Der leken spieghel

Leerdicht van den jare 1330

Wat die quade yngle sijn ende wies si pleghen. - VII.

Ghi hoort mi zegghen hier voren,

Hoe zomme die yngle verloren
Die hemelsche vruechde mit allen,

[p. 29]

 

Daer si uut mosten vallen:

5

Die meeste meestre inder hellen gront,

 

Maer die andre bleven tier stont

 

In lucht, in watre ende op lande.

 

Ende dese sijn alle viande

 

Des menschen, die altoos poghen

10

Hoe sine bedrieghen moghen

 

Ende verleiden, om dat si

 

So zere beniden dat hi

 

Ter groter vruechden zal comen,

 

Datsi hemselven benomen

15

Hebben also scandelike,

 

Ende derven moeten ewelike.

 

Ende na dien datsi, twaren,

 

Te voren scone waren

 

Ende lieflijc ende clare,

20

So worden si daer nare

 

Lelijc, zwert ende eyselijc,

 

⁺ Ende stinckender dan een slijc;

 

Ende waer si sijn in elke stede,

 

Altoos zo volghet hem mede

25

Die helle ende dat torment,

 

Dat nemmermeer en wert gheent.

 

Vele meestre sijn daer,

 

Ende elc die heeft zine scaer,

 

Die te sinen dienste steet,

30

Ende te sinen ghebode is ghereet.

+ (I. Fol. VII. r. 1.)

[p. 30]

 

Ende so welc quade gheest

 

⁺ Der menschen bedrieghet meest,

 

Hi is wellecomer ende best ontfaen,

 

Om dat hijt so wel heeft ghedaen;

35

Ende die luttel connen bejaghen,

 

Sijn ghestoten ende gheslaghen,

 

Ende van herde crancken love;

 

Om datsi luttel bringhen te hove,

 

So zetmen een andren in sine stat,

40

Om den orbaer te doene bat:

 

Deen is subtijlre vele

 

Dan dander is in allen spele,

 

Also alse tfolc van aertrike

 

In beschedenheden sijn onghelike.

45

Weet dat wel ende verstaet:

 

Waer die mensche staet, leit ende gaet,

 

Datter dusent om hem houden,

 

Diene gherne alle zouden

 

Aen ziele ende aen lijf deren,

50

Lietse God onse here gheberen.

 

Maer die ynghel hoedse daer af,

 

Den welken datse God gaf

 

Te hoedene inder gheboort,

 

Als ghi hier voren hebt ghehoort.

55

Si en weten ooc niet van dien

 

Dat namaels mach ghescien,

 

Noch si en weten noch si en kinnen

+ (E. Fol. V. r. 2.)

[p. 31]

 

⁺ Der menschen herten binnen,

 

En si datsijt merken

60

Aen haer ghelaet, aen haer werken;

 

Want si zijn subtijl zere,

 

Ende weten vele mere

 

Dan menschelijc herte ghevreest,

 

Bi dien si sijn al gheest

65

Ende yngheliker naturen:

 

Al sijn verwandelt hare figuren,

 

Ende haer wel om wee^(*) ghegheven,

 

Hem is hare subtijlheit bleven.

 

Si sijn in wille altoos wale

70

Die werelt altemale

 

Te bedervene metten lieden,

 

⁺ En dade dat hem verbieden

 

Die goede yngle, diese slaen,

 

Als si yet archs willen bestaen;

75

Want si en moghen, dat verstaet,

 

En ghenen mensche doen quaet,

 

En si dats hem God ghehinghet.

 

Daer is sulc die toe bringhet

 

Scade ende die menigherhande,

80

Beide te watre ende te lande,

 

Om zonden die sijn gheschiet,

+ (I. Fol. VII. r. 2.)

(*) Ware 't niet beter: wee om wel? Althans de zin eischt: al is hunne gedaante veranderd, en al zijn zij in den treurigen toestand gebragt van booze geesten te wezen, in plaats van engelen in den heilstaat des hemels, zoo als zij vroeger waren.

+ (E. Fol. V. v. 1.)

[p. 32]

 

Ofte om ander zaken die God siet,

 

Waer bi dat hijt laet gheschien:

 

Ende also zaen hebben ghesien

85

Die goede yngle Gods ghehinc,

 

Ende verbeiden ooc dier dinc

 

Also langhe alse Gods wille si,

 

Ende niet langher, ghelovets mi.

Titel. inghelen. Vs. 1. hoeret. 2. som die inghele.

Vs. 5. meestere. 6. dandere - te dier st. 7. watere ende in 1. 13. Ter groter blijscap. 14. Die sij. 17. te waren. 19. lieffelic. 21. Leeleec. - ende ontbr. 22. een ontbr. 24. Altoes volght hem. 25. Die helsche pine ende. 27. meestere - dare. 28. die ontbr. - scare. 30. tsinen.

Vs. 32. bedriegen. 33. willecome ende wel o. 36. ghesteken. 37. herden. 39. eenen anderen in sijn stad. 40. Omme den oirbare. 41. herde vele. 43. alst volc. 44. behendicheden. 46. W.d.m. leegt, staet of gaet. 48. alle gheerne. 49. live. 51. inghele. 54. Also ghi. 55. Sine w. 57. No sine w. no ne k.

Vs. 58. herte. 63. menschelike. 64. Bedy zo sijn sij alle gh. 65. Ende van ingheliker manieren. 66. hair. 68. haer. 72. Ende daet dat. 73. inghel. 74. iet aerghes. 76. Ne gheenen. 77. ghehinct. 78. Dan es - brinct. 80. watere. 81. die gheschien.

Vs. 82. Off om andere zake. 85. ingele. 86. die. 87. alst. 88. gheloeves. - Na vs. 88 volgt nog:

Dat ligghende ende ruerende es,
Bij Gods wille eest al, sijt gewes.