Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1831

Ode, sur l'acte de dévouement à l'honneur national du Lieutenant de Marine J.C.J. van Speyk, etc. Par J.J.L.P. Marchant. à Breda, chez Broese & Comp. 8vo. 8 pag.
De roemvolle Dood van J.C.J. van Speyk. Dichtstuk, door Petronella Moens. Te Koevorden, bij D.H. van der Scheer. In gr. 8vo. 15 Bl. f : - 25.

[p. 322]

De Installatie van den Belgischen Regent Erasmus II, enz. Ironisch-komische Episode, enz. Door Batavus Hollandus. Te Utrecht, bij N. van der Monde. 1831. In gr. 8vo. V en 23 bl. f : - 25.
Frieslands Hulde aan zijnen Vertegenwoordiger, M.P.D. Baron van Sytzama, enz. Door R. Posthumus, Predikant te Waaxens en Brantgum. Te Leeuwarden, bij L. Schierbeek. 1831. In gr. 8vo. VIII en 7 bl. f : - 25.
Brieven over de tegenwoordige tijdsomstandigheden, enz. II Stukjes. In 's Gravenhage, enz. bij de Gebr. van Cleef. 1831. In gr. 8vo. Te zamen 34 bl. f 1-30.
Opwekking van Noord-Nederlands gezamenlijke Kerkleeraars, tot luide vermaningen tegen sterke dranken, vooral bij vochtig en koud weder. Door G. Bruining. Te 's Gravenhage, bij A.P. van Langenhuysen. 1831. In kl. 8vo. 40 Bl. f : - 25.

Alweder een aantal stukjes van den dag, doch van verschillenden inhoud en waarde!

No. 1. Ode van marchant, een' geboren Franschman, en voormalig Leeraar aan de thans niet meer bestaande Militaire Akademie te Breda, is wezenlijk fraai gedicht, en getuigt van 's mans bewondering der heldendaad van den onsterfelijken van speyk. Echter zouden wij aan de meer eenvoudig-verhevene en waarlijk roerende Chanson patriotique van des Dichters Landgenoot durand de voorkeur geven.

Ook Mejufvrouw moens heeft van speyk niet vergeten. Haar vers (No. 2) verdient in vele opzigten lof. Doch wat is toch een gele blik van den winter? of wordt er dáár (bl. 9 van het stroomrijk oord gesproken? Maar wat beteekent, ook dan, een gele blik van dat oord? Wij lezen, bl. 8 en 9, letterlijk het volgende:

De koude winter (door Gods liefdrijk mededogen
Gewenkt) scheen met het lot van 't stroomrijk oord bewogen,
Zijn blik werd geel en zacht.

Het dichtstuk der begaafde Vrouw is den prijs dubbel waardig.

No. 3. De Installatie van den Belgischen Regent is eene

[p. 323]

mislukte aardigheid van zekeren Batavus Hollandus. Wij althans hebben bijna nergens moeten lagchen; en waar dat gebeurde, was het meer om de koddigheid der zaak, dan om de geestigheid van het vers. Overigens weten wij wel, dat satirieke dichtregels niet al te zangerig moeten wezen, en de regels, tot wegneming der eentoonigheid in de Alexandrijnen, hier en daar ineen moeten loopen; maar alles heeft zijne grenzen, en het afbreken van woorden aan het eind van een vers is onbepaald af te keuren. Welke fraaiheid steekt er toch in deze regels, bl. 9:

Ter regterzij des troons staat Hoogvorst van der Linden, Commandant en Chef der burgerscharen in Geheel het Belgisch land, door zijnen staf omgeven;
Links van der Meeren, verheven Van Braband, - stafliên staan veeltallig hem ter zij', En Generaals maar niet genoemd met namen) ook daarbij.

No. 4. Frieslands Hulde aan zijnen Vertegenwoordiger sytzama, door Do. posthumus, is even zonderling van inhoud als van spelling. Geenszins het doel, maar toch de strekking van het stukje is (zijn Eerw. vergeve ons het harde woord!) oproerig. Men beoordeele vrijmoedig de Ministers en alle de daden van 's Lands Bestuur, maar men schelde en verguize niemand! Dit past vooral niet aan een' Verkondiger van het Evangelie. Is Friesland dan zoo verschrikkelijk onderdrukt? Is het eene schande, den Koning als Minister te dienen, zoodat men dan een Konings knecht moet genoemd worden? Zie b.v. eens bl 2 en 3. Op den Schrijver passen wij inzonderheid toe zijn eigen couplet, bl. 7:

Dat Jesus reine hemellere,
Die bron van vrijheid, menschenmin,
Ons allen meer centralisere (!!!)
In braafheid en rechtschapen zin!

