Der leken spieghel
(1844-1848)–Jan van Boendale–
AuteursrechtvrijLeerdicht van den jare 1330
[pagina 153]
| |
5[regelnummer]
Om dat ghij weten selt ende kennen
Vander werelt dat beginnen,
Ende hoe des volxs staet
Verwandelt ende voert gaet
Vanden eenen ten anderen, als ghi
10[regelnummer]
Nu wel hoerdet segghen mi.
En sal niet langher voert gaen
Op die bybele, maer ic zal saen
Ga naar margenoot+ Tote anderen dinghen keeren,
Daer ghij ane selt moghen leeren
15[regelnummer]
Wijsheit, duecht ende ander zaken,
Die lijf ende ziele ghesont maken.
Na Abraham bleef Yzaac,
Sijn zone, die ten duechden trac,
Daer hij hem selven toe keerde,
20[regelnummer]
Alse hij an den vader leerde.
Yzaac, dese heilighe vader,
Hadde twee zonen, die te gader
Eén moeder drouch, als dickent gesciet:
Deen Ezau, dander Jacob hiet;
25[regelnummer]
Esau quam voren, Jacob quam na:
Haerer beyder moeder hiet Rebecca.
Al was Jacob lest gheboren,
Nochtan wert hij vercoren
Daer toe bij sijnre moeder,
30[regelnummer]
Dat hij heere bleef sijn broeder
Ende behilt al tvordeel doe,
Datten outsten sone hoirde toe.
Hoe die moeder dit toe brachte,
Op dat so op Jacoppe meer achte
35[regelnummer]
Dan op sinen broeder Esau,
| |
[pagina 154]
| |
Ware te lanc te segghen nu.
Om oude geesten te maken cont,
Die ghevielen in ouder stont,
En es desen bouc begonnen niet,
40[regelnummer]
Als ghij wel hoort ende siet.
Dese heilige Patriarke Jacop
Wies in allen duechden op,
Ende was met Gode also wel,
Dat hij hiet Israhel,
45[regelnummer]
Dat es: man die Gode siet;
Ende na hem heet dJoetsche diet
Kinder van Israhel, als ic vernam,
Om dat dat volc van hem quam.
Ga naar margenoot+ Dese Patriarke sach,
50[regelnummer]
In sinen slape daer hij lach,
Eene leedere toten hemel staen,
Ende dinghelen op ende neder gaen,
Ende Gode sitten ten oversten boven,
Dien alle creatueren loven.
55[regelnummer]
Als hij ontspranc, seide hij: ‘dat
Gods huus es te deser stadt
Ende die poorte van hemelrike,
Dat weet ic nu ierst waerlike:
Ende dit sal heeten Gods sale.’
60[regelnummer]
Doen rechte hij daer te dien male
Eenen steen, daer wij bi merken
Tvoerspellen der heiliger kerken;
Want biden steene verstaen wij
Christum, den Gods sone vry,
65[regelnummer]
Die beghin ende fundament es
Der heyligher kerken, sijts ghewes;
| |
[pagina 155]
| |
Daer dinghelen op ende neder varen
Daghelijcxs inden outare,
Daer die priester helichlike
70[regelnummer]
MakenGa naar voetnoot(*) den heere van hemelrike,
Ende bidden den ontfermigen Gode
Beide voer levende ende voer dode;
Daer voeren dinghelen, met groter eeren,
Die bede voer die oghen ons heeren.
75[regelnummer]
Hier beghinnen ende rueren
Vander kerken die figueren,
Dier men meneghe eene vendt
In dat oude testament.
Men leest oec mede al bloet,
80[regelnummer]
Dat Jacop olye goet
Opten steen die hij rechte daer,
Daer wij bij verstaen al claer
Gods ontfermhertichede,
Die hij namaels ontdede
85[regelnummer]
Ga naar margenoot+ Der menscheyt, doen hij was gram,
Eer sijn sone hier neder quam,
Die met sinen heyligen bloede
Die gramscap brochte te goede.
Noch pleecht men te deser tijt,
90[regelnummer]
Daer een bysscop altaren wijt,
Dat hire crisma op strijct,
Daer hem dese dinc met ghelijct.
