Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1828

Gedenkrede op wijlen Henri Daniel Guyot, Ridder der Orde van den Nederlandschen Leeuw, Professor Honorarius aan de Hoogeschool te Groningen, President der Hoofddirectie van - en eersten Instituteur aan het Instituut voor Doofstommen te dier Stede, Lid enz. enz. Door Mr. B.H. Lulofs, Hoogleeraar enz. enz. Te Groningen, bij J. Oomkens. 1828. In gr. 8vo. 81 Bl. f 1-25.

Wij leven in de eeuw der Lofredenen, Lijkfeesten en Gedenkteekenen, en kunnen het den makers van bezwaren tegen den geest des tijds niet euvel duiden, dat zij zich over dit zwak van ons tegenwoordig geslacht wel eens ergeren, of met hetzelve den draak steken; maar, indien zij eenige schampere aanmerkingen mogten willen maken op de hulde, welke aan den verdienstelijken guyot bewezen is en nog bewezen zal worden, waarlijk dan zijn zij de ondankbaarste burgers, de ongevoeligste menschen! Zijn edele bedoelingen, uit de onbaatzuchtigste bron opgeweld, met ijzeren volharding en opoffering van eigene belangen ten einde toe doorgezet, en met den gelukkigsten, zegenrijksten uitslag bekroond, eene eerzuil waardig, (en wat zou dezelve anders waardig zijn?) dan mag Nederland gerust een gedenkteeken voor den invoerder en verbeteraar van het Doofstommen-onderwijs hier te lande oprigten, zonder vrees dat het nageslacht de kosten zal sparen om hetzelve te onderhouden en te doen voortduren; want als vele andere eerzuilen reeds tot stof zullen geworden zijn, zal deze nog pralen, en misschien steviger dan in de eerste jaren van hare oprigting, daar het nakroost ons oordeel zal bekrachtigen en onze dankbaarheid erven.

Met hartelijke belangstelling lazen wij dan deze Gedenkrede, uitgesproken op het plegtige Lijkfeest, door het Departement Groningen der Maatschappij Tot Nut van 't Algemeen te zijner vereering gevierd. De Hoogleeraar lulofs, die

[p. 679]

de taak van Redenaar had op zich genomen, heeft zich, gelijk trouwens niet anders te verwachten was, zeer loffelijk van dezelve gekweten. Hij koos het ware oogpunt, schilderde ons de volharding en zelfopoffering van den Overledenen, eerst in het aanleeren, vervolgens in het verbeteren en uitoefenen der hoogstmoeijelijke kunst, om afgetrokkene denkbeelden in te prenten aan die ongelukkige wezens, welke, door het gemis der twee voornaamste zintuigen, bijna van alle middelen tot verstandelijke en zedelijke beschaving verstoken zijn, en doet ons, door eene vergelijking van de diepe laagte, in welke de stiefmoederlijke natuur hen liet nederzinken, met den trap der beschaving, welken zij door een voortgezet onderwijs meestal bereiken, het onberekenbare nut beseffen, hetwelk een man als guyot in Nederland gesticht heeft. En het onderwijs, hetwelk onze ook buitenlands zoo beroemde Landgenoot gaf, was geene enkel slaafsche navolging der leerwijze, met welke hem de beroemde Abt de l'epée had bekend gemaakt. Schoon tot aan zijnen dood met geestdrijvende dankbaarheid voor zijnen meester bezield, breidde hij echter deszelfs stelsel van onderrigt uit; en vooral de kunst, om den stommen verstaanbare woorden te doen uitspreken, bragt hij tot eene hoogte, welke noch l'epée, noch diens opvolgers bereikten. Ook in dit opzigt is de verdienste van guyot door lulofs naar waarde geschat.

Wij herhalen het derhalve, de Redenaar was berekend voor de schoone taak, welke hij op zich nam. Alleen vinden wij, dat de ironische tint, welke, hoe zacht zij ook wezen moge, op sommige plaatsen dezer Rede verspreid ligt, minder voegde aan de gelegenheid en het onderwerp; terwijl de dichterlijke, ja zelfs gezwollen toon, die van de 21ste tot de 23ste bladzijde doorklinkt, naar ons oordeel, onaangenaam luidt bij de eenvoudige en prozalsche stemming van het geheel, welke zelfs zoo gemoedelijk wordt volgehouden, dat de Redenaar, bij elke eenigzins dichterlijke leenspreuk, den Hoorder nederig om verschooning, of ten minste uitdrukkelijk om permissie vraagt. Dacht de Hoogleeraar, toen hij op de aangehaalde plaats het koeltje liet fluisteren, het beekje murmelen, den leeuwerik orgelen, wel aan den stelregel:?

Denique sit quidvis; simplex dumtaxat et unum.