Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1794

Waarneemingen wegens den dauwworm.

Wel Edele en zeer Geleerde Heeren!

In de Letteroefeningen voor 1793, No. 7, gezien hebbende, dat een myner Vrienden, de Heer Doctor kraus, eene Vertaaling over den Dauwworm der Kinderen, van den zeer Geleerden Hoogleeraar strak, te Maints, heeft uitgegeeven; en, daar myn Vriend my daarin is voorgekomen, zo geloof ik tog eenig nut aan het Publiek te zullen doen, met eenige Waarneemingen

[p. 142]

van deeze Ziekte bekend te maaken; (te meer, daar de Autheur myn Leermeester was; en ik onder zyn bestuur veele Zieken waargenomen heb.)

Ik heb eene menigte Ziekten door dit specificq van den Dauwworm, zo wel in Duitschland, als hier te Lande, geneezen, en welke meestal niet anders merkwaardigs noodig hadden, dan naar het Voorschrift van den Heer Professor strak behandeld te worden, en zal derhalven daarvan geen gewag maaken; doch de twee volgende Gevallen schynen my zonderling, en van gewigt te weezen.

Een Jongman van omtrent achttien Jaaren, zeer schielyk, en zonder eenige voorafgegaane bekende oorzaak, een Zinking op zyn regter oog bekomen hebbende, liet my roepen: zeggende, dat het met hem was, als of hy een Floers voor het oog had, en konde 'er niet wel mede zien: uiterlyk zag men eenige troebeligheden over den Oogbol verspreid, met eene ligte ontsteeking.

Ik deed den Lyder eene Aderlaating, en gaf des morgens en 's avonds Pillen uit de Rheum Gum. Guajac. Sal polych. Tart. Emetic. en Sapo: uiterlyk gaf ik een Collyrium, uit Aq. Veget. M.G. met de Vitriol. alb. en liet agter de beide Ooren de Ecorce de Garou leggen: maar by alle deeze middelen wierd het oog slimmer, en de Lyder konde 'er niet meer mede zien. Het linker oog begon daar by ook erger te worden, het geen my in eenige verlegenheid bragt.

In deeze omstandigheden, vroeg ik verscheide Menschen, die dagelyks om den Jongeling heen waren, en wel byzonder aan eene Meid, die langen tyd in dat huis gediend had, of de Patient niet het een of ander ongemak aan het hoofd of aangezigt gehad had, (ik verbeeldde my dat zomtyds een Uitslag, of Schurft, op het hoofd schielyk door smeeren verdreeven was,) waarop ik tot antwoord kreeg, dat men zig niets daarvan herinneren konde; maar wel, dat hy in zyne kindschheid den Dauwworm gehad had; doch, over het jaar oud zynde, was daar niets meer van vernomen, dan alleen, van tyd tot tyd, een kleinen Uitslag aan het voorhoofd, en wel byzonder in het voor- en najaar, het welk alsdan met een zeker soort van Wasch-water gemakkelyk wegging; hebbende zulks de Lyder twee

[p. 143]

Maanden te vooren nog gehad, en door het wasschen was het wederom verdweenen.

Deeze vertelling gaf my het denkbeeld, of ook het miasma van den Dauwworm oorzaak van de blindheid was: ik nam Pillen en Oogwater weg, en gaf op denzelfden avond den Lyder eene halve Drachma, voor een Gift, van de Jacea; en zo continueerde ik 's morgens en 's avonds. Na omtrent vier weeken dit middel gebruikt te hebben, kwam de uitslag boven het regter oog voor den dag, en was niet te miskennen; de Urin had ook de Katten-pisreuk gekreegen; (een zeker teken, dat het miasma door de Medicynen aangetast, en bekwaam gemaakt was om uitgevoerd te worden,) ik vermeerderde de Dosis tot een Drachma. De oogen wierden alle dagen beter, de Uitslag verdween, en na drie Maanden was de Lyder volkomen hersteld; - 12 Jaaren daarna den Lyder gesprooken hebbende, heeft hy my verzekerd nimmer den minsten Uitslag bespeurd te hebben, nog veel minder eenig ongemak aan de oogen.

Anno 1790, in G........ in Guarnisoen liggende, wierd ik by den Raadsheer J....... geroepen, welke my zyn Zoontje, van omtrent 6 a 7 Jaaren, voorstelde, 't welk met een Uitslag, van het hoofd tot de voetzoolen, deerlyk en erbarmenswaardig geplaagd was, zo dat ik wel betuigen kan diens weerga in myn leeven niet gezien te hebben. Gevraagd wordende, wat ik van de Kwaal dagt, en of 'er eenig soulagement of hulp op te vinden zoude zyn? Na my te hebben laaten onderrichten, hoe lange het wel geleeden was, dat hy dien Uitslag gehad hadde, en vernam hoe oud het ware, zo examineerde ik den Uitslag nader, en verklaarde denzelven voor een Melkschurft, of Dauwworm, met byvoeging, dat, zo het Dauwworm mogt zyn, het Kind geneezen zoude worden, dewyl men daar voor een specisicq middel had. Wyders wierd ik geinformeerd, dat het Kind, zo oud het was, altyd onder de handen van Doctoren en Chirurgyns was geweest, welke het zelve nu ongeneesbaar verklaarden, en dat 'er ook niemand was die zulks geneezen zou: dat men der Natuur nu verder de geneezing moest overlaaten.

