Der leken spieghel
(1844-1848)–Jan van Boendale–
AuteursrechtvrijLeerdicht van den jare 1330
Hoe God Adame maecte, ende vanden eerdtschen paradyse. - XXI.God maecte, also ic las,
Adame in Ebroen bi Damas,
Ende blies hem die ziele in.
Dat was tscoenste ghewin,
5[regelnummer]
Dat God den mensche ye gaf;
Want daer quam die ziele af,
Ghebeelt nae Gods beelde,
Als ic u hier voren teelde.
God sende doen dien man
10[regelnummer]
Eenen slaep an,
Ende nam hem te dien selven tijden
Eene rebbe uut sijnre zijden,
Ga naar margenoot+ Ende maecte daer af dwijf.
Daer om sijn zij een lijf
15[regelnummer]
Man ende wijf tsamen,
Om dat sij deene vanden anderen quamen,
Soe dat die menschen bij hem staen,
Die te nieute souden gaen,
En dade thuwelic, dat God gaf,
| |
[pagina 77]
| |
20[regelnummer]
Daer die menschen comen af.
Doen dede hijse in corter uren
Int paradijs vueren.
Dit paradijs, heb ic verstaen,
Es recht int oeste ghestaen,
25[regelnummer]
Ende es so schoene, dat gheen man
Te vullen gheprisen en can,
Van boemen, van cruden mede,
Ende van alderhande chierhede.
Daer en is noch hongher no dorst,
30[regelnummer]
Onghewedere, coude no vorst,
So zuet is daer die lucht ende stille.
Daer en is gheenen onwille,
Daer die creatueren souden
Eeuwelijc leven sonder ouden.
35[regelnummer]
Alle ghenade ende onghenaden,
Die ons comen vrouch ende spade,
Die ons God sent, deeuwege vader,
Comen uten oesten allegader;
Die inghele oic, waerlike,
40[regelnummer]
Want het es daensichte van hemelrike.
Ic soudt houden in minen waen,
Dat die poorten sijn ghestaen
Van hemelrike al daer,
Maer en zegs niet voirwaer.
45[regelnummer]
Hier omme siedi die werelt dore,
Dat vanden kerken die chore
Ten oesten waert sijn ghekeert al,
Om dat hem elc zoe keeren sal,
Ga naar margenoot+ Als hij te Gode doet sijn ghebede;
50[regelnummer]
Al waert in eere ander stede,
| |
[pagina 78]
| |
Men sal derwaert keeren dan,
Eest datment ghedoen can.
Die deluvye, die in ouden stonden
Die werelt strueerde om hair sonden,
55[regelnummer]
Quam uten oesten, alsmen vint.
Maer int paradijs en lieper twint,
Want dies en was gheenen noot;
Al was die sonde groot,
Die Adaem daer in dede,
60[regelnummer]
Hij voerdese te hant ter stede
Voer hem uut ghemeene,
Ende tparadijs bleef reene.
In des paradijs pleyne
Springhet eene scone fonteine,
65[regelnummer]
Die soe groot es, heb ic verstaen,
Datter vier rivieren af gaen.
Dese Ioepen in cruus wijse
Te vier sijden uten paradise.
Elke mach wel also groot zijn,
70[regelnummer]
Off meere dan die Rijn.
Dit sijn haer namen, sijts ghewes:
Physon, Gyon, Tygris, Effrates,
Die meenich lant ende meneghe stat
Verversschen ende maken nat,
75[regelnummer]
Daer waters breke soude wesen,
En daet die planteyt van desen.
Men vinter oic in saphiere,
Ende alderhande ghesteente diere,
Die herde weert sijn ende fijn,
80[regelnummer]
Ende van groter macht oic sijn.
Desen paradyse gheliken wij
| |
[pagina 79]
| |
Jhesus, den Gods zone vry,
Diet paradys es van weelden,
Ende wien altoes heelden
85[regelnummer]
Ga naar margenoot+ Alle ghenoechlichede
Ende volmaecte blijscap mede.
Die hem met herten mint,
Hem en mach ghebreken twint;
Want hij heeft sijn begheren al,
90[regelnummer]
Dat nemmermeer einden en sal,
In selc ghebruuc van zoetheden,
Dat alle die leven niet gheseiden.
O edele minne, wanneer seldi
Volcomelike comen in mi?
95[regelnummer]
Of dat ic uwes ghesmake yet!
Had ic u, mine ghebrake niet,
Al mijn vernoy ware verdreven.
Ay heere! wilt mi gheven
U vaderlike minne daer toe:
100[regelnummer]
Soe blivic eeuwelike vroe,
Ende mine mach niement deeren,
Ende soe heb ic al mijn begheren.
Der fonteynen die springhen daer,
Soe groot, zo zuete ende so claer,
105[regelnummer]
Gheliken wij der fonteynen diep,
Die uut Christus zijde liep.
Bij vier rivieren, die gaen
Uut deser fonteinen, moegdi verstaen
Viere rivieren, die gaen soete
110[regelnummer]
Ute Christus hande ende voete;
Welke fonteynen ende rivieren
Dese weerelt al verchieren,
| |
[pagina 80]
| |
Ende maken versch ende reene
Van sonden, groot ende cleene,
115[regelnummer]
Alden ghenen, sonder letten,
Diere haer ghelove in setten,
Met goeden hopen ende werken,
Daer ons God in moet ghestercken!
Die heilige kerke sprinct haer uut,
120[regelnummer]
Gods uutvercoerne bruut,
Ga naar margenoot+ Der welker kint wij alle zijn,
Die int gheloeve sijn fijn;
Want sij ons te kennen ghevet
Dleven dairmen eweleec levet.
125[regelnummer]
Bij desen rivieren, waerlike,
Moghen wij verstaen properlike
Die vier evangelisten,
Die Christus leven al wisten,
Dwelke zij in viere boucken screven,
130[regelnummer]
Daer die kerstine huden bij leven,
Daer die heilighe leeringhe uut strijct,
Daer ghesteente bij ghelijct.
Daer mach ic oic bij mercken
Vier leeraren der heiligher kerken,
135[regelnummer]
Die de heilighe scrifture zware
Ontbonden ende maecten clare,
Daer dat heilighe saet uutgaet,
Daer dat kerstenheit bij staet:
Dat es Jeronimus ende Ambrosius,
140[regelnummer]
Augustinus ende Gregorius,
Die dat zware maecten lichte,
Bij des heilichs gheest ghifte.
In dit paradijs, als ic las,
| |
[pagina 81]
| |
Sijn Enoch ende Helyas
145[regelnummer]
Met live ende met ziele gedragen,
Die in Antikerst daghen
Jeghen hem zullen disputeren
Om tgheloeve Gods ons heren.
|
|