|
| |
| |
| |
Beschryving van den Archipel, tot nut van den Krygsman, Zeevaarenden en Handeldryvenden. Volgens de nieuwste Waarneemingen opgesteld door den R.v.K., Lid der Koninglyke Maatschappy van Weetenschappen te Berlyn. Te Amsterdam by J. Allart, 1793. In gr. 8vo. 198 bl., met eene uitgebreide Kaart.
De Ridder van kinsbergen deelt, in dit Werk, eene beknopte Beschryving mede van de eertyds zo vryë als bloeijende Eilanden van den Archipel; thans onder het onbepaald Despotismus der Turken zuchtende, en tot de grootste elende vervallen zynde. Hy begint zyne eerste Afdeeling met het Eiland Candia; beschryft de Europeesche Kust, en die Eilanden welken gerekend worden aan dezelve eigen te zyn, als Ceriguo, Milo, Thermia, Andro, de Stad en de Golf van Athenen, Negroponte, de Kusten van Thracien en Macedonien, de Golf van Saloniki; Lemnos, met deszelfs Haven en Kasteel. Hier aan het Kanaal der Dardanellen gekomen zynde, verlaat hy Europa, en wendt zich naar de Eilanden op de Aziatische Kust liggende, als Tenedos, Metelin, de kleine Eilandjes Porto Seguri, de Golf van Smirna, de Eilanden Samos, Nicaria, Tino, Micony, Paros, en deszelfs Haven Naussa; beschryvende tevens de vastigheden en sterkten, door de Russen, in den voorgaanden Oorlog, in die Haven aangelegd; eindigende deeze eerste Afdeeling met de beschouwing der Eilanden Naxia of Naxo, en Nio, van waar hy weder tot Candia te rug komt. In de tweede Afdeeling, begint de Ridder zynen togt van het Kanaal der Dardanellen, aan de Europeesche Kust; zeilt de Zee van Marmara door, Constantinopolen voorby, en door deszelfs Kanaal naar de Zwarte Zee; vervolgens, langs de Asiatische Kust, weder
naar de Dardanellen terug. Beschryvende, op dien togt, eerst de nieuwe Kasteelen van Europa, en die der Dardanellen; vervolgens de Dardanellen zelve; de Eilanden van Marmara; de Stad Constantinopolen, met deszelfs omliggende Streeken en Voorsteden, zoo wel op de Kust van Europa, als op die van Asien, gelegen. Eindigende deeze Afdeeling, 1) met eenige Aantekeningen, betreffende de Land- en Zeemagt der Turken, vóór den laatsten Oorlog; 2) met eenige Aanmerkingen, betreffende de middelen van Defensie van het
| |
| |
Kanaal der Zwarte Zee, en die der Kusten van Europa en Asia, aan hetzelve grenzende; gevolgd van eenige belangryke Aantekeningen, en Aanmerkingen omtrend de diepten op de Europeesche en Asiatische Kusten.
Agter deeze beide Afdeelingen zyn, ten gebruike van den Zeeman, eenige Aanmerkingen gevoegd, omtrend de Westelyke Kust van Morea, en wel voornaamlyk de Havens en Ankerplaatsen van Navarino, Corron en Modon betreffende. Zynde deeze Beschryving daar te boven met eene geheel nieuwe en veel verbeterde Kaart van den Archipel voorzien.
Dit Werk, waarvan de eerste druk op kosten van den Autheur, en alleen ter leezinge van zyne Vrienden, gedrukt was, doch het welk nu voor 't algemeen te bekomen is, bevat eene menigte bewyzen, en doorslaande blyken, van des Schryvers kunde en oplettenheid. Overal toont de Ridder, dat hy zelve den Archangel bevaaren heeft, en, met het doordringend oog eens Krygsmans, de zwakke en sterke plaatsen daarin heeft opgemerkt. Niet alleen nuttig zynde voor den Zeeman, wien hy de Coursen, Verheden, Diepten, enz. van dat Vaarwater omstandig aanwyst, deelt hy, in zyne beschryving der byzondere Eilanden, den Staat- en Handelkundigen Leezer ook telkens belangryke berichten mede, die by hun gewigt ook den stempel der Waarheid en Nieuwheid draagen, en derhalven zeer wel tegen andere vroegere Beschryvingen vergeleken mogen worden. Om onze Leezers hier van te overtuigen, zullen wy, het Werk doorloopende, hier en daar eenige korte Beschryvingen daar uit overneemen.
‘De tegenwoordige onvruchtbaarheid van het Eiland Candia, het geen thans haare eigene bewooners niet voeden kan, moet niet aan den grond, noch bergachtige ligging, worden toegekend, dewyl ze alleen aan de vexatien der Turken, de luiheid en onkunde der Slaaven, te wyten zy; want zeker is het, dat dit Eiland op zich zelve meer dan ééns zoo veel bewooners voeden kan, welker getal men thans op 240,000 begroot. - Door het Despotismus der Turken is de gevoeligheid der Grieken ten eenemaal uitgedoofd, en in eene volslagene vadzigheid veranderd. De Sphactrioten, welke de bergachtigste gedeelten van het Eiland bewoonen, hebben alleen de oude dapperheid en zucht tot vryheid van de Cretensers overgeërfd, en zouden op het eerste oogen- | |
| |
blik eener onderneeminge tegen het Eiland gereed zyn om dezelve te bevorderen, en het juk der Turksche Dwingelandy af te schudden.
Ceriguo is de Sleutel van den Archipel, doch deszelfs Fortificatien zyn in een zeer slegten staat, kunnende voor niets gerekend worden. - Milo brengt zeer veel Tarwe, Katoen, Snyboonen, Meloenen, Citrouilles en Colloquinte voort.
Op het Fort la Palamide hebben de Turken hun Arsenaal geplaatst; het welk met eene menigte van bomben en kogels, van verschillend kaliber, voorzien is;’ wordende deszelfs toestand, en de wyze om het te attaqueeren, omstandig voorgedragen.
‘Het getal der Inwooners van Napoli di Romania wordt op 6000 gerekend; eenige familiën, in het Fort la Palamide woonende, 'er onder begreepen. De meeste zyn Turken; de Grieksche familiën beloopen naauwelyks 100 in getale, en de Jooden nog veel minder; ook vindt men 'er sommige Armeniaanen. De Franschen woonen in de Voorstad buiten Napels zelve, en dryven eenen vry voordeeligen handel; bestaande voornaamlyk in Oly, Graanen, Wollen, Zyde, Vermilioen, Garst, Snyboonen, Boonen, en andere Artykels; waar tegen zy uit Frankryk ontbieden, Lakens, Koffy, Indigo, Cochenille, Suiker, Lyonsche Stoffen, en andere kleine voorwerpen meer.
Thermia is voor den Koophandel, eenige Zyde uitgezonderd, van weinig of geen belang.’ - De Stad Athenen, zoo beroemd in de oude Geschiedenissen der Grieken, is thans nog aanmerkelyk genoeg, om 'er eene omstandige beschryvinge over te leezen. ‘Dezelve bevat ongeveer 12000 Inwooners, en groeit, wegens de gezondheid der lucht, en de gemaatigdheid, waarmede de Grieken behandeld worden, daaglyks aan. Men heeft dezelve nog onlangs uitgelegt, en, op het eerste gerucht van den Oorlog, met een zeer slegten muur voorzien. De Albaneezen, die zich geduurende den voorgaanden Oorlog in Morea verspreidden, kwamen verscheidene maalen de Stad plunderen, en het was toen, dat de Turken deeze belagchelyke Werken opwierpen: het geen een duidlyk bewys is van de vreeze, welke de Turken voor binnenlandsche onlusten bezielt. Men verzekert ook van goeder hand, dat, in geval van eenen nieuwen opstand, de Grieken meerder moeds dan ooit zouden betoonen, en noch door de vreeze voor hunne meesters, noch door
| |
| |
het herdenken van de voorige strengheid, noch van de trouwloosheid en de kwaade behandeling der Russen, te weêrhouden zouden zyn.
De omliggende streeken van Athenen zyn wel bebouwd. De zo beroemde Rivieren, de Ilissus en Eridanus, verdienen thans den naam van Rivieren niet. De eerste, die aan den zuidkant de Stad en de Citadel insluit, ligt 's Zomers droog; en de Eridanus is een beekjen, het welk, in verscheidene takjes verdeeld, de Olyven-vlakte besproeit. Voor een Esquader zoude hier eenen overvloed van ververschingen, als Ossen, Schaapen, Wild en Groenten, maar geen Brandhout en weinig Water, te vinden zyn.
De Oly is het voornaamste artykel, het welk Athenen oplevert; waar van een gedeelte naar Constantinopolen, een gedeelte naar Venetiën en Frankryk, verzonden wordt; welke handel op twee huizen steunt, aldaar geëtablisseerd, welke nog eenige Wol en Hennip by hunne verzendingen voegen.
De Fortificatien van de Stad Negropont, op het Eiland van dien naam gelegen, zyn van weinig belang. Men rekent het getal van Inwooners byna op 16,000, en van het geheele Eiland, te zamen, op niet meer dan 40 000; zynde een gevolg der despotique regeering en geduurige kwellingen der Turken, waarom eene vruchtbaare landstreek, onder het gezegendste luchtsgestel gelegen, en met de vetste Weilanden voorzien, byna woest en onbewoond blyft liggen. Met een geringen arbeid verzamelt men veel Oly, Koorn en Wyn; de bergen zyn ozeral met bosschen bedekt, en leveren zeer veel Timmerhout op.’
De Golven van Volo, Saloniki, di Contessa en Monte Santo, worden met recht de Koornschuuren van Constantinopolen genoemd. Eene oneindige menigte van kleine Vaartuigen van den Grooten Heer vaaren altyd op dezelve af en aan. De Grieken van het Eiland Hydra leggen zich vooräl op deeze Scheepvaart toe, en dit Eiland levert de bekwaamste Zeelieden van den geheelen Archipel. - De Golf en Stad van Saloniki acht de Ridder van kinsbergen van weinig belang: de eerste, om dat haare noordwestelyke ligging te verre afgescheiden is van het gewoone Vaarwater van den Archipel, en men 'er niet gemakkelyk kan uitkomen. De Stad zelve zou alleen, in gevalle van attaque, en ter provian- | |
| |
deering eener Vloot, in aanmerking kunnen komen. Saloniki levert zeer veel Katoen, Tabak, Graanen, Vee en Timmerhout, op, welke Waaren door Constantinopolen tegen geld, door Smyrna tegen gedroogde Fruit, en door Candia tegen Zeep, worden verruild. Een Esquader zou daar aan alles overvloed vinden. Aan den voet van den berg Olympus, digt by de Haven van Sa Catharina, is het beste Timmerhout, en drie kleine dagreizen van Saloniki zyn zeer goede Yzer- en Koper-mynen. Pik en Harst vindt men in overvloed op Negroponte, en de Vlakten van Macedonien leveren eene menigte van Hennip op. Waarvoor men Duitsche, Fransche en andere Lakens derwaards zoude kunnen voeren, als zynde byna den geheelen Archipel door, doch voornaamlyk te
Saloniki, zeer getrokken en beroemd.
‘Het getal der Inwooners van Saloniki rekent men op 70,000, waar van 20,000 Jooden, 10,000 Grieken, 200 Franschen, en de rest Turken. De Pest van het Jaar 1781 heeft daar zwaare verwoestingen aangericht, en het getal der Inwooners sterk verminderd; meest alle jaaren heerschen hier, tegen het einde van den Zomer, besmettelyke koortsen, welke men gelooft, dat aan de uitdampingen van de moerassen, die zich van de Stad tot aan den mond van den Verdac noordwestelyk uitstrekken, toe te schryven zyn.
De Inwooners van de Stad Lemnos rekent men ongeveer op 1000, waaronder 300 Turken en 700 Grieken; by de Stad is een kleine Haven, en eene vry aanmerkelyke Scheepstimmerwerf. Men rekent op het Eiland 50 Dorpen en 1000 Inwooners: binnen op hetzelve zyn byna geen Turken, en de Landeryën leveren Tarwe, Garst en Wyn, die men meest naar Smyrna vervoert, op. Timmerhout is op dit Eiland niet te vinden, maar wordt derwaards van Tasso en de kusten van de Golf di Contessa heen gebragt. - De Stad Tenedos, alwaar zich alle de bewooners van het Eiland van dien naam bevinden, bevat in zich, behalven 1000 Janitzaren, die de Groote Heer 'er, onder het bevel van eenen Aga, onderhoudt, ongeveer 800 Turken, 400 zo wel Grieken als Jooden, die den Wyn, het eenigste voortbrengzel van het Eiland, tegen Koorn, Hout en andere Producten van de kust van Trojen, verruilen.
De bevolking van het Eiland Metelin bedraagt niet boven 25000 Zielen, waar van ⅓ Turken en ⅔ Grieken.
| |
| |
De daar woonende Turken behandelen alhier de Grieken met grootere verdraagzaamheid, dan elders in den Archipel; niettegenstaande dit alles, is het getal van bewooners, aangezien de uitgestrektheid en de vruchtbaarheid van het Eiland, zeer gering.
Eene menigte schoon land, groote vlakten, overäl door beekjens bevogtigd, liggen onbebouwd. Het Eiland is van grooten overvloed van Brand- en Timmerhout voorzien; zelfs heeft men zomtyds in de haven van Metelin Schepen van linie gebouwd; doch de Werven zyn ten eenemaal vervallen, en in eenen onbruikbaaren staat. - De Bewooners van het Eiland verwaarloozen den Landbouw, en leggen zich meest op de Zeevaart toe, en het Eiland levert zelfs niet genoeg Graanen, voor deszelfs bewooners, op. Zy ruilen, met groot voordeel, het Koorn voor de voortbrengzelen der Olyfboomen, en, derzelver planting en onderhoud weinig moeite vereischende, is dit hun voornaamste werk. - Het Vee en de Weilanden munten boven alle anderen uit.
De Stad Smyrna is open, en van alle vestingwerken en muuren ontbloot: het oude Kasteel op eene hoogte boven de Stad door de Grieksche Keizers gebouwd, ligt byna ten eenemaal verwoest; op hetzelve liggen eenige Soldaaten, waarvan de dienst alleen bestaