Vrij Nederland. Boekenbijlage 1981

[p. 42]

Vervolg van pagina 39

speelt in het Zuidafrikaanse Middelspruit waar de plaatselijke boeren in een soort Ku Klux Klan de zwarten terroriseren, tegen alle autoriteiten in een moord op. Niet spectaculair en niet meeslepend van spanning maar af en toe schurend over de ziel. Van die Ebersohn is nu een tweede boek over Yudel Gordon verkrijgbaar: Divide the Night. Als psychiater wordt hij geraadpleegd over Johnny Weizman, een oude winkelier die een mooie lijst heeft opgebouwd op het gebied van de burgerlijke zelfverdediging: hij heeft al acht negers overhoop geschoten, waaronder een uitgehongerd jong meisje dat iets uit zijn winkel trachtte te roven. De autoriteiten zijn van mening dat zo'n man niet veroordeeld dient te worden, Yudel Gordon denkt er anders over. Zijn onderzoek leidt echter tot arrestatie van zwarte verzetsmensen. Het schokkende van de thriller is dat Yudel Gordon dat allemaal best weet: hij is gevangene van een systeem, maar hij heeft niet de behoefte om dat totaal te verwerpen, hij zou nergens anders willen leven dan in Zuid-Afrika.

Het is een hard en bitter verhaal en de held wordt niet beloond. De echte verliezers zijn de mensen uit het verzet. En er komt een martelscène in voor, een martelscène op een Zuid-afrikaans politiebureau, zo indringend als ik zelden gelezen heb.

Jonathan Valin

Zo gaat de thrillerwereld, met af en toe onverwachte bestsellers als Gorky Park, of verwachte bestsellers als The Key to Rebecca, rustig voort. Of het nu het twintigste boek of het tweede van een schrijver is, écht grote verrassingen zijn er niet. Alles herhaalt zich wel een keer. Zo trof ik in de pocketboekhandel een onverwachte, en boeiende private eye-story aan. Een Avon-book uit 1980, geschreven door Jonathan Valin, met als titel The Lime Pit. Op het omslag het citaat: ‘Wow! The roughest, toughest, but most completely convincing private eye novel in a long time.’ De lezer weet dat ik voor private eyes een zwak heb en misschien daarom kan ik dat citaat wel onderschrijven. Valin introduceert een wat sombere speurder uit Cincinnati, USA, een man die Harry Stoner heet. Ook al valt er voor hem weinig aan te verdienen, uit een soort eergevoel ruimt hij een bende op die jonge meisjes voor seks-doeleinden misbruikt. Dat is nog steeds een weerkerend element in Amerikaanse thrillers, en wie nu in zijn dagbladen leest dat de Amerikaanse kabeltelevisie al bijna vierentwintig uur per dag vol porno zit (want waar is video anders voor uitgevonden?) zal beseffen dat dat thema nog wel eens het eeuwige leven kan krijgen. Harry Stoner heeft het moralistische van Chandlers Philip Marlowe en ook een beetje van diens zendelingsdrift. Hij moet ook zo nodig een verhouding hebben met de juffrouw van het café waar hij dagelijks eet. Maar al die voorspelbare elementen ten spijt is The Lime Pit een mooi en hard (want de moorden worden tamelijk bloedstollend en niet zonder enig sadisme beschreven) Amerikaans private eye-verhaal, waardoor je het gevoel krijgt dat een bijna doodgeparodieerd genre ten slotte toch weer levend aan het worden is. Valin heeft na The Lime Pit een tweede Harry Stoner-thriller geschreven, getiteld Final Notice. In de plaatselijke bibliotheek is iemand bezig geweest de kunstboeken met een scheermesje te bewerken: borsten en vagina's zijn weggesneden. Ook in werkelijkheid blijkt dat te gebeuren - Valin weet, zoals ik meldde, zijn moorden tamelijk hard neer te zetten - en Stoner gaat de zaak oplossen. De oplossing komt bij de lezer eerder op dan de schrijver wellicht bedoeld heeft, maar het blijft een stevig boek. Ik las de Amerikaanse hard-cover-editie, maar ik neem aan dat de pocket niet lang op zich laat wachten.

‘Eigene Frucht hat Wucht’