Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1794

[p. 322]

De schadelyke gevolgen der ligtgeloovigheid aan de woorden van een landlooper en kwakzalver, door eene gebeurtenis aangeweezen.
Door R......M.D.

Belangryke Waarheden, schoon oud, algemeen bekend en toegestemd, verdienen zomtyds eens opgewarmd en als nieuw voorgedragen te worden; vooral dan, wanneer men zodanige gebeurtenissen ontmoet, die bewyzen, dat, hoe zeer het Menschdom van dezelve ten overvloede kundig is, het nochtans niet zelden tegen deeze overtuiging handelt, en zich zelf daar door de grootste nadeelen berokkent; indien dit in eenige zaak waar is, zo is het vooral met opzicht tot de Gezegden en hooggeroemde Geneesmiddelen der Kwakzalvers en Landloopers waaragtig. Een ieder toch is overtuigd, dat hunne Ziektekunde zo wel als hunne middelen niets waardig zyn, dat zy niet anders bedoelen, dan om de ligtgeloovigen de beurs te veegen, en zich verder om hunne ziekte of gezondheid, leven of dood, zeer weinig bekommeren: dat des niet tegenstaande, nu en dan, (de Hemel gaf dat dit slegts zeldzaam gebeurde, of altyd nog zo gelukkig als in dit geval mogt afloopen) de een of ander zich zelf als siagtoffers daaraan overgeeven, zal uit het volgend verhaal kunnen blyken.

De Vrouw van H.S....., van een zwakkelyk, aandoenelyk, gestel, en bleek aangezigt, stond, nu omtrent drie maanden geleeden, met haar Kind op de stoep; een Tirolsche Landlooper, met een Medicyn- of liever een Vergifkasje op den rug, daar voorby gaande, spreekt haar aldus aan: ‘Wel Juffrouw; gy mogt uw Kind wel van de borst doen, want gy hebt de teering, en uw Gort eeten zal u niets baaten; doch ik heb nog wel iets dat in staat zoude weezen om u te kunnen geneezen.’

Deeze aanspraak trof die Vrouw allergeweldigst, te meer, om dat zy, buiten iemands weeten, zedert eenige dagen des morgens gort Gebruikt had, alleen uit vreeze dat zy anders te zwak mogt worden om haar Kind behoorlyk te kunnen stillen; daar nu deeze Knaap dit juist geraaden had, twyfelde zy in het minste het of zyn ove-

[p. 323]

rig gezegde zoude ook ontwyfelbaar waar zyn, en dat hy haar het een en ander had kunnen aanzien, zo als hy verzekerde; dat zy nu dierhalven, door een kort aanstaanden dood, van haar geliefden Man, Kinderen, en vooral van haar tederstgeliefde zuigeling, zoude gescheiden worden, dit denkbeeld viel haar ondraaglyk: vergeefsch poogde die Schurk, met haare ontsteltenis zyn voordeel willende doen, haar zyne Geneesmiddelen als onfeilbaar aan te pryzen; want, hoe groot ook haar vertrouwen op zyne Ziektekunde was, stelde zy, nochtans, geheel geen vertrouwen in zyne Geneesmiddelen: zy liep in haare huis, en gaf zich ten eenemaal aan de sterkste uitwerkzelen eener diepe droefgeestigheid over. Haar Man, vervolgens te huis gekomen zynde, kon, even weinig als haare naastbestaande Vrienden, de oorzaak van haare droefgeestigheid ontdekken, die zy zich voorgenomen had volstrekt geheim te houden, om dat men haar anders mogt willen noodzaaken van haar Kind te speenen, het welk zy als het grootste ongeluk voor het zelve hield, en liever haar leven wilde opofferen, dan haar Kind door het onttrekken van haar zog in gevaar te brengen. Men poogde haar, vervolgens, door allerleie beweegredenen over te haalen, om eens met my, haar gewoonen Geneesmeester, in welken zy altyd een groot vertrouwen gesteld had, te raadpleegen; doch ook dit was vrugteloos, om dat zy bedugt was, dat ik alsdan in de eerste plaats verlangen zoude dat zy het Kind van de borst zoude doen. Na verloop van eenige dagen kwam echter haar man by my, met verzoek dat ik haar mogt gaan zien, dewyl haar zeker iets moest scheelen, schoon men niet wist wat, en dat ik my vooral toch niet ligtelyk mogt laaten afwyzen. By haar komende, vond ik dat zy 'er zeer vervallen, bleek-geel van kleur, uitzag, en zeer dorstig was; een drooge tong, bitteren smaak in den mond, drukkende zwaarte op de krop der maag en knaagende pyn in de lendenen, had: niet zonder zeer veel moeite, en alleen op de sterkste verzekering, dat niets anders dan een overmaat van galstoffe in de maag van dit alles de oorzaak was, liet zy zich beweegen, om van een zagt braakmiddel, uit eenige weinige greinen braakwynsteen vervaardigd, gebruik te maaken. Den volgenden dag haar weder bezoekende, vond ik haar zeer opgeruimd van humeur, uit hoofde der, in allen opzichte, zeer gelukkige uitwerkingen van het voorgeschreeven ge-

[p. 324]

neesmiddel. Zy verhaalde my toen omstandig al het gebeurde, met byvoeging dat zy my daags te vooren met de uiterste oplettenheid aangehoord had, of my ook eenige uitdrukkingen mogten ontglippen, die haar in het denkbeeld der, na haare overtuiging, volstrekt doodelyke teering, zouden bevestigd hebben; want dat ik het opentlyk zoude te kennen geeven, verwagtte zy geheel niet, of, dat ik op de noodzaakelykheid van het Kind te speenen, het welk zy mede voor een bewys daarvan zoude gehouden hebben, aangedrongen had, in welk geval zy zich volstrekt voorgenomen had, om geenerhande geneesmiddel te zullen inneemen: dan daar zy nu geheel van het tegendeel overtuigd was, gaf zy zich verder met blymoedigheid ten eenemaal aan myne zorge over; verachtende niet alleen haare voorige dwaaze ligtgeloovigheid, maar zich ook ten uitersten beklaagende, dat zulke schadelyke bedriegers niet van de straaten geweerd, of hun ten minsten belet wierd van onnozele onkundige menschen op zulk eene godlooze wyze te mogen misleiden en in levensgevaar te brengen, zo als zy zelve en door haar ook het zoogende Kind daar in geraakt waren.

Ik schreef haar vervolgens de noodige Geneesmiddelen voor, en had het genoegen van, na verloop van veertien dagen, haar gezond, en volkomen in staat om haar Kind verder te zoogen, te mogen verlaaten, na welken tyd zy tot nu toe ook volkomen wel gebleeven is.

Amsterdam,

3 July 1794.