Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1794

[p. 387]

Zedelyke Verhaalen, Fabelen en Vertellingen, voor de Nederlandsche Jeugd. Door N.C. van Streek, geb. Brinkman. Te Amsteldam by J.B. Elwe, 1793. In 8vo. 200 bl.

Deeze Verhaalen, enz. zullen, naar ons inzien, niet missen te beantwoorden aan 't Heilzaam Oogmerk, dat zich Mej. van streek heeft voorgesteld, in dezelve voor de Nederlandsche Jeugd te vervaardigen. De Verhaalen, enz. zyn duidelyk naar de vatbaarheid der Jonglingschap geschikt, en de zedelyke aanmerkingen zyn niet alleen voor deeze, maar ook voor meer bejaarden geschikt, en moeten voor den bedachtzaamen nuttig bevonden worden. Het Voorbericht meld ons, dat veele Fabelen overgenoomen zyn uit den Franschen Dichter de la motte, doch naar de omstandigheden der Nederlandsche Jeugd veranderd; hoewel 'er ook veelen, en wel twee derden, het eigendom zyn van Mej. van streek. Aan 't hoofd van ieder Verhaal of Fabel is een klein Plaatje gesteld, dat dit Boeksken voor de Kinderen zo veel te aangenaamer maakt, waar toe ook, voor anderen, de zoetvloeijende Versjes, die elke Afdeeling sluit, kunnen dienen. - Tot een staaltje diene het volgende:

De Twee Standbeelden.

‘Op de top van een prachtigen tempel, in Griekenland, wilde men eens het Standbeeld van Pallas plaatsen - om dit gedenkteken te vervaardigen, stelde men de twee beroemdste Kunstenaaren in 't werk; en 'er werd eene zeer groote som beloofd aan hem, die het fraaiste Standbeeld zoude vervaardigd hebben - de beelden moesten echter alvoorens openlyk ten toon gesteld, op dat ze algemeen zouden kunnen beoordeeld worden - de Kunstenaar die den prys wegdroeg, zou alleen het geld, en des ook de roem genieten. - Elk van hun bevlytigde zich, en bezigde al zyn kunstvermogen - de glorie en het voordeel vuurden beiden aan - zy hadden hunne pronkstukken welhaast voltooid - men bragt dezelven op het voorplein van den tempel - 't volk verzamelde zig aldaar in menigte - het ééne Standbeeld trok de oogen en goedkeuring van allen tot zich - het andere bezag men naauwlyks - dat geene, 't welk men bewonderde, schitterde door duizende bevalligheden; alle de trekken waren fyn, en edel; het geheele beloop was bevallig en uitgewerkt; de hekelaars zelfs vonden 'er niets op te zeggen - 't andere, daar en tegen, werd algemeen afgekeurd, het was, volgens het algemeene oordeel, slechts een onvoltooid stuk marmer; ieder trek was grof, en had een lompen omvang; 't was een vreeslyke

[p. 388]

groote gestalte; het volk wilde het den werkman doen terug zenden - hy, zeide men, die het andere Standbeeld vervaardigd heeft, is de Meester, terwyl men den anderen voor zyn' leerling kan houden; men was gereed om de beloofde som aan den gezegden Meester af te geeven, zonder zich verder te beraaden. - Wacht, zeide de Beeldhouwer, wiens werk afgekeurd werd; men moet de proef eerst van onzen arbeid neemen - is het voor 't voorplein van den tempel, dat myn Standbeeld gemaakt is? - Neen! - nu, dat men het dan, nevens het andere, boven op den tempel plaatse; en gy zult van hier kunnen zien, wiens werk 't volmaaktste is - men deed dit, terwyl men zich ondertusschen over de moeite en kosten reeds beklaagde; maar zo dra de beide Standbeelden op den tempel gesteld waren, veranderde alles van gedaante - het bewonderde Standbeeld verloor alle zyne schoonheid; de fyne trekken, die men eerst zo geroemd had, verslaauwden door den afstand, en men kon dezelven byna niet onderscheiden.

Het andere, daarentegen, verkreeg door den afstand alle mogelyke bevalligheid, die men nimmer aan het zelve had toegeschreeven, toen men het van naby beschouwde. - Men moet alles op zyn rechte plaats zien.

Dit Verhaal toont u, o jeugd! dat men, om tot een hoogen trap van bekwaamheid, in welk vak het ook zy, maar vooral in dat der Kunsten en Weetenschappen, te geraaken, het niet genoeg zy, slechts algemeene regelen van juistheid en orde te volgen; maar dat hiertoe ook eene oordeelkundige onderscheiding der voorwerpen, der oogmerken, en der standen vereischt wordt - iet voorwaar, dat veel oplettenheid, en een juist oordeel vordert, en deeze kiesche onderscheiding is het, die in alle vakken het schoone van een werk uitmaakt - dit heeft zelfs invloed op de zamenleeving, en iemand die oordeel genoeg heeft, om zich deeze juiste onderscheiding der voorwerpen, waarmede hy te doen heeft, ten nutte te maaken, zal zich veel verdriets bespaaren.

Door vlyt en oefening wordt men in kunst volleerd;
De Kunstnaar is 't alleen die waare kunst waardeert.
Laat vry het dom gemeen zyn edlen roem bevlekken,
Het einde zal zyn' roem aan deeze schande onttrekken;
Zyn werk, door Kunstenaars heschouwd, wordt eens beloond.
En toont, hoe kunst, hoe vlyt, met glorie wordt bekroond.’