Beter bevallen ons de Brieven over de tegenwoordige tijdsomstandigheden, oordeelvellingen der dagbladen en gesprekken van den dag, hier aangekondigd onder No. 5. Het eerste der twee stukjes is de brief van C. aan S., waarin de al te scherpe taal der Arnhemsche Courant van 23 Dec. 1830, omtrent de teedere bezorgdheid des Konings voor de Belgen,

[p. 324]

en nopens het twijfelachtig gedrag van den Kroonprins, als, naar den uiterlijken schijn, de zaak der afvalligen openlijk omhelzende, gegispt wordt. Op het laatste moeten wij echter aanmerken, dat het Mengelwerk dier Courant van gezegden dag alleen spreekt van hetgeen waar was naar den uiterlijken schijn, en wel in die en kort vóór die oogenblikken, waarin het bedoelde nommer van dat dagblad werd uitgegeven; zoodat zich de gebezigde uitdrukkingen zeer wel laten verdedigen. Het is ook onwaar, dat het verraad (indien het door Z. Kon. H. gepleegd ware, hetgeen wij niet kunnen gelooven) alleen tegen den Koning, en niet tegen de Natie zou zijn gepleegd, gelijk de briefschrijver bl. 17 beweert. Met het slot op bl. 19 vereenigen wij ons gaarne, namelijk om alle pogingen tot het doen overslaan van den geest van wantrouwen en wederspannigheid te verfoeijen; doch het is ons niet gebleken, dat eenig artikel in éénig Noord-Nederlandsch dagblad, althans niet in de Arnhemsche Courant, met dat boosaardig oogmerk geschreven is geweest. In den tweeden brief, bl. 9, staat, onzes inziens, niet onjuist aangemerkt, dat Maastricht en Venlo te sterk garnizoen en te veel kosten van verdediging vorderen, om voor ons van blijvende waarde te zijn; en Recensent hoopt ook, dat, in plaats van die vestingen, ons liever, bij eindelijke schikking, iets in ruiling worde gegeven, dat meer in ons bereik ligt, b.v. het land benoorden Antwerpen, zoodat wij tot aan Antwerpen toe de beide oevers van de Schelde hadden. Dan konden de Belgen daar geene forten aanleggen, en eene Hollandsche oorlogsvloot kwame altijd gemakkelijk tot voor de stad. Dit zou de ligging van Antwerpen zoo ongunstig maken, dat de handel zich van daar weldra geheel naar Amsterdam, Rotterdam en Middelburg verplaatsen zou.

Minder belangrijk is No. 6, eene Opwekking van den Heer bruining aan de verschillende Kerkleeraars in ons Vaderland, om tegen het misbruik van sterke dranken, vooral in koud en vochtig weder, te prediken. Ja, dat zal er veel toe doen! Intusschen vinden wij hier toch wel iets leerzaams, eenige schrandere opmerkingen, en een aantal zonderlinge anecdoten. Het is maar jammer, dat alles zoo koddig dooreengemengd is, en de Schrijver zichzelven zoodanig voorbijpraat, dat hij niet alleen overdrevene stellingen ten opzigte der schadelijkheid van de sterke dranken voorstaat, maar ook

[p. 325]

met zichzelven in tweestrijd komt. Immers bl. 23 en verv. vat hij de zaak van het bier tegen die van den jenever op; bl. 27 wenscht hij, dat de branderijen der Schiedammers in bierbrouwerijen mogen veranderen, en reeds zouden wij roepen: Weg met den jenever, leve het bier! Doch nu leeren wij uit de aanteek. 5, op bl. 36 en 37, dat natiën, die veel sterken drank gebruiken, zich ligter laten regeren, dan andere, die veel bier inzwelgen. Hiertoe beroept de Schrijver zich op de Geschiedenis der Nederlanden. De Hoeksche en Kabeljaauwsche twisten, die van het Kaas- en Broodvolk, het oproer der wijven te Delft enz., de moord der de witten, de aanval op de pachters in 1748, hadden alle plaats in een' tijd, toen men veel bier dronk. Van de onlusten sedert 1780 tot 1795 enz. zwijgt de Schrijver, en te regt, want toen dronk men vaderlandsche borrels, dat is jenever. Maar uit de Belgische Geschiedenis laat zich de oproerkweekende kracht van het bier, gelijk de Schrijver uitvoerig betoogt, duidelijk aantoonen. Doch indien de Heer bruining gelijk heeft, hoe kan hij dan wenschen, dat de Schiedamsche branderijen in bierbrouwerijen, d.i. kweekscholen der muitzucht, ontaarden? Neen! wij veranderen onzen kreet. Weg dan met het bier, leve de jenever! Veroorzaakt de laatste soms beroerten, deze zijn slechts individueel, en de bierberoerten zijn nationaal. Alvorens de Kerkleeraars hunne bier- en jeneverpreken opstellen, mogen zij wel wat naauwkeuriger door den Schrijver, omtrent de kracht en waarde dier verschillende dranken met derzelver ondersoorten, worden ingelicht.