Seks
Je bent afkomstig uit een Centraaleuropees land - met een socialistische dictatuur - dat je tot staatsvijand numero één heeft verklaard en je woont en werkt nu in een vrij, westers land waarmee je je altijd verbonden hebt gevoeld. Geen oncomfortabele positie voor een schrijver. ‘Deel uitmaken van twee culturen is voor een schrijver uiterst vruchtbaar. Je kunt de wereld alleen begrijpen wanneer je die van verschillende kanten kunt bekijken. Mijn laatste boek - het eerste dat ik in Frankrijk heb geschreven - ontvouwt zich in een dubbele geografische ruimte: de gebeurtenissen die plaatsvinden in Praag worden gezien door Westeuropese ogen, terwijl wat in Frankrijk gebeurt wordt gezien door de blik van Praag. Het boek is een ontmoetingsplaats van twee werelden.
Aan de ene kant mijn land: in de loop van een halve eeuw heeft het een Duitse en Russische bezetting gekend, democratie, fascisme, stalinisme, deportaties, revoluties, et cetera. Kortom, de stelselmatige vernietiging, niet alleen van de eigen, maar ook van de westerse cultuur. Tsjecho-Slowakije is een land dat wegzinkt onder het gewicht van historische gebeurtenissen. Anderzijds Frankrijk: eeuwenlang het culturele centrum van de wereld. Nu een natie die lijdt omdat het geen grote historische gebeurtenissen meer meemaakt.’
In je laatste boek komen journalistieke reportages voor van belangrijke evenementen uit de recente Tsjechische geschiedenis. Ik citeer Henry James: ‘...De roman moet er zich op toeleggen het leven te reproduceren. Dat is zijn enige bestaansreden. Daar men mag aannemen dat Geschiedenis ook het leven weergeeft, behoort een romancier als een historicus te spreken.’ Zijn die woorden op jou van toepassing?
‘Ik spreek niet als historicus. Ik heb er geen behoefte aan een getrouw beeld te geven van wat zich in mijn land heeft afgespeeld en nog aan het afspelen is. Daarom ben ik ook zo kwaad over de omslag die het boek in vertaling gekregen heeft: een plaatje met prikkeldraad, met geheime agenten... de Goelag. De Goelag interesseert me als schrijver niet. Als iedereen, als de hele wereld, ben ik natuurlijk tegen de concentratiekampen. Maar het boek gaat veel meer over seks en via de seks over het lachen en de vergetelheid.’
De roman bevat een essay over het lachen.
‘Tijdens de Russische inval kon je explosies van enorm lachen horen in de straten van Praag. Uitlaatklep voor een smartelijke ervaring. Een andere vorm van de Sartriaanse blik waardoor afstand tot de gebeurtenissen wordt genomen. De Russen ergerden zich aan dat uitbundige lachen. Ze voelden dat we de historische gebeurtenissen die ze ons oplegden niet serieus namen.’
Je onderscheidt een duivels en een engelachtig lachen. De duivel lacht
Auteursrechtelijk beschermd
