Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1794

[p. 615]

Leerrede over de Redelyke, Christelyke, Republikeinsche Vaderlandsliesde, naar aanleiding van 2 Petri I: vs. 7^b. Gehouden op den Avond van den Algemeenen Dank-Vasten Bededag, den 26 Maart 1794. Door W. Goede, Leeraar des Christendoms in de Euangelisch Luthersche Gemeente te Campen. Te Amsteldam by M. Schalekamp, 1794. In gr. 8vo. 66 bl.

In de Inleiding tot de hier aangekondigde Leerrede onderzoekt de Eerw. goede, waarom de Christlyke Godsdienst, zo min als de Vriendschap, de Vaderlandsliefde uitdruklyk hebbe aanbevolen, en geest, van dit verzwygen, redenen, die ons allezins voldoende zyn voorgekomen. Zy zyn ontleend, deels uit den aart der zaak zelve, deels uit de omstandigheden van tyden, in welke de Leere van jezus wierdt verkondigd; terwyl, intusschen, in die Leere verscheiden byzonderheden voorkoomen, welke de waare Vaderlandsliefde niet slegts niet afkeuren, maar veeleer begunstigen en aanmoedigen. In de Verhandeling zelve stelt de Leeraar zich twee zaaken voor: te weeten, te doen zien, wat niet, en wat al, voor Vaderlandsliefde moet worden aangezien. Het is geene Vaderlandsliefde, wanneer men het land zyner geboorte voor het eenige beste op den geheelen aardbodem houdt; of wanneer men de Staatkundige inrichting, de zeden en gewoonten, welke aldaar plaats hebben, boven alle andere hoog waardeert; of wanneer men de gebreken, welke aldaar heerschen, telkens uitbromt, en eene geheele omwenteling in het Staatsbestuur als het eenig redmiddel telkens als eene wenschelyke zaak voordraagt; of wanneer men het Volk, waartoe men behoort, voor het meest, zo niet eenig door God beminde Volk houdt, en op andere Natien, 't zy vrienden of vyanden, met veragting nederziet; of, eindelyk, wanneer men meent, uit Patriotisme, andere volken te mogen en te moeten mishandelen, en den nationaalen haat niet slegts met woorden, maar ook met daaden, te betoonen. Niet onaartig maakt de Eerw. goede, in het slot zyner eerste Asdeelinge, deeze aanmerking: ‘Wy yveren gewoonlyk zo voor de rechtzinnigheid in onze begrippen van den Godsdienst, dikwyls zelf met onverstand. Wy schrikken voor den naam van Kettery, en hooren niet zonder huivering de lyst van

[p. 616]

Aanen en Isten opnoemen, uit vreeze, dat zy ons moogen besmetten. Wy zyn byzonder sterk ingenomen tegen de Jooden: - en nogthans koesteren wy, in onze Staatkundige en Godsdienstige manier van denken, eene menigte Joodsche Ketteryen en Rabbynsche onrechtzinnigheden.’

Hier op gaat de Eerw. goede over, om de echte Vaderlandsliefde stellig te schetzen. Zy bestaat, ‘in een oprecht, verstandig en yverig streeven, om het algemeene best van dat land, waar aan men door geboorte of inwooning is verbonden, by iedere gelegenheid, met alle mogelyke zorgvuldigheid en naauwgezetheid, te bevorderen.’ Dit denkbeeld wordt vervolgens nader ontwikkeld, met aanwyzing, hoe de Vaderlandsliefde, zo wel in eene Eenhoofdige als in eene Republikeinsche Regeering, kan plaats hebben; aan welke laatstgemelde hy, evenwel, verre den voorrang geeft: waarom hy zich dan ook verledigt tot het beantwoorden der Vraage: ‘Waarin bestaat het Republikeinsch Patriotisme eigenlyk, of wat is het Characteristieke van hetzelve?’ Met veel oordeel en bescheidenheid, hoewel slegts met eenige losse trekken, volgens des Leeraars bedoeling, wordt deeze Vraag beantwoord, en de voordeelen, welke een Republikein boven den onderdaan eener Eenhoofdige regeeringe geniet, ontwikkeld. Naar gewoonte behelst de Toepassing een beklag over den zinkenden staat van het Vaderland, met ernstige Vermaaning, om, door Zedebetering, en door andere gepaste hulpmiddelen, zo niet den ouden bloei te herstellen, immers den verderen teruggang te verhoeden.

Naar ons inzien verdient deeze Redevoering aanpryzing, zo wel om den bescheidenen voordragt, als om den zaaklyken inhoud. Alleenlyk dunkt ons de Voorafspraak een weinig te uitvoerig. Meer dan eens hebben wy, onder het aanhooren van diergelyke uitgerektheid, ondervonden, dat dezelve den toehoorderen verveelde.