Ik beautwoordde dit, met te zeggen, zulks wel te willen gelooven; maar verzogt teffens, dat, indien zy my eenige Maanden tyd geliefden te geeven tot de genee-

[p. 144]

zing, haar Kind (zo ik presumeerde) onfeilbaar geneezen zoude worden. Men stond myn begeerte toe, en men beloofde my alles exact naar te komen, wat ik ordonneerde; ik begon dan, den 28 November, Poeijers uit de viola tricolor aan het Kind 's morgens en 's avonds een scrupel pro dosi toe te dienen; 20 Poeijers gebruikt hebbende, gaf ik 20 Poeijers van een halve Drachma pro dosi; deeze wederom gebruikt zynde zonder de minste verandering in den Lyder te hebben waargenomen, als alleen dat het jeuken niet meer zo erg was, gaf ik van de volgende 20 Poeijers 2 Scrupels pro dosi. Deeze ook wederom zonder merkelyke verandering gebruikt zynde, als dat het water meer dan naar gewoonte begon te ruiken, en het my ook toescheen, als of 'er eenige verandering in de Schurft was, welke ik echter niet beschryven kan, zo vermeerderde ik de Dosis tot eene Drachma, en gaf wederom eenige Poeijers - ordonneerde teffens de emollieerende Baden, alle dagen eens, welke ook met veel geduld een tyd lang gebruikt zyn geworden. Hier op was ook geene zonderlinge verandering, als dat de korsten van den Uitslag niet dikker wierden, en 'er minder scherpe vogten uit kwamen; het jeuken was ook draagelyker dan voorheen. Den 7 January gaf ik een Decoctum Laxans, en na deezen veranderde ik de Medicynen, om dat ik de Ziekte met een ander miasma vermengd vond. Den 8 January gaf ik Poeijers uit Drachma Semiss. Viol. tricol. et Sulphur. Aurat. Antim. 3oe proecipit. Gran. ij pro dosi, waar van ik 's morgens en 's avonds één liet gebruiken, en daarmede continueerde tot den 14 Maart; dan in deezen tusschentyd kwamen 'er veele raisonnementen, zo wel over my, als myne Medicamenten, voor den dag; altyd met de rechterlyke machtspreuk, het is tog ongeneesbaar, en hy zal het Kind niet geneezen; ik dagt, met esopus, Quasi..... Dog de Ouders, en byzonder de Moeder, bleeven goeden moed houden, en verzekerden my, het Kind met de Medicynen te zullen laaten continueeren.

Ik herhaalde de Poeijers met het Sulph. Aurat. Antim. en liet het Kind met een water, uit Teer geprepareerd, alle dagen tweemaal wasschen. Nu had ik het genoegen het zelve van dag tot dag in beterschap te zien toeneemen. Zelfs in het midden van de Maand Mey, was het Kind reeds zo verre, dat het geheele Lyf genoeg-

[p. 145]

zaam schoon, en 'er weinig jeukte was. Dan, daar ik met het Regiment, in het laatst van Mey, marcheeren moest, zo persuadeerde ik de Ouders, om tog het middel te continueeren; dat ik daartoe genoegzaame Medicynen zoude laaten; het welk zy my dan ook beloofden na te komen.

Na myn vertrek vernam ik niets meer van den Patient, dan in de Maand November 1791; toen kreeg ik, tot myn groot genoegen, van des Patients Vader het volgende schryven:

Wel Ed. Gestrenge Heer!

‘By gelegendheid, dat ik den Heer van M..... rencontreerde in 's Hage, vernam ik, dat zyn H.W.G. met Uw Ed. G. correspondeerde; ik neem de vryheid onder deszelfs adres een klein Lettertje in te sluiten, met berigt, dat onze simeon petrus volkomen door applicatie van UEd. Medicamenten geneezen is van de zo jammerlyke plaag van den Dauwworm. Ik vinde my verpligt, hier van Uw Ed. G. kennis te geeven, 't geen Uw Ed. G. niet minder dan my plaisier zal doen.’

B.D.V.J......

's Hage, den

4 September 1791.

Zal men niet aan het boosaartige Schurft op het hoofd met dit Middel wat goeds kunnen doen? Ik heb nog geene occasie gehad zulks te probeeren, edog zal hetzelve appliceeren, wanneer het my voor mogte komen.

Verders ben met de volkomenste Hoogagting,

Wel Edele en zeer Geleerde Heeren!

Uw E.D.W. Dienaar,

h.w. nissaeus, M. Dr. en Chirurg. Major van het Regim. Mariniers van den Generaal Major

westerlo.

Brielle, den

5 December 1793.