Der leken spieghel
(1844-1848)–Jan van Boendale–
AuteursrechtvrijLeerdicht van den jare 1330
Hoe Adaem ruumde tparadijs, ende wat ons daer of quam. - XXIII.Doe si der vrucht hadden ghesmaect,
Kenden si hem beiden naect,
Ende hadden over hem scamelhede,
Ende decten te hant hare lede;
5[regelnummer]
Want si waren ontcleet
Van Gods gracien ende verleet.
Ga naar margenoot+ Maer eer si tghebodt braken,
Waren si van allen zaken
Onnosel ende van herten rene,
10[regelnummer]
Ende en peynsden archeit en ghene.
Ooc waren die menschen van binnen
So reine ende zo onnosel van zinnen,
Dat sijs twint in arghe en toghen,
Dat si hoorden of saghen mit oghen.
15[regelnummer]
Niement en soude hem scamen zire lede,
Noch die ooc decken mede,
| |
[pagina 85]
| |
Noch ooc dies hebben blame,
Dat hi elc noemde bi zinen name;
Maer om tscalc ghepeins datter in leecht,
20[regelnummer]
Dat donnosel herte te peinsen pleecht,
So bringtmen een scalchede,
Diemen hout in elke stede.
God quam te hant daer
Ende seide: ‘Adaem, waer sidi, waer?’
25[regelnummer]
Als hi Gods stemme hadde ghehoort,
En dorste hi niet comen voort,
Also noch trecken achter
Die hemselven kennen inden lachter.
Ga naar margenoot+ Doch dathi voort quam
30[regelnummer]
Ende seide: ‘here, doe ic u vernam,
Wasic vervaert, om dat ic brac
Tghebod dat u mont sprac.
Twijf riet mi, lieve here!
Die mi bedroghen heeft dus zere.’
35[regelnummer]
Twijf antwoorde te hant mede,
Dat haer tserpent doen dede.
Dus werpt elc op andren daer,
Dat hem niet en bestoet een haer.
Het is quaet ende zotheit,
40[regelnummer]
Dat een mensche sine zonden leit
Op enen andren ende seit daer bi:
‘Ic en mochts niet, dese riedt mi.’
God heeft den mensche ghegheven
| |
[pagina 86]
| |
Sulke verstandenesse in sijn leven,
45[regelnummer]
Dat hi verstaet ende weet,
Waer hi goet ofte quaet begheet;
Ga naar margenoot+ Ende niement en sal om yemens raet
Gode verwerken ende doen quaet.
Alle zonden, lude ende stille,
50[regelnummer]
Comen uut eyghenen wille,
Ende niement en mochte daer ave
Onscout gheven, dat redene gave,
Ons sijns selfs scouden ende blame.
Doe sprac God tote Adame:
55[regelnummer]
‘Om dattu dijns wijfs wille dades,
Ende du mijn ghebod versmades,
So staet di dijn broot tetene
Met pinen ende met zwetene.’
Siet, kindre, ende merct alle,
60[regelnummer]
Wat groter onghevalle
Dat ons ver Yeve dede
Met haerre onghehoorsaemhede.
Daer of quam ons hongher ende dorst,
Sorghe, coude, hitte, vorst.
65[regelnummer]
Ga naar margenoot+ Met wee worden wi gheboren;
Alle onse leven hebben wi toren,
Siecheit, pine ende arbeit,
Ende daer toe menich ander leit.
Ten is coninc, grave, noch hertoghe,
70[regelnummer]
Paeus, noch ander man zo hoghe,
| |
[pagina 87]
| |
Hine moet pine ende zorghe bi tiden,
Ende dicke zinen onwille liden,
Met orloghen ende mit ziecheiden;
Ende vander werelt moeten wi sceiden
75[regelnummer]
Met jammerheden herde groot;
Alse ons verbit die bitter doot,
So moet die lichame in die aerde;
Die ziele vaert haerre vaerde,
Ende niement en can gheweten,
80[regelnummer]
Waer si enen nacht sal beten.
Dit leet ende dit ongheval
Quam ons vanden wive al,
Ende daer om staet haer te sine
In die zonderlinghe pine,
85[regelnummer]
Des ghelike niet en is ghehoort,
Daer si hare kinder bringhet voort.
Ga naar margenoot+ Ooc blijft si mitten kinde in desen
In zorghen, in pinen ende in vresen,
Ende moet heffen uut zinen messe,
90[regelnummer]
Ende of dwaen sine vuulnesse,
Tote dattet hem selven helpen can:
Dies is al quite die man.
Ende om die zelve zonden, twaren,
So most al ter hellen varen,
95[regelnummer]
En dadet ons dat doopsel niet af,
Dat ons Christus passie gaf;
| |
[pagina 88]
| |
Want sijnre ghebenedider doot
En hadde gheweest gheen noot,
En hadde Yeve misdaen niet.
100[regelnummer]
Daer bi merct ende besiet:
Ga naar margenoot+ Alsoot mids den wive quam,
Dat God der menscheit was gram,
Also moste van desen zaken
Een wijf den paeys maken,
105[regelnummer]
Al wast langhen tijt daer na.
Dat was die reine maghet Maria,
Die ons van Yeven misdade
Bejaghede aflaet ende ghenade.
Ghelijc si ooc die vrucht plac
110[regelnummer]
Opt hout, daer si tghebot mede brac,
Also stont Christus ooc aen thout,
In goeden vridaghe, daer hi mede gout
Yeven misdaet allegader,
Ende ons verzoende mit zinen vader.
115[regelnummer]
Dits die vrucht van smake zoete,
Jeghen alle misquamen boete.
Ghelijc dat des levens hout,
Daer Yeve aen verdiende die scout,
In midden stont den paradise,
120[regelnummer]
Daer die fonteine springhet van prise,
Daer vier rivieren uut driven,
Daer wi u hier voren of scriven,
Also stont dat cruce ghelike
| |
[pagina 89]
| |
In midden dit aertrike,
125[regelnummer]
Daer die edele vrucht aen hinc,
God ende mensche, in waerre dinc;
Ga naar margenoot+ Daer die diepe fonteine ooc spranc,
Daer al die werelt ave dranc;
Dat was zine zide, diemen ontdede
130[regelnummer]
Tonser alre zalichede,
Daer die rivieren ute liepen,
Die niement en can verdiepen,
Uut sinen handen ende voeten,
Alder werelt te boeten,
135[regelnummer]
Ga naar margenoot+ Also u voorseide die lesse.
Aldus, na ghelikenesse,
Woude die voorsienicheit ons heren
Sine passie ordineren,
Ende voorspellen in vele figuren,
140[regelnummer]
Diemen vint inder scrifturen,
Van zijnre menscheit, die comen zoude
Tonser alre behoude.
|
|