Der leken spieghel
(1844-1848)–Jan van Boendale–
AuteursrechtvrijLeerdicht van den jare 1330
Vander zonnen ende vander manen. - IX.Die zonne is der planeten ene;
Nu verstaet wel wat ic mene:
Die scoonste ende die beste met,
Ende dier wi meest hebben te bet.
5[regelnummer]
En dade haer hitte ende haer doghet,
Aertrike en worde nemmermeer verhoghet
Van vruchten noch van andren dinghen,
Die uter aerden niet en zouden springhen.
Maer vander wermheit, die zi
10[regelnummer]
Der aerden ghevet, ghelovets mi,
So springhen bome ende crude daer ute,
Die ons coorne ghevet [l. gheven] ende frute.
Ende want der zonnen nature steet
Dat si droghe is ende heet,
15[regelnummer]
Ende al die werelt verbranden zoude,
Ga naar margenoot+ En quamer toe en ghene coude,
So is die mane ghemaect om dat
Datsi cout is ende nat,
Ende tempert die hitte ende tvochte;
20[regelnummer]
Ende si is zoete ende zochte,
| |
[pagina 35]
| |
Ende doet crude ende bome tidelike
Springhen ende wassen op aertrike.
Die zonne is in haren stane
Vele hogher dan die mane.
25[regelnummer]
Die zonne en hout niet enen pat:
Si hoocht ende nedert, ghi siet wel dat,
Ga naar margenoot+ Also God gheset heeft hare,
Ende dit voldoet si eens ten jare.
Die mane ooc, als ghi wel siet,
30[regelnummer]
En hout ooc enen loop niet:
Si hoocht ende nedert, ende wast ende waent,
Ende dit voldoet si telker maent.
Nu valt sulcstont bi desen
Diverse lope, die hier wesen,
35[regelnummer]
Dattie mane comt gheronnen
Tusschen ons ende der zonnen,
Ende schijnt [l. scudt] der zonnen schijn dan,
Datsi tons niet comen en can,
Ende so wortet hier doncker zaen,
40[regelnummer]
Ende so dunct ons die zonne vergaen.
Maer al mist men der claerheit een deel,
Die zonne blijft nochtan gheheel,
Ende also claer als zi ye ghewaert;
Si en ghewan nie mincke noch scaert
45[regelnummer]
Anders dan ons haer schijn ghebrect,
Dat ons die brede mane bedect.
Ende alse die mane voorwaert tijdt,
| |
[pagina 36]
| |
Ende deene den andren lijdt,
So heeftmen weder die claerhede,
50[regelnummer]
Also men te voren dede.
Dit valt, des sijt ghewes,
Alse die mane zonder licht es:
Dats, als zi ontfaen sal:
Die mane heeft haer licht al
55[regelnummer]
Vander zonnen, diet haer gheeft;
Ga naar margenoot+ Want si van haer selven en heeft
En gheen licht, des ghelooft.
Die aen die mane hadde sijn hooft,
Hi zoude die zonne scouwen ane,
60[regelnummer]
Want tusschen die zonne entie mane
En mach gheen dinc zijn;
Die mane verlore haren schijn,
Quame tusschen hem beiden yet.
Ga naar margenoot+ Ende alst dan aldus ghesciet,
65[regelnummer]
Dattie zonne sulken pas gaet,
So dat berch ofte hoghe lant staet
Tusschen zonne ende mane dan,
So dat der zonnen schijn en can
Toter manen niet comen,
70[regelnummer]
So wart haer dat licht benomen,
Ende en es nemmermere clare,
Want die berch bescuttet hare
Tlicht, die daer tusschen staet:
Dan segghen wi: die mane vergaet;
| |
[pagina 37]
| |
75[regelnummer]
Maer dats scheren, zonder waen,
Die mane en mach niet vergaen,
Si is so dicke ende so breet,
Maer haer licht comt ende gheet;
Ende alse die zonne mit haren toghe
80[regelnummer]
Lijdt dan dien berch hoghe,
So ontfaet die mane echt,
Als si te voren dede, haer lecht;
Ende altemet dat sijt lijdt,
So wert haer dat licht ghewijdt.
85[regelnummer]
Dit sijn die zaken ende dat bedieden,
Waer bi dat dunct den lieden,
Dattie zonne entie mane
Sulcstont pleghen te vergane.
|
|