Vrij Nederland. Boekenbijlage 1981

Zuid-Afrika is geen beschaafd land

Kees Schaepman

Lees je wel eens kinderboeken, die vroeger van je ouders geweest zijn? Als je eenmaal aan het ouderwetse taalgebruik gewend bent zijn ze vaak best spannend. Zelf heb ik nog hele stapels: Puk en Muk, Sjors en Sjimmie, Winnetou, Kapitein Rob, Kuifje in Afrika.

Behalve aan het taalgebruik merk je nog aan iets anders dat die boeken al oud zijn. In alle onschuld worden er vaak de meest onsmakelijke ideeën in gespuid. Dat wil zeggen: in die tijd waren zulke ideeën vaak gemeengoed. Negers bij voorbeeld, zijn in die boeken bijna altijd vrolijk, muzikaal en sterk maar helaas wel heel erg dom. Chinezen daarentegen zijn wel slim (meer sluw eigenlijk), maar die kun je weer niet vertrouwen. Zulke racistische opvattingen waren in die tijd nog wijdverbreid. Soms druipt het racisme al van de titels van boeken af. Bij mij thuis staan in de boekenkast bij voorbeeld Tussen Kokospalmen en Kannibalen, Oki en Doki bij de negers en Dagoe, de kleine bosneger (Dagoe is Surinaams voor hond).

Kinderen in Zuid-Afrika

Soms worden die boeken nog wel herdrukt. De Artapappa's van J.B. Schuil bij voorbeeld is zo'n bijna klassiek geworden werkie. Daarin tref je dit soort passages aan:

‘Wat een lelijkerds!’ fluistert Griet, ‘Je weet niet wat je ziet. Zulke dikke lippen!’ ‘Benne gewoon sausnegers’ vulde Mina aan, ‘zo zwart as m'n schoen.’

Zulke boeken werden voor het merendeel geschreven in een tijd dat Nederland nog koloniën had: Indonesië (toen nog Nederlands Indië), Suriname en de Antillen.

Algemeen werd nog geloofd dat het blanke ras geschapen was om te heersen over gelen, zwarten en roden. Dat is ons opgebroken toen de mensen die altijd door ons overheerst waren hun vrijheid eisten. Tot onze schade en schande bleken anders gekleurde mensen minstens net zo moedig, vechtlustig en slim als wijzelf.

Een aantal van die boeken werd zelfs nog voor de Tweede Wereldoorlog geschreven. Die oorlog kostte aan zes miljoen joden het leven - louter omdat de leider van het Duitse Rijk en zijn miljoenen volgelingen meenden dat joden vals, vuil en geldbelust waren en daarom uitgeroeid moesten worden. Want wanneer het zover komt dat racisme tot wet wordt verheven (zoals in

Vervolg op pagina 76

[p. 76]

Vervolg van pagina 75

Hitler-Duitsland) dan leidt dat altijd tot de meest gruwelijke wandaden.

Racisme is nog altijd een wijdverbreid waanidee, maar het kan gelukkig niet meer zó straffeloos voortwoekeren als dertig, veertig jaar geleden. Er zijn nog altijd halve garen die denken dat je van iemand die joods is beter niet kunt kopen, dat je negers binnenshuis beter niet kunt ontvangen omdat ze stinken, en dat Chinezen je belazeren waar je bij staat. Maar er zijn geen beschaafde landen meer waar huwelijken tussen joden en niet joden verboden zijn of waar negers niet in restaurants mogen komen omdat die voor blanken bestemd zijn.

Helaas zij er nog wel onbeschaafde landen.

Het meest sprekende voorbeeld is Zuid-Afrika.

Daar bestaan nog altijd wetten zoals die in de Hitler-tijd in Duitsland bestonden - alleen zijn dit keer niet de joden maar alle niet-blanken daar het slachtoffer van.

De Zuidafrikaanse regering zelf noemt het land een bolwerk van westerse beschaving. Dat is nog tot daar aan toe - het erge is dat die mening gedeeld wordt door de Verenigde Staten en een groot aantal andere Westerse landen.

Zuid-Afrika is een rijk land (er wordt ondermeer goud en diamant gevonden), het is een machtig land (het heeft een ultra modern uitgerust leger) en het is een fel anti-communistisch land. En aangezien de Amerikaanse president Reagan het communisme meer vreest dat wat ook steunt hij Zuid-Afrika door dik en dun. Twee weken geleden kon je in deze krant lezen over de oorlog die Zuid-Afrika nog steeds voert in Angola. Die oorlog valt op geen enkele manier goed te praten - maar president Reagan doet het wel. Omdat hij bang is anders de vriendschap van Zuid-Afrika te verliezen. En omdat anders - zo beweert hij - de communisten vrij spel zullen krijgen in heel Afrika. Dat is zowel onfatsoenlijk als hoogst overdreven en kortzichtig. Als er sprake is van een zekere Russische en Cubaanse invloed in Angola (en dat is zeker waar), dan is dat niet omdat Angola zo pro-Russisch is, maar omdat het nergens anders de steun kan krijgen die het nodig heeft. Reagan lijkt wel een huisbaas die uit angst voor krakers een knokploeg huurt. Die kan er ook van verzekerd zijn dat de krakers hem niet met rust zullen laten.