Vrij Nederland. Boekenbijlage 1981

[p. 94]

Hoe evacueer je New York?
De intensieve research van het thrillersduo Collins en Lapierre

De vijfde ruiter door Larry Collins en Dominique Lapierre Uitgever: Elsevier, 362 p., f29,50

R. Ferdinandusse

Persbericht van Elseviers uitgeversmaatschappij: De vijfde ruiter van Larry Collins en Dominique Lapierre was het afgelopen jaar een internationale sensatie. Met deze eerste roman (na boeken als Brandt Parijs?, O Jeruzalem, enzovoort) kwamen zij in één klap terecht op de eerste plaats van bestsellerslijsten in landen als Frankrijk, Spanje, Canada, Italië, Argentinië, Engeland, Amerika en Duitsland. Het boek zorgde voor opschudding in Frankrijk, Duitsland en Engeland terwijl in Amerika alleen al voor de pocketrechten een slordige 1,7 mijoen dollar op tafel werd gelegd.

Larry Collins en Dominique Lapierre zijn dan ook een soort handelsreizigers, die met groot gemak en veel routine hun produkt verkopen, en die de ontmoeting die Elsevier in Amsterdan met de pers organiseerde meteen in handen namen. Er werd een filmpje vertoond, bestaand uit aan elkaar geplakte journaalfragmenten van Carter, raketten, Arabieren, Kadaffi, en een korte documentaire over New York waarachter een dringende commentaarstem vertelt dat als Kadaffi echt zou willen, hij inderdaad New York in nucleaire gijzeling zou kunnen nemen. Het is het filmpje waarmee Collins en Lapierre over de hele wereld bijeenkomsten van boekverkopers zijn afgereisd om hun boek te promoten. Collins vertelt daarna over de ontzaglijke research die het tweetal heeft gepleegd in Amerika en Lapierre beschrijft in geuren en kleuren en in Engels met een smakelijk Frans accent hoe hij in Tel Aviv, na veel getrek aan touwtjes, mocht spreken met de terroristen van het Japanse Rode Leger die daar gevangen zitten, om zodoende iets van de motieven van terrorisme te weten te komen. Vlak voor hij de cel van de beruchte Okomoto betrad, vertelde de gevangenisdirecteur hem nog dat deze Okomoto, klein als hij was, met één karateslag zijn windpijp - of heet dat luchtpijp - kon breken en hoe hij gedurende het hele interview angstig naar de kleine Japanse hand had gekeken. Hij had trouwens nog een andere Japanner achter de hand, een bekende journalist van de Achiwaschi-papers die hem helemaal uit Tokyo had gebeld met een lijst van veertig vragen waar hij antwoord op wilde hebben. ‘Is de soep die u op pagina 45 beschrijft écht de soep die president Carter elke zondag eet?’ ‘Ja,’ had Lapierre teruggeroepen (vanwege de internationale afstand). ‘En is het ontbijt van generaal Kadaffi 's ochtends om zes uur in de Libische woestijn écht yoghurt?’ ‘Ja,’ had Lapierre weer teruggeschreeuwd. ‘Dank u wel,’ had de bekende Japanse journalist toen gebruld, ‘dan neem ik aan dat de andere achtendertig punten die ik u wilde voorleggen ook écht zijn.’

Karate

Er werd dus niets nagelaten om nog eens te benadrukken dat Collins en Lapierre de koningen van de research zijn, ook in dit boek waar ze zich voor het eerst met een fantasie over de toekomst bezighouden. Zij verzonnen dat Kadaffi via een groepje Palestijnse fanaten een H-bom in New York laat verbergen, en vervolgens van de Amerikaanse president eist dat Amerika Israël dwingt de bezette gebieden en Jeruzalem te ontruimen. Ongeloof, totdat in de Libische woestijn een H-bom tot ontploffing wordt gebracht. Beraadslagingen in het Witte Huis waar de haviken eisen dat geheel Libië wordt platgegooid, maar helaas kan alleen Kadaffi de New Yorkse bom nog onschadelijk maken. Israël weigert en Amerika overweegt mariniers aan land te zetten om de bezette gebieden zelf te ontruimen. Et cetera.

