De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 1

[p. 263]

De Hallepoort te Brussel.

Met onzeggelijk genoegen las ik onlangs in de dagbladen dat het Belgisch Staatsbestuur eindelijk cene nog al aanzienlijke som aanvroeg tot het herstellen van een zoo merkwaardig monument als de Hallepoort te Brussel. Ik hoop den lezeren van den Kunstbode niet onaangenaam te zijn, met eenige bijzonderheden over dit gedenkstuk der Oudheid, waarop Brussel te recht roem draagt.

De geschiedenis van dit gebouw is anders niets dan de gewone geschiedenis aller dergelijke gehouwen: immer bedriegd worden door de brutale macht die de verbastering van zeden en kunstzin aan de onwetendheid in banden geeft, alsof onmeêdoogend alles moest verdwijnen wat het Vaderland nog aan de grootsche dagen van vroeger denken doet! -

Het bedoelde monument staat in den omtrek waar Belgie's hoofdstad haar ontstaan vond.

Ten jare 1040 werd Brussel van muren omringd, die in 1357 afgebroken en verplaatst, maar dan eerst als ware vestingswerken ingericht werden. Het weerstond zoowel aan het vernielend bombardement door de Vilieroy, den 13 Oogst 1695, als aan de ongelooflijke zucht tot het maken van dreven, waardoor van 1818 tot 1840 het oudste deel van Brussel volkomen vervormd werd. Dat gebouw, meesterstuk van krijgsbouwknnde uit de XIV^de eeuw, steekt niet weinig af bij de nietsbeduidende moderne gebouwen die het omgeven; het kan het oog niet ontsnappen hoe, onder meer dan één opzicht, de hedendaagsche bouwmode nietig is bij momumenten die ons aan de kunst van vroegere eeuwen denken doen.

Niet te min was het vonnis der Hallepoort ook reeds geveld: het gebouw moest weg in 1828; reeds was de aanbesteding gedaan voor de belachlijke som van 1000 hollandsche guldens (zoowat 2000 frs.,) en het is slechts aan de koningin der Nederlanden, die steeds eene loffelijke voorliefde voor merkwaardige oude gebouwen heeft gekoesterd, dat wij het behoud van dien toren nog te danken hebben.

Hel jaar nadien. in 1829, bekwam zij van het Gouvernement eene som van 15000 holl. guldens tot het herstellen der poort, doch de

[p. 264]

noodlottige dagen van 1830 vernietigden dat ontwerp, of liever belemmerden het voortzetten der herstellingswerken.

Nu eens gebruikte men de Hallepoort tot stapelplaats, dan tot bedelaarsgesticht, eindelijk verhief het belgisch Staatsbestuur het in 1838 tot eene waardige bestemming, namelijk tot oudheidskundig Wapenmuseüm. - Het mag waarlijk voor een der rijkste verzamelingen van Europa gehouden worden, en ik aarzel niet te verklaren, dat het Brusselsch Museüm van oudheden op verre na niet voor dat van Dresden, evenmin als voor dat van Turijn en Madrid moet onderdoen

Bij het binnentreden is het eerste merkwaardig stuk dat men onder het oog krijgt de monstermortier, die niet minder dan 8,700 kilogrammen weegt; verders eenige veldstukken, welke bij het afbreken van huizen in 1840, le Anderlecht in de Zenne gevonden werden; kogelstampers in steen en van verschillige krachten; eindelijk een groot getal houwitzers.

De ruime bovenzaal is waarlijk harer bestemming waardig. Hare verhevene en spitsige kruisgewelven rusten op twee reiën kolommen. Langs den eenen kant wordt ze verlicht door ogivale vensters, terwijl ze van de tegenovergestelde zijde licht ontvangt door zeer fraaie vensters, welke van glasschilderingen zijn voorzien.

Een in steen gemetselde draaitrap geeft toegang tot die bovenzaal.

Alles past er wonderwel; de bouwtrant is er al zoo oud als de zware harnassen uit de XIV^de eeuw.

Tot heden worden er 42 harnassen, van verschilligen ouderdom, in het Wapenmuseüm dor Hallepoort bewaard.

Onder de voornaamste dezer bemerkt men het prachtig pantser van Flips II, dat voorzien is van 's vorsten wapenmantel; verder nog dat Marco Collata te paard (XV^de eeuw) insgelijks een waar prachtwerk met gulden banden versierd, en eindelijk dat van generaal Malatesta, hetwelk zich door zijn zonderlingen vorm laat opmerken. Aan de wanden hangen schilden, degens, zwaarden, lausen, knotsen en andere merkwaardige verdedigingstuigen, uit verschillende eeuwen en welke de aandacht op zich trekken hier door hunne zwaarte, daar door hun kunstig verzorgd maaksel.

Verders de stalen helm van keizer Karel, waarop langs den éénen kant afgebeeld is David die Saül het hoofd van den reus Golitath aan-

[p. 265]

biedt, en langs de andere zijde Judith en Holofhernes; daarnaast eenige sporen, pistolen en andere kleine voorwerpen, waaronder Romeinsche wapens.

Hier en daar liggen op den vloer stukken geschut, waarvan de Slang het oudste is en reeds van de vroegste tijden van het bestaan zulker oorlogstuigen, d.i. van het midden der XV^de eeuw dagteekent. Dit stuk van gesmeed ijzer verwaardigd, is onder alleszins merkwaardig. Men vond het in de omstreken van Bommel, met eenige andere min belangrijke voorwerpen.

Behalve de hooger vermelde oude wapens, bezit de Hallepoort ook nog eene rijke collectie hedendaagsche wapens, bijna uit alle staten van Europa.

Het zijn echter niet uitsluitelijk voorwerpen van krijgskundigen aard die men in dit wapenmuseüm aantreft: De Doopvont uit de St. Germanus-kerk van Thienen XII^de eeuw) en verscheidene andere oude beeldhouw- en mozaïekwerken boeien insgelijks de aandacht der talrijke bezoekers. En wat ik bij dezen ook niet onvermeld laten mag is de beruchte wieg van keizer Karel, uit eikenhout vervaardigd stuk, waaraan echter de tijd erge schade heeft toegebracht.

De vreemde oudheden-van China, Mexiko en andere verre landen - even als de geschilderde glazen en oude kostumen, verdienen mede eene bijzondere melding.

Wij achten het ons tot een aangenamen plicht, ten slotte van dit artikel, eene dankbare hulde te brengen aan den geleerden heer A. de Beaufort, onder wiens schrander beleid deze oudheden zijn verzameld.

Emiel Poelman.