Der leken spieghel
(1844-1848)–Jan van Boendale–
AuteursrechtvrijLeerdicht van den jare 1330
[pagina 56]
| |
Vanden wesene der menscheit. - XV.Alse die ynglen scandelike
Verloren hadden hemelrike,
Maecte God den mensche, om dat
Hi weder vollen zoude die stat,
5[regelnummer]
Daer si uut ghevallen waren.
Hi maecte den mensche, twaren,
Vanden lime vander aerden,
Den quaden ynglen tonwaerden,
Om dattie crancke menschelichede
10[regelnummer]
Besitten sal die edele stede,
Daer si, die edele creaturen,
Ga naar margenoot+ Cume een ure in mochten duren.
Daer om pinen si altoos ende poghen,
Hoe si ons die stede benemen moghen.
15[regelnummer]
God en maecte, als ghi wel ziet,
Den mensche allene vander aerden niet,
Mar van elementen viere,
Aerde, water, lucht ende viere:
Vander aerden vleesch ende bene,
20[regelnummer]
Bloet vanden watre allene,
Die hitte van des viers naturen,
Ga naar margenoot+ Vander lucht den adem ende dat ruren.
Ende alse die ziele uten live vaert,
Keert elc van desen daerwaert,
25[regelnummer]
Danen dat het eerst quam
| |
[pagina 57]
| |
Ende daert sijn beghin of nam.
Lucht ter lucht, vier ter zonnen,
Want si daer of beide begonnen;
Tbloet keert ten watre mede;
30[regelnummer]
Want die enen doden op snede,
Hi en zoude bloeden twint;
Ende dat water dan dat rint
In dat vleesch, daert in verdrinct,
Ghelijc dat water inder aerde zinct,
35[regelnummer]
Want des vleeschs nature hoort ter aerden,
Ende aerde moetet weder waerden.
Die ziele ooc, alsi uut vaert,
Keert te hant te Gode waert,
Ofte daerse God verwijst,
40[regelnummer]
Want si eerst uut Gode rijst.
Aldus, na Aristoteles leren,
Moet alle dinc weder keren
Te sinen beghinne, daert of quam,
Ende sijn wesen eerst of nam.
45[regelnummer]
Elc mensche heeft inne
Van naturen vijf zinne,
Sien, horen, ruken, smaken, tasten.
Ga naar voetnootmargin Te maten eten, drincken, vasten,
Ende mede te leven soberlike,
50[regelnummer]
Hout vele bat te ghereke
Beide zinne ende lichame,
| |
[pagina 58]
| |
Dan ofmen te vele name,
Des men droncke ofte ate;
Want en is niet so groot zo mateGa naar voetnoot(*).
55[regelnummer]
Met lichten dinghen ende met clenen
Mach die nature comen henen;
Ende wie te vele wil vaten inne,
Strueert ziele, lijf ende zinne.
Men seit, die hem daer toe set,
60[regelnummer]
Dat hi eenwerf sdaghesGa naar voetnoot(†) et,
Dat hi gheestelike leeft;
Ga naar margenoot+ Ende wie hem daer toe gheeft,
Dathi tweewerf et daghelike,
Dat hi leeft menschelike;
65[regelnummer]
Ende die driewerf et ofte mee,
Dathi leeft alse vee.
Hier na sal ic u leren,
Hoemen den lichame sal regeren;
Daer bi zwighe ic nu van desen zaen,
70[regelnummer]
Ende wille op mijn beghin voort gaen.
Therte is here ende voocht, weet wale,
Vanden lichame altemale,
Ende leit zeker ter cure
Besloten in sinen mure:
75[regelnummer]
Dat is die borst, zijts ghewes,
Die dat vaste vanden lichame es.
| |
[pagina 59]
| |
Alle die lede ende alle die zinne,
Die de lichaem hevet inne,
Dienen der herten, vrooch ende spade,
80[regelnummer]
Ende werken alle mit zinen rade.
Die voete draghent daert wesen wilt,
Die hande draghen sinen scilt,
Thooft dat is zijn casteel;
Ga naar margenoot+ Ende om dien te houden gheheel,
85[regelnummer]
So zijn die hande altoos ghereet,
Weder men steect of sleet;
Si hebben liever datmen hem gherake,
Dan datmen dien casteel brake.
Twee oghen, twee oren, dat sijn si vier,
90[regelnummer]
Dat sijn der herten messelgier;
Want wat si zien, horen ende verstaen,
Doen si der herten verstaen,
Ende hoeden dien casteel met groten ghere,
Datmen niet en scade noch en dere.
|
|