Der leken spieghel
(1844-1848)–Jan van Boendale–
AuteursrechtvrijLeerdicht van den jare 1330
Ga naar margenoot+Hoemen een stat ofte een lantscap regieren sal. - XXXIIII.
Ga naar margenoot+ In dat beghin van aertrike,
Doe dat volc ghemeenlike
Arm was ende niet en wiste dat
Men rente houden mochte ende scat,
5[regelnummer]
Maer optie ackere hem gheneerden,
| |
[pagina 133]
| |
Van jare te jare, datsi verteerden,
Ende ooc van haren beesten,
Ende niet en wisten van andren feesten,
Ende, datsi hadden, was ghemeen,
10[regelnummer]
Doe en was nijt en gheen
Onder dat volc noch twiste.
Mar zeder datmen wiste,
Datmen renten mochte copen
Ende scat te samene hopen,
15[regelnummer]
So en ghebrac nie zint nijts,
Noch perlements, noch strijts;
Want die hoop vanden goede
Maect den mensche zo groot van moede,
Dat hem dicke dunct des,
20[regelnummer]
Dat hi niement ghelijc en es,
Ende hemselven niet en kint,
Ende sine ghebuer niet en versint,
Die lichte beter is dan hi.
Proeft ofte dit waer zi:
25[regelnummer]
Doe die Romeinen, in ouden daghen,
Om haer selfs bate niet en saghen,
Mar om te gaderne scat
Ten ghemeinen oorbaer vander stat,
Ende dien hilden mit hoeden groot,
30[regelnummer]
Ende als sijs dan hadden noot,
Bescheidelijc daer toe ghinghen,
Vorderden si also hare dinghen,
| |
[pagina 134]
| |
Datsi, mit haerre wiser cracht,
Al aertrike brochten in haerre macht.
35[regelnummer]
Maer sint dat die raeds liede
Begonsten te ziene op miede,
Ga naar margenoot+ Ende haers selfs bate meer trocken voort
Dan die ghemeine bate vander poort,
Ga naar margenoot+ Ende vriende ende maghe verdroeghen mede
40[regelnummer]
Jeghen die rechte vander stede,
So daelde Romen, yelanc zo mere,
Ende verloos macht ende ere;
Want die poorteren ghinghen zo riken,
Dat niement den andren en wilde wiken,
45[regelnummer]
Maer elc woude beter wesen
Dan sijn ghebuer, ende bi desen
Vielen si onderlinghe in nide,
In oorloghen ende in stride,
Mids haren groten overmoet,
50[regelnummer]
Dat niet en dede dan tgoet,
Daer si bi bederfden mede
Beide hemselven ende haer stede,
So dat vreemde liede quamen,
Die de stat ane namen,
55[regelnummer]
Ende bleven sitten daer binnen.
Nu moghedi merken ende versinnen,
Ofte des ghelike yet
In andren steden is gheschiet.
Jaet, dat si u becant,
| |
[pagina 135]
| |
60[regelnummer]
Ende zonderlinghe in Vlaenderlant,
Daer die grote heren van dien steden
Deen den andren zo beneden,
Om dat elc voordeel ende bate
Trecken woude in sinen gate,
65[regelnummer]
Datsi deen den andren verbeten
Ende also te niete sleten,
Dat si al worden niet,
So dat quam een vreemde diet,
Ende hadden gheweest hare knechten,
70[regelnummer]
Ende ghinghen die steden berechten,
Ende namen dien selven tleven,
Die vanden goeden waren bleven,
Ga naar margenoot+ Ende houden noch die steden al:
En weet hoe langhe het duren zal.
75[regelnummer]
Maer zijts zeker van dien,
Datmen dies ghelike zal zien
In andren landen gheschien,
Daer die raeds manne altoos spien
Ga naar margenoot+ Om haers selfs winnen ende baten,
80[regelnummer]
Ende ghemenen oorbaer achter laten.
Die wiselike ende mit eren
Ene stat wille regeren,
Sullen houden pointen twee:
Teerste is datmen nemmermee
85[regelnummer]
Ghemenen oorbaer achter en late,
| |
[pagina 136]
| |
Wient anders scade of bate;
Want ghemenen oorbaer, waerlike,
Is voor arme ende voor rike,
Ende daer toe zo leechter meer an
90[regelnummer]
Dan aenden oorbaer van énen man;
Ende wie dit te brekene beghaert,
En heeft die stat lief noch waert,
Ende die en zouden, vrooch noch spade,
Ghenaken der stat rade;
95[regelnummer]
Want hi mochte om sine bate raden,
Dat alder stat zoude scaden.
Tander point is dat:
Wat baten coomt vander stat,
Datmen dat leit in zekerre stede,
100[regelnummer]
Der stat te helpene mede,
Weder het si cleine ofte groot;
Ende alse die stat hevet noot
Ten ghemeinen oorbaer, soe
Salmen dan gaen daer toe
105[regelnummer]
Wijslike ende mit maten,
Ende enen penninc niet quisten laten;
Want no wijf noch man
Ga naar margenoot+ En heefter ander recht an.
|
|