De borgerlyke tafel, om lang gesond sonder ziekten te leven

Waar in van yder spijse in ’t besonder gehandelt werd. Mitsgaders een beknopte manier van de spijsen voor te snijden, en een onderrechting der schikkelijke wijsen, die men aan de tafel moet houden. Nevens De Schola Salernitana

X. Hooft-stuk. Van de suiker honig en confituiren.

ALle Suiker ⁺ en confituiren, ⁺ te veel gegeten, konnen in

+ Suiker.

+ Confituren.

[p. 40]

ons lighaam geen nuttigheit doen: daarom is het beter geen van diergelyke dingen te gebruiken: egter, wyl de suiker en alles watʼer van gemaakt werd, sijn gebruik heeft, sullen wy daar wat nader van spreken.

Den Honig ⁺, hoe witter hoe beter, verscheelt van de suiker in graden, want de suiker is soo heet niet als den honig, ook is de witte honig soo heet niet als de bruine: de witte honig, anders maagden honig oft ongepynden honig gesegt, is niet ongesond, indien men die middelmatig gebruikt met brood, of in eenig eten gekookt, en gemengt.

Hoe witter de suiker ⁺ is, hoe gesonder, want de bruinste en vetste maakt veel slym en verstoppingen in ʼt lighaam, dog men moet in alles de middelmaat houden: de selve maakt veel slym in ’t lighaam, waar uit niet anders dan

+ Honig.

+ Suiker.

[p. 41]

verstoppingen konnen voortkomen. De broodsuiker, door kalk van loog gesuivert, en wit gemaakt, is soo ongesond niet als men wel meint; want de loog beneemt alle suir in ons lighaam, ’t welk daar niet moet wesen: darom is de suiker hoe witter gemaakt hoe beter, om datse soo veel slym niet en baart, als de vette en bruine suiker.

Gelijk ik van de suiker spreek, gevoel ik mede van de Syropen, ⁺ die altemaal in veelheid gebruikt sijnde, ons lighaam ten hoogsten schadelyk sijn. Hierom sijn de kinderen, die veel suiker, syroop, en andere suiker-kost, eten, veel met wormen en dikke buiken gequelt, daar d’andere daar en tegen groyende en welvarende zyn.

Overmits het nu seker is, dat de suiker en syroopen soo schadelijk sijn, werden die van de beste

+ Syroop.

[p. 42]

doctoren onser republyke soo veel in d’apotheken niet meer voorgeschreven, wyl sy door lange ervaring bevonden hebben, dat de selve schadelijkheid by bragten, en de siekten langer deeden duuren. Dit is mede d’oorsaak warom men na een reformatie in den Apotheek verlangt.

Voorts alle dingen die van suiker gemaakt werden, ⁺ als marcepein, Macrons, letters, banquet gesuikerde amandelen, kapittelstokken, allerlei confituuren soo drooge als natte, sijn altemaal schadelijk, wanneer se te veel gebruikt werden. Dog de gedroogde confituiren, die weinig suiker by sig hebben, als orange schillen, alants-wortel, kerwe, anys, worm-kruit, calmus &c. sijn alle medicinaal. de geconfyte gember is mede niet quaad te gebruiken, wanneer hy heel heet is.

Alle conserven sijn om haar suiker

+ Marcepein. Macrons, &c.

[p. 43]

mede seer schadelijk: ⁺ darom werden die van redelijke doctoren in den Apotheek niet meer voor geschreven: alsoo ze bevinden datse daar niets besonders mede uitwerken.

+ Conserven.