De dichtwerken van Bilderdijk. Deel 8

[p. 288]

Geleerdheid.^*

Vermoeiing des vleesches.
Salomo.

Zijt ge daarom zoo veel beter,
Ingebeelde Letter-eter,

Dat gy meer dan andren weet?

Moogt ge u-zelven zoo verhoogen
Op dat meerder waan en logen,

Dat gy wijsheidkennis heet?

Sukkels, die de schijngeleerdheid
Van bedrog en zinverkeerdheid

Onderscheiden kunt noch wilt,

En het onherhaalbaar leven,
Tot een beter eind gegeven

Aan dien ijdlen rook verspilt!

Wat's uw weten, dan herhalen
Wat, in zes of zeven talen

Hier en elders voorgepraat,

Zonder juist het hoofd te krenken
Met het zorglijk te overdenken,

Voor bewezen waarheid gaat?

Ja, zoo wordt men tot Orakel
Met een ijdel na-gekakel,

Vol van woorden in de lucht;

Schimmen, die voor wezens doorgaan;
Leêge klanken die in 't oor gaan,

Maar voor 't harte zonder vrucht.

* De voet in 't graf, 160.

[p. 289]

 

Daartoe moet er vroeg begonnen;

 

Eer de kinders denken konnen

 

Moet het hoofd hun opgevuld,

 

Meer dan 't overstelpt geheugen

 

(Dronken van die zwijmelteugen,)

 

By gezonde hersens duldt.

 

 

 

Oordeel -? Waartoe zou dat baten?

 

Immers 't roer van volk en Staten

 

Draait naar 't dwingend tijdgeschreeuw: -

 

Om zijn wandel in te richten,

 

Schikken zich de zedenplichten

 

Naar de modewet der eeuw. -

 

 

 

Godsdienst -? Komt het tot de jaren

 

Dat men 't knaapjen mag verklaren

 

Dat er toch een God bestaat;

 

Wel, wie leeft er die dat temen

 

Van de dweepers aan zou nemen

 

Die men overal versmaadt!

 

 

 

In die volle hersenkassen

 

Zou geen Christeneenvoud passen,

 

Geen afhanklijkheid van God.

 

't Zelfverloochnen, 't onderwerpen,

 

Is geen' helden in te scherpen,

 

Meesters van hun eigen lot.

 

 

 

Neen, van dolheid aangegrepen,

 

Eer- en staatzucht op te zweepen,

 

Wind te zwelgen, eigenwaan,

 

Met den volksstroom meê te drijven,

 

's Warelds onverstand te stijven,

 

Kan met Jezus niet bestaan.

[p. 290]

 

Hiertoe zoo veel Onderwijzers,

 

Die als zoo veel schroevende ijzers,

 

Taal en uitspraak, geest, gevoel,

 

Naar een dommen gril verwringen,

 

En de ziel in kluisters dwingen,

 

Naar 't hun-zelv' verholen doel!

 

 

 

Hiertoe zoo veel maatschappyen,

 

Korven, eens van noeste bijen,

 

Honing purende. - Ach, hoe kort!

 

Nu een broed van vuige hommelen,

 

Dat met wesp- en keverdrommelen,

 

Alles razende overstort!

 

 

 

Ja, van uit de nachtspelonken,

 

Daagde, van den hoogmoed dronken,

 

Zelfverlichting grijnzende op,

 

Om met zwaddervuile vingeren

 

Helsche toortsen rond te slingeren,

 

Adders schuddend van haar kop.

 

 

 

Toen moest de Almacht afgezworen,

 

't Heidendom in vloek herboren,

 

Staat en outer omgewroet,

 

En wat dolst was en vermetel

 

Steeg op Vrijheids naam ten zetel,

 

En vertrapte 't vrij gemoed.

 

 

 

Dit, ô Woestaarts, Volksverleiders,

 

Vrijheidkrijters, Lichtverbreiders,

 

Dit's uw wijsheid, dit haar heil;

 

Hiervoor hadden tijdgenooten,

 

Uit een eerlijk bloed gesproten,

 

Schatten, bloed, en welvaart veil.

[p. 291]

 

Dit's de wijsheid, waar uw telgen

 

Thands de vruchten van verzwelgen;

 

(God vergeef ze u!) maar helaas!

 

Wat u eeuwig aan zal kleven,

 

Is de vloek van later Neven,

 

Eens, wy hopen 't, minder dwaas.

 

 

 

1825.