Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1828

[p. 680]

Over het gebruik des Tijds. Naar het Fransch van Mevrouw de Gravinne De Genlis. Te Utrecht, bij J. van Schoonhoven. 1826. In gr. 8vo. 234 Bl. f 1-80.

Onder dezen titel neemt de oude Dame de vrijheid, om over allerlei te redeneren, en over allerlei haar gevoelen te zeggen. Over allerlei. Wie zou b.v. in een boek, dat tot het welbesteden van den tijd zal aanzetten, zoo veel, en dan nog een zoo uitvoerig aanhangsel, over het tweegevecht verwachten? Maar het is eener oude vrouw niet kwalijk te nemen, dat zij niet altijd en geregeld voet bij stuk houdt; en deze Dame moet wel eenen gezegenden ouderdom bereikt hebben, want zij draagt dit werkje aan hare achterkleinkinderen op. Zelve schijnt zij het intusschen te gevoelen, dat zij wel eens wat ver van haar onderwerp afdwaalt; want nu en dan doet zij poging, om den lezer te beduiden, dat hetgeen zij er bij te pas brengt er wel degelijk bij te pas komt. Doch, dit zij zoo als het wil, wij ontkennen niet, dat hier nog al het een en ander gevonden wordt, dat waar, goed en nuttig is. Eenige Hoofdstukken behooren ook zeer zeker tot het onderwerp, b.v. kostbaarheid des tijds, - gebruik van den tijd ter opvoeding, - gebruik van den tijd der jeugd, - over de wijze, om verkregene kundigheden te onderhouden, met behoud van den tijd, om zich nieuwe te verschaffen, - over het gebruik van den tijd bij meergevorderde jaren - en in den ouderdom. Van andere valt dit minder in 't oog, b.v. over nagelatene werken en uiterste willen, - over valschen roem, - vooroordeelen, - het eigenbelang, enz. enz. Maar, er zullen bij ons ook nog wel lezers zijn, die het oude vrouwtje, al ware het alleen omdat zij eene oude bekende en eene beroemde vrouw is, over dat alles nog gaarne een praatje gunnen en haar hooren willen, waartegen wij ook niets willen inbrengen, wijl men dan ook wel nog menige goede les en menigen goeden wenk opvangen kan.

Zonder uitbeding, echter, kunnen wij dit boekje niet aanprijzen, noch zelfs onder de onschadelijke rangschikken. Mevrouw de genlis is eene groote voorstandster van priesters en kloosters; meet in het breede de groote heiligheid der Heiligen in de Roomschgezinde Kerk uit; ijvert tegen de Encyclopedisten en de Fransche Deïsten, (dat wij geenszins willen afkeuren) waar zij maar kan, en staat Godsdienst en

[p. 681]

godsvrucht overal voor; maar, gelijk wij allezins reden hebben om te gelooven, echt roomschen Godsdienst, en Priesteren Pauselijk gezag, en Pauselijke heiligheid. Het zij verre van ons, dat wij de door haar aangevoerde en in voorbeelden aangewezene deugden, van barmhartigheid en weldadigheid vooral, zouden minachten, of op dezelve iets afdingen; maar het zijn deugden van het Christendom, niet uitsluitend eigen aan de Roomsche Kerk, en in Protestantsche landen, schoon minder opzienbarend en anders gewijzigd, niet minder voorhanden; en wij begrijpen, dat dit haar werk, met eenen echten dompergeest of domperdoel, de heillooze oogmerken der Geestelijkheid in Frankrijk in de hand moet werken, om het volk terug te leiden tot volkomene onderwerping en den leiband van Roomsche Kerkelijken, die wij toch, ook uit de Geschiedenis, anders nog kennen, dan zij hier in het algemeen ons worden voorgesteld. Onze lezer oordeele b.v. uit hare klagten (bl. 97 en volgg.) over uitvindingen, die niets anders opleveren dan hetgeen men bezit, en waarvan de uitwerking minder duurzaam en schoon is, - over den steendruk, - over de schaaplederen in plaats van de marokijnen banden der boeken, - over de kartonnen doozen, - over het werk van onze goud- en zilversmeden, - over de uitgevondene werktuigen, die het werk aan een aantal handen ontnemen, en tot den bedelzak brengen, - over de stoombooten, en het gas tot verlichting der straten, en (wij konden onze oogen naauwelijks gelooven) over de bliksemafleiders, welk NB. schrikkelijk voorbehoedmiddel franklin in de mode bragt, enz. enz.; maar het door koolstof gezuiverd water moeten wij toch nog noemen, hetwelk zij eene manier heet, die veel voor goed bekend water bederft. De Dame is zeer ingenomen vooral ook met den laatsten oorlog tegen Spanje, welke, volgens haar, alleen waardig is, eene duurzame en levendige bewondering op te wekken; zij noemt dien eenen edelmoedigen, schitterenden en grootschen oorlog, die met zoo veel roem als heil geëindigd is! - Wij meenen, dat men deze soort van boekjes, van welke hand dan ook, ten minste niet behoorlijk gereinigd en gewijzigd, gerustelijk den Franschen laten moest, en dat de Nederlander dezelve gaarne missen zal.