Dese patriarke, dat ghijt wedt,
Abraham, Yzaac ende Jacob met,
95[regelnummer]
Saten in huwelike ghebonden,
Ende droughen sorghe in haren stonden
| |
[pagina 156]
| |
Om wijf, om kinder ende om goet;
Nochtan en wert haer moet
Daer omme niet vererret,
100[regelnummer]
No van Gode yet gheverret.
Daer omme sijn lieden, in deser wijse,
Die desen huwelike prisen
Jeghen Sint Jans reynichede:
God weet dies die waerhede.
105[regelnummer]
God jonste Jacoppe den goeden man,
Dat van twalef sonen, die hij wan,
Quamen twalef gheslachten zo groot,
Dat elcx gheslachte conroot
Hadde twalef dusent volcx, te waren.
110[regelnummer]
Dit waren die Joedsche scaren,
Daer God menich wonder dor wrachte,
Doen sij waren in hare machte.
Van desen twalef sonen een was,
Die gheheten was Judas,
115[regelnummer]
Wies gheslachte ende ghebort]
Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot(*) Gaet van kinde te kinde voort
Tote op die maecht uutvercoren,
Daer Christus of wert gheboren,
Die behouder van aertrike:
120[regelnummer]
Ghelooft si hi ewelike!
Ga naar margenoot+ Dese gheboorte edel ende fijn
Bescrijft in die ewangelie sijn
Matheus, die ewangeliste,
| |
[pagina 157]
| |
Die de waerheit niet en miste.
125[regelnummer]
Hi beghint altenen gader
Op des Judas ouder vader
(Dat was Abraham, daer ghi
Hier voor of hoordet zegghen mi),
Ende strijct van daer scone
130[regelnummer]
Tote Christum, den Gods zone.
Daer tusschen waren, als ic kinde,
Si viertich, van kinde te kinde,
Abraham ende Christum mit gheteltGa naar voetnoot(*).
Ooc ghi dat weten selt,
135[regelnummer]
Dat daer tusschen waren
Die tide van drie dusent jaren.
Ende van desen Abrahame
Achter waert tote Adame,
Also Lucas wel scriven can,
140[regelnummer]
Waren deen tenden den andrenGa naar voetnoot(†) twintich man:
Daer tusschen waren openbare
Een min dan twalef hondert jaere.
Matheus scrijft meer van desen,
Dat ic late te niete wesen.
145[regelnummer]
Dat beghin van desen gheslachte
Dats God, die Adaem wrachte;
Want God is Adaems vader:
Ende dat einde al tenen gader
Van desen gheslachte groot ende scone
| |
[pagina 158]
| |
150[regelnummer]
Is Christus, die Gods zone.
Dus is op Gode dat beghinsel,
Ende op sinen zone dat intsel;
Want hi bleef, zuver ende rene,
God ende mensche ghemene,
155[regelnummer]
Ende en ziet ghene gheboort,
Ga naar margenoot+ Dat den mensche toe behoort;
Ga naar margenoot+ Nochtan liet hi kindre meer
Dan al dat voor hem was eer;
Want het sijn alle zine kinder,
160[regelnummer]
Oude ende jonghe, meerre ende minder,
Die dat kerstendom ontfaen,
Ende inden heylighen gheest hem dwaen:
Niet inder zonden eessche,
Noch inden wille vanden vleessche,
165[regelnummer]
Maer die anderwerf sijn gheboren
Uut Gode, die sijn vercoren,
Mids den watre ende den gheeste:
Dat is dat scoonste ende dat meeste,
Alse Christus zelve seit,
170[regelnummer]
Die overste lerare der waerheit;
Ende dit sijn [sine] kindre algader,
Wie haer moeder was ofte vader.
Adaems kindre worden gheboren
Na den eysche die ten vleessche behoren,
175[regelnummer]
Maer Christus kindre, diet wel verheest,
Sijn gheboren vanden heylighen gheest
| |
[pagina 159]
| |
Anderwerf ende vanden watre met,
Als ic hier voren hebbe gheset.
Dus sijn twee gheboorten ghegheven:
180[regelnummer]
Deerste en helpt niet ant ewelike leven,
Dander brinct ons claerlijc daer,
Op dat wi int ghelove sijn claer.
|
|