in.

Vs. 13. d. den m. 16. datter binnen w. 17. Ancus. 23. D.C. es ghenaemt. 25. Eens smenschen h. 26. omme es s. 29. Preceus (dit moet Priscus verbeelden) als hij te ghinc. 31. Servius, die de grachten. 32. B. die mueren. 34. tsheins. 35. dagen.

Vs. 36. Derquinus. 38. ierst, men seit v. 40. al dede v. 42 tvolc. 48. hebbe. 49. daer. 50. jaer. 51. Nu ne wilden - nemmermeere. 53. te waren. 54. tovermoedich. 55. haer s. te zeere w.w. 57. mannen. 58. Setten soude v. 61. oerbare.

Vs. 62. w. trecht. 63. t.j. was om d. 64. sij so l. 68. qualic. 69. Ende ontbr. - souden. 70. daer bij of deen w. 72. oirbare. 73. ander soude. 75. wilden b. allen saken. 76. ghemeen orbare. 77. mochte. 78. Siet, ghij h. vd. raden. 79. lieden. 80. wilden. 81. Dat den gh. orbare w. tegen. 82. so woudi. 83. soudi u stat. 85. voerspoet. 86. Ende doetdijs. 87. steden.

Vs. 88. ghiericheden. 91. om. 92. Off. 93. u oirbare. 95. Oirbaer.