Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1803

Voordgezette Beschouwingen over de voornaamste Waarheden van den Godsdienst. Door J.F.W. Jerusalem. Uit het Hoogduitsch vertaald, door A. van Waasdyk, Leeraar by de Gemeente der Remonstranten te Delft. Te Delft, by M. van Graauwenhaan. In gr. 8vo. 603 bl.

In het Voorbericht wordt ons door des Schryvers waardigen Zoon, p.c. jerusalem, bericht, dat, ofschoon zyn Vader reeds, in de Voorrede van 't laatste Deel der voorlang by ons bekende Beschouwingen, (Verhandelingen over de voornaamste Waarheden van den Godsdienst) van zyne Leezeren afscheid genomen had, als toen, wegens zynen ouderdom en toeneemende

[p. 284]

zwakheid, wanhoopende, om het overige deel derzelven, naar de waarde en het gewigt des onderwerps, te kunnen uitvoeren, echter nog van tyd tot tyd de navorsching en verdere opheldering dezer waarheden zich ten hoofddoel had blyven voorstellen, dat hy daaraan nog steeds zyne vrolykste uuren, met een blyden yver, had gewyd, zynde deze onderwerpen hem van tyd tot tyd dierbaarder en gewigtiger geworden, terwyl het onderhoud met dezelven eene waare behoefte en verkwikking voor zynen geest was. Zyn oogmerk ging thans wel niet meer daar heen, om het gantsche voormaals door hem ontworpen plan, naar de orde, nog te vervolgen: waartoe hem de tyd, dien hy misschien nog over zou hebben, veel te kort scheen: veel meer wenschte hy zich slechts over deze en gene stoffen, die hem byzonder gewigtig scheenen, te kunnen verklaaren. En dit is hem eenigermaate gelukt. Men levert hier, al wat voorhanden was, het resultaat van overdenkingen, die hem den avond van een moeitevol leeven zoo helder en vrolyk maakten.

Geene dezer Verhandelingen is geheel uitgewerkt. Eenigen zyn een bloot ontwerp. Anderen weinig meer. Alles is welkom, zoo als het is, van die waardige hand.

Dit eerste Deel bevat: 1) Eene Verhandeling over den toestand der Wereld, ten tyde der geboorte van Jesus. 2) Over het leeven en karacter van Jesus. 3) Over de buitengewoone grootheid en hoogheid van zynen persoon. 4) Over de wettigheid des Verlossers. 5) Over de Leer van Jesus wegens God en de Voorzienigheid, en daaruit afgeleidde eerste grondwet, de liefde Gods. 6) Over de tweede grondwet, liefde des Naasten. 7) Over de Leer van de onsterflykheid der ziel en een toekomend leeven. 8) Over de Verzoening en Genoegdoening. 9) Over de schikkingen, die de Heiland, tot voortduuring en uitbreiding van dezen Godsdienst, gemaakt heeft. 10) Over de volmaaktheid der Leer van Jesus, en den Geest van den Christelyken Godsdienst in 't algemeen. 11) Over Jesus als Messias.

Veelen zal de waardige Gryzaart niet vasthoudend genoeg aan de grondstellingen der Protestanten toeschynen. By anderen zal hy geöordeeld worden nog te veel ten achteren gebleven te zyn. Onder-

[p. 285]

tusschen zullen onbevooroordeelde en waarheidlievende Leezers, in deze Beschouwingen, verscheidene oorspronkelyke, waarlyk schoone en welgegronde gedachten, en, byna op iedere bladzyde, iets leerryks aantreffen. Doorgaands gaat hy zyn eigen weg. Hy is niet voor het meesterachtig beslissen, maar oordeelt bescheidentlyk.