taling te krijgen is. Trouwens, dat in Frankrijk de eerste uitgave van zijn verzameld werk nog steeds niet uitverkocht is, zegt ook wat. Dat heeft natuurlijk niet alleen te maken met de steeds kleiner wordende kring die zijn geleerde verwijzingen zonder al te veel annotatie kan volgen, maar deze esoterische kennis is er vast mede debet aan.
Liefhebbers van boekencatalogi zijn er nog steeds, en de daarin vermelde titels kunnen een verwervingszucht aanwakkeren, die de patiënt aan lager wal kan doen geraken, in een psychiatrische inrichting, of in de gevangenis. Dat ene boek, die ene handgeschreven brief van die door de bibliomaan bewonderde schrijver kunnen koortsverschijnselen oproepen waarvoor de wetenschap nog geen remedie heeft gevonden. Om de schare verwoede boekenliefhebbers heen cirkelen handelaren en commissionairs, wier soms dubieuze moraal door de zieke niet wordt onderkend, dan wel gebagatelliseerd. Door langdurige omgang met het beruchte geval Guglielmo Libri (1802-1869), wiens boekengekte welhaast industriële vormen aannam, is bij schrijver dezes een zekere gevoeligheid ontwikkeld voor de symptomen van zich al dan niet crimineel uitende bibliomanie.
Vele zijn de wijzen waarop men zich het begeerde object eigen maakt, en dat geldt voor boekendieven uit heden en verleden. De ontwikkeling van nieuwe technologieën leidt vandaag de dag tot nieuwe mogelijkheden voor de boekendief - en tot nieuwe uitdagingen voor de bibliothecarissen en archivarissen die proberen hem via politioneel ingrijpen te genezen. Een paar jaar geleden dienden bezoekers van de Parijse Archives Nationales die een notebook computer gebruikten om hun notities te maken, bij het verlaten van de studiezaal de klep van het apparaat te openen, opdat kon worden gecontroleerd of zich daaronder geen documenten bevonden die in het archief thuishoorden. Kennelijk was een ongelukkige betrapt, die had geprobeerd zich op dergelijke wijze - bijvoorbeeld - ongepubliceerde negentiende-eeuwse brieven uit het een of andere aldaar bewaarde privé-archief te verwerven. Bibliotheken geven liever geen ruchtbaarheid aan de praktijken van boekendieven die men heeft kunnen betrappen: men zou eens op een idee kunnen komen. Er zijn al genoeg onopgeloste boekendiefstallen, gepleegd door overigens respectabele bibliomanen of lieden aan de zelfkant van de boekenwereld.
De strijd tussen boekendieven en detectives zal voortduren zolang de liefde voor het boek bestaat. Daarbij kan iedereen, ook de bibliothecaris, symptomen van criminele bibliomanie gaan vertonen. En zelfs de detective: afgelopen zomer verschenen er berichten in de krant over boekendiefstallen in het Institut de France, gepleegd door een commissaris van politie. Lezing van een catalogus van Sotheby's in New York, waar de gestolen boeken inmiddels geveild waren, bracht het illustere instituut op zijn spoor. Alsof er sinds de dagen van Libri niets veranderd is, want ook hij werd via de door hemzelf opgestelde catalogi uiteindelijk ontmaskerd. Inderdaad is de vreugde van het lezen van boekencatalogi met geen andere te vergelijken - of het moest die van het lezen van voetnoten zijn. Maar daarvoor is in deze rubriek geen plaats.
Marco Mostert
Wie meer wil lezen over de grootste boekendief uit de geschiedenis, kan terecht bij P. Alessandra Maccioni Ruju en Marco Mostert, The life and times of Guglielmo Libri (1802-1869), scientist, patriot, scholar, journalist and thief. A nineteenth-century story. Hilversum, 1995. Ook zeer de moeite waard is de uit het Spaans in het Frans vertaalde detective van Arturo Perez-Reverte, Club Dumas. Parijs, 1994. Hoofdfiguur is Corso, getalenteerd speurder naar zeldzame boeken, die voor gefortuneerde collectioneurs werkt. Heeft men werkelijk een hoofdstuk in handschrift van De drie musketiers ontdekt? Moorden in Spanje, Portugal, en bij de bouquinistes langs de Seine.
Auteursrechtelijk beschermd