De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 1

[p. 83]

Van Beethoven's grootvader.

Thans dat - ter gelegenheid van den honderdsten verjaardag van Beethoven's geboorte - als het ware de gansche wereld zich bereidt, om door schitterende muziekplechligheden de nagedachtenis des onsterfelijken toondichters te huldigen, meenen wij den lezers van ‘de Kunstbode’ aangenaam te zijn, door hun eenige bijzonderheden mede te deelen over de stamouders van Lodewijk van Beethoven, die Vlamingen waren.

Volgens onwederlegbare bewijzen, aan de stedelijke archieven van Antwerpen en Bonn ontleend, vindt men die vlaamsche afkomst vastgesteld in het volgende biographisch artikel, dat wij aan de begaafde pen van den heer Leo de Burbure, schrijver der Biographies nationales, te danken hebben:

‘Lodewijk Van Beethoven, de oude, (grootvader van den beroemden meester) was insgelijks toonkundigé. Hij werd geboren te Antwerpen, den 23 December, 1712, en overleed te Bonn, den 24 December 1773. Deze kunstenaar stamt af van eene familie welke sedert de XVI^e eeuw te Rolselaer, te Leefdael en te Berthem, in de omstreken van Leuven, gevestigd was. Zijn grootvader Willem van Beethoven, echtgenoot van Catharina Grandjean, was in 1705 wijnkoopman te Antwerpen; zijn vader Hendrik Van Beethoven (geboren te Antwerpen in September, 1683, en aldaar overleden in September 1745), echtgenoot van Catharina De Herdt (gestorven te Antwerpen in november 1754) was meester-kleermaker van stiel.

Deze laatste, na eenige jaren in welstand doorgebracht, en zich zelfs het huis Sphera Mundi, dat hij in de Nieuwstraat bewoonde, aangekocht te hebben, zag zijne geldmiddelen allengskens verminderen, en hij kon ternauwernood nog in de behoeften van zijn uit twaalf kinderen saamgesteld huisgezin voorzien. Tot overmaat van onheil ontstond er tweedracht in zijn huis; de twisten gingen zelfs zóóverre, dat eindelijk Lodewijk, die de jongste zoon was, voor goed de ouderlijke woning verliet. Begaafd met eene schoone stem, en reeds een goed muziekkenner, begaf hij zich naar Leuven, om zijne diensten aan te bieden bij het Kapittel der Collegiale kerk van St. Pieters, alwaar hij den 2 November 1731, onder de kerkzangers werd aangenomen. Na-

[p. 84]

verloop van eenige dagen, de muziekmeesler L. Colfs uit oorzaak van ziekte verplicht geweest zijnde zich voorloopig te doen vervangen zoo werd Lodewijk gedurende drie maanden met deze bediening gelast. Na dit tijdverloop begaf onze jonge artist zich naar Bonn, alwaar hij in 1733 zijne benoeming ontving van zanger aan het Hof en de kapel des keurprinsen Clemens August Van Beyeren. (Volgens het gewoon gebruik had hij waarschijnlijk denzelfden dienst, gedurende het voorgaande jaar, ter oefening waargenomen.)

Eene jaarwedde van vierhonderd guldens, eene voor dien tijd nog al hooge som, werd hem in die hoedanigheid toegestaan. Den 7 September trad Lodewijk Van Beethoven, op 21 jarigen ouderdom, te Bonn, in huwelijk met Maria Josepha Poll, een meisje die nauwelijks 19 jaren telde. Van dit oogenblik af hield hij zijn verblijf te Bonn gevestigd, en laren lang was hij een der meest geliefkoosde artisten aan het half wereldsch, half godsdienstig Hof van den keurvorst-bisschop Deze prins, zelf te Brussel geboren, ten tijde dat zijn vader Max-Emanuel Van Beyeren nog gouverneur-generaal van Belgie was, betoonde den antwerpschen kunstenaar de grootste welwillendheid. Na zijnen dood vermeerderde zijn opvolger Max Frederik nog die goedheid, door Beethoven in 1763 te verheffen tot algemeenen muziekbestuurder van zijn Hof, eene bediening die hij tot het einde zijns levens waarnam. Alhoewel bestuurder der bisschoppelijke kapel, bellette zulks niet dat Beethoven, die nog de frischheid zijner stem had bewaard, voort ging met verscheidene rollen te vervullen in de komische operas, die men elken winter op den schouwburg van den keurvorst vertoonde. In 1771 speelde hij in 't fransch de rol van Dolmon uit Grétrys opera Sylvain, en in 1773 die van Brunoro in Inganno Scoperto van den componist Luchezi.

Uit zijn huwelijk met Maria Josepha Poll, overleden te Bonn den 30 September, 1775, liet Van Beethoven onder andere kinderen eenen zoon na, Johan genaamd, geboren in 1750, die in 1763 zijn vader opvolgde als titulaire zanger der kapel, nadat hij sinds 1740 reeds bijgevoegde zanger was geweest. Deze was de vader van den uitstekenden meester, van den wereldberoemden componist Lodewijk Van Beethoven, den jonge, die den 17 December, 1770, in de St Remigius kerk te Bonn werd gedoopt, en overleed te Weenen in 1827.

[p. 85]

Het portret van Lodewijk Van Beethoven, de oude, op het einde van zijn leven gemaakt door Radoux, schilder van 't Hof, was in 1866 (en wellicht nu nog) te Weenen bij de weduwe van Karel Van Beethoven zijne aangetrouwde kleindochter. De oude vlaamsche vader (zoo noemt men hem nu nog) is, in levensgrootte, met eene muziekrol in de band, afgebeeld.

Andere Van Beethovens, tot het Antwerpsch stamhuis behoorend, hebben insgelijks de Schoone Kunsten beoefend, namelijk Pieter Van Beethoven, schilder, leerling van Abraham Genoels en Geraard Van Beethoven, een beeldhouwer, die in 1713 in de St. Lukasgilde aangenomen werd. Lodewijk Jozef Van Beethoven, die in 1743 de teekenleergangen volgde ter akademie van Antwerpen, was de jongste broeder van Lodewijk Van Beethoven, den oude.

Te recht mag de stad Antwerpen zich beroemen, de bakermat te zijn van eene familie, welke de schitterendste muziekale beroemdheid onzer eeuw heeft voorlgebracht, en wiens werken nog door de gansche wereld de algemeene bewondering opwekken.