Der leken spieghel

Leerdicht van den jare 1330

Vanden vagheviere. - XII.

Nu comt mi in mine memorie

Te zegghen vander purgatorie,
Dat is dat vaghevier,
Dat fel is ende onghehier,
Ende dusentwerven heter in dien,
Dan tfier dat wi hier zien;
Want hets gheestelijc altemale,
Ende niet materiale;
En is van colen, noch van houte.
Worpmen daer een aenbilt in, het smoute,
Alse oft ware een snee.
Al lieper door die zee,
Ten zouder en twint of hindren,
En zoude blusschen noch mindren.
Alse die ziele uut sal scheiden,
Ende niet langher en mach beiden,
Ende berou heeft ontfaen,
⁺ Ende niet ghenoech en heeft ghedaen,

+ (I. Fol. IX. v. 2.)

[p. 45]

 

So comen die viande also schiere,

20

Ende draghense inden vagheviere,

 

Daer si sijn in groten vare.

 

Dan so comen dinghele daere,

 

Diese troosten te volstane,

 

Om die grote vruechde tontfane,

25

Ende om die minne van onsen here,

 

Dat verblijdse herde zere.

 

Santen ende santinnen mede

 

Comen ooc al daer ter stede,

 

Ende gheven troost haren vrienden,

30

Die hem op aertrike dienden,

 

Also dats hem zere is te bat;

 

Aldus las ict in ene stat.

 

Dat een ziele zonder zonde

 

In midden den vagheviere stonde,

35

En scaedde haer niet een caf;

 

Want die nature daer af

 

⁺ Heeft God also ghemaect,

 

Dat niement die pine en smaect,

 

Dan die met zonden is besmet:

40

Aldus hevet God gheset.

 

Tormenten die de zielen doghen,

 

Eer si ter glorien comen moghen,

 

En sijn al niet met brande,

 

Maer si sijn menigherhande:

45

Som ghezoden, som ghebraden,

 

Som ghesmouten alse caden,

+ (E. Fol. VII. v. 2.)

[p. 46]

 

Ende te hant sijn si daer naren

 

Also groot als si te voren waren;

 

Want si en moghen sterven niet,

50

Hoe groot si doghen dat verdriet;

 

Som dorst, zom coude,

 

Som slaghe menichfoude,

 

Die hem gheven die quade gheeste,

 

⁺ Die om haer tormente maken feeste.

55

Also Gods gherecht oordeel

 

Elken gheeft zijn deel

 

Van tormenten, in dier noot,

 

Na dattie zonden sijn groot.

 

Die vriende op aertrike laten,

60

Hebben daer of vele baten;

 

Want zielmissen ende ander ghebede,

 

Ende aelmoessen daer toe mede,

 

Helpen hem herde zere

 

Te comene uut haren zere;

65

Nochtan zout hemselven doen stade,

 

Diet met goeder trouwen dade.

 

In dat eynde van Yerlant,

 

Also ic bescreven vant,

 

Sijn tormenten van vele manieren,

70

Die daer die zielen hantieren,

 

Die enen ridder, twaren,

 

Levens lijfs ghetoont waren,

 

Die Patricius was gheheten,

+ (I. Fol. X. r. 1.)

[p. 47]

 

Ende quam weder ende dede weten

75

Den volke algader van dien,

 

Dat hi daer hadde ghesien,

 

⁺ So dat niement ghepeinsen en mochte

 

Twonder datmen daer wrochte,

 

Van menighen tormente zwaer,

80

Datmen den zielen dede daer;

 

Ende noch hietet daer bi

 

Purgatorium Patricii^(*).

+ (E. Fol. VIII. r. 1.)

(*) De legende van Patricius-Vagevuur is onder anderen beschreven in het Speculum Historiale van vincentius bellovacensis, Lib. XX. Cap. 23 sq. Zij was in vroegere tijden zeer gezocht, en is ook later, door het bekende volksboek van dien naam, alom verspreid geworden. Zij heeft eene groote overeenkomst met het visioen van tondalus, waarvan onze dichter later (B.I. C. 14. vs. 75 vlgg.) gewaagt. Zie onze Aant. aldaar.

Vs. 2. Te dichten. 3. vagheviere. 4. felle - onghiere. 7. het es onghestoect a. 9. Het en es. 10. daer ontbr. - in, hy smolte, 11. een ontbr. 12. Of lieper dore. 13. Off sonder twint of hindere. 14. En mach b. - minderen. 15. Als die zielen haer uut sch. 16. leden. 17. berouwe hevet. 18. en ontbr. - hevet.

Vs. 22. die inghelen. 24. groote blijscap. 29. hare. 30. eerderike. 31. So dats hem vele es. 32. ic. 33. eene. 34. vaghevier. 38. en ontbr. 43. branden. 45. Somme - somme. 46. Somme ghesmolten.

Vs. 47. te hans - si ontbr. - nare. 48. als zij ierst waren. 49. sine. 51. Some hebben sij dorst. 52. Somme hebben sij slagen. 54. torment driven f. 57. tormente. 59. vrienden op eerderike. 61. Van z. 62. Ende van aelmoesenen. 65. scade. 66. goeder herten d. 67. Ysralant. 68. Alsoe als ict. 69. tormente. 71. te waren. 72. ghetoecht.

Vs. 74. Hij quam. 76. Tghuent dat hij h. 79. zware. 80. dare. 81. heetet. 82. Purgatorie Patry.