Bij hun komst in Amerika ontdekten Collins en Lapierre dat er al ruim tien van zulke gebeurtenissen daar - bijna - hebben plaatsgegrepen; dat in 1974 bij voorbeeld president Ford bijna bevel heeft gegeven om de stad Boston te evacueren omdat daar een Palestijnse groep een ultimatum had gesteld om in Israël gevangen Palestijnen vrij te krijgen. Aan het ultimatum was een schema bevestigd waarvan in Los Alamos werd geconstateerd dat het om een werkbare nucleaire bom ging.

Zo gingen ze stuk voor stuk alles na wat er bekend was over rampenplannen, over bommeldingen, en zelfs dat er een plan was voor de eventuele evacuatie van New York. Een gesprek met een New Yorkse politieman maakte hen duidelijk dat die evacuatie nooit zou lukken. Die politieman zei, volgens Collins, tegen Collins: ‘Stel dat ze zeggen: op tijdsein u stappen alle New Yorkers wier naam met een A begint in hun auto en rijden naar de voor A bestemde brug om Manhattan te verlaten, wat denk je dat dan New Yorker N. zal doen? Uit het raam kijken en wachten? Nee, die loopt naar beneden, blokkeert de straat, haalt A uit de auto en stapt er zelf in. En als je een politieman inzet om de A-auto's te beschermen, wat denk je dat hij doet? Hij trekt zijn pistool, neemt de auto in beslag en rijdt zelf als een gek de stad uit.’

Lapierre; met pijp, Collins

Uit die gesprekken kwam ook de oplossing voor Collins en Lapierre: als New York van zo'n bedreiging verlost kan worden, dan is dat alleen door het ouderwetse zwoegen van de echte politiemannen. En daaraan ontleent het boek zijn spanning: ouderwets grotestads politiewerk, terwijl de tijdbom angstig blijft tikken.

Gidsland

Voor de volledigheid van hun research zijn C & L ook in Nederland geweest, omdat ze ontdekten dat er bij de politie in vele grote steden voor omgaan met gijzelende terroristen maar één handboek is dat als gezaghebbend wordt beschouwd: een werkstuk van een Nederlandse psychiater en gebaseerd op de ervaringen met Molukkers. Op diens verzoek heeft de psychiater in het boek een pseudoniem gekregen; dokter Jagerman. Die Jagerman wordt onmiddellijk naar Washington overgevlogen om de Amerikaanse president ter zijde te staan als hij met Kadaffi gaat spreken. Alweer een bewijs dat wij een gisdland zijn, alleen wordt Jagerman ingezet als het de lezer allang duidelijk is dat Kadaffi dan wel gek mag zijn, maar niet gek genoeg om voor de trucs van Carter en Jagerman samen te zwichten.

Carter? Collins en Lapierre hadden, researchers van klasse of niet, gewoon aangenomen dat Carter wel herkozen zou worden. Carter zit in hun verkoopfilmpje, hij zit in het verkooppraatje van Lapierre over de soep die Carter op zondagmiddag altijd at en in de Amerikaanse pocket die hier te koop is. Maar Elsevier is een van de laatste landen die De vijfde ruiter laat rijden, en in overleg met de auteurs is getracht snel op Reagan over te schakelen. Dus is het menu van de president gewijzigd en heeft de man ook donkere ogen. Althans in het begin van het boek, op bladzijde 219 heeft de president nog Carters blauwe ogen (‘Zijn blauwe ogen schitterden van kwaadheid’) en dat blijft verder zo. (Er is trouwens nog iets vreemds aan de hand met de

[p. 95]

Nederlandse editie van het boek: het gehele tweede hoofdstuk, de levensgeschiedenis van de drie Palestijnen die de bom in New York gaan verbergen, ontbreekt. Ik neem aan uit redenen van zuinigheid, maar correct lijkt het me niet.)

Niet alle personen zijn gebaseerd op research en op bestaande politici. Voor New York construeerden ze een alerte, sympathieke burgemeester, Abe Stern (Collins: ‘We hadden in Kadaffi en Begin twee figuren die als fanatiek en onsympathiek zouden overkomen, dus we hadden een sympathieke joodse burgemeester nodig’), een gedreven New Yorkse, Italiaanse politieman en wat Amerikaanse journalisten. Maar ook die passen wonderwel in die fabelachtige techniek van het tweetal die al bekend is uit Brandt Parijs? en die de spanning constant hoog houdt. Want iedereen weet dat het goed afloopt, en voor de waarschuwing dat het met die kernbommen allemaal nog wel eens slecht kan aflopen, hoef je het boek niet te lezen. Wat overblijft is een uitstekende thriller.