Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1794

Het leeven van Jeanne de St. Remy de Valois, gewezen Gravinne de la Motte, door haar zelve beschreven. Twee Deelen. Te Dordrecht by de Leeuw en Krap, 1793. In gr. 8vo. 786 bl.
Bylagen tot het leeven van bovengemelde, behelzende Brieven van de Koningin van Frankryk, en den Kardinaal de Rohan. Uit het Fransch vertaald. Zonder jaargetal, of naam van Drukker of Vertaaler. In gr. 8vo. 64 bl.

Zoo wonderbaar is deeze Levensgeschiedenis, dat wy dikmaals getwyfeld hebben, of wy geen' Roman voor ons hadden. Wy zouden zelfs nog heden twyfelen, indien, in de Voorrede, niet door de Schryfiter verzekerd werdt, dat dit Werk naauwkeurig overeenkomt met het oorspronglyke, met haar eigen hand geschreven, en in handen gesteld van den Heer bew, No. 28, in Paternoster-Row te London: zynde de Vertaaling gemaakt naar de uitgave, welke gedrukt is naar een Exemplaar, met de eigen hand der Gravinne getekend, en gevonden onder de papieren van den Heer de la porte. Intendant van de Civile Lyst, enz. zynde het eenigst dat nog overig was van de geheele uitgave, welke het Hof hadt opgekogt, en die het in de Ovens van de Porcelein - fabriek te Sevres heeft laaten verbranden.

De Gravin de la motte rekent haar geslacht, van Vaders

[p. 562]

zyde, uit het huis van Valois, van het welk hendrik de derde, mede afkomstig zynde, het laatst den Koninglyken troon van Frankryk beklom, en naderhand vermoord werdt. Haare Moeder, maria jossel, was van eene geringe geboorte, en verleidde haaren Vader, zo dat deeze een Huwelyk met haar sloot, tegen den zin van zyne Ouderen. Het ongeluk volgde welhaast deeze verbindtenis; terwyl het kwaade humeur der Vrouw, de uit dien echt voortgesprooten Dochter niet zelden mishandelde, waar door de oneensgezindheid en de armoede te gelyk hun leeven bitter maakten. Nog een Kind zynde, moest de Gravin, op bevel van haare Moeder, de voorbygangers het volgende toeroepen: ‘Myne Heeren, of Mevrouwen, hebt medelyden met een arme Wees, die in eene regte lyn van hendrik de tweede van Valois, Koning van Frankryk, asstamt.’ Terwyl haar Vader gevangen werdt genomen, om dat men waande, dat hy, op eene bedrieglyke wyze, zich een naam toeeigende, die men geloofde dat uitgestorven was. Hy stierf, en zyne Vrouw verwisselde spoedig haar verlies, met een Soldaat, die de Dochter even zo slegt behandelde, als de Moeder reeds gewoon was te doen.

Eene menigte voorvallen, die alle elkander vervangen, en op eene onderhoudende wyze voorgesteld worden maaken het byna onmogelyk, om 'er kortelyk een doorgaand en aaneenhangend bericht van te geeven. Het zo veel gerucht maakend geval van den Kardinaal de rohan, ten opzichte van zeker Halscieraad van de Koningin van Frankryk, wordt hier omstandig voorgedragen, schoon niet zeer tot lof van de twee laatste persoonen, hoewel Mevrouw de la motte den schyn van schuld op zich gelaaden had. Haare straf, haare door de Koningin zelve begunstigde vlucht, maar voornamelyk de Bylagen tot deeze Levensgeschiedenisse, getuigen zeer veel ten nadeele van den Kardinaal. De Koningin, schoon even misdaadig, schynt beiden hier te slim geweest te zyn, vertoonende haare brieven genoegzaam, dat zy te veel doorzicht had om cagliostro anders dan een Kwakzalver te beschouwen, die evenwel bekwaamheid genoeg bezat, om de Gravin, zo wel als de Kardinaal, als twee speelpoppen van zyn bedrog te behandelen. De dood der Gravin, 20 Augustus 1791, wordt in een Aanhangzel beschreven Men kan dit Werk als een gepaste Bydrage beschouwen, tot het geen men, zedert eenigen tyd, in Frankryk, zo ten opzichte van het gedrag van het Hof, als de opsluiting in de Bastille, geschreven heeft: nadien het beide, in verscheidene gevallen, opheldert, en den afkeer doet billyken, die sommigen tegen die beiden getoond hebben: zo dat Hof en Bastille te Parys thans alleen nog maar by naame bekend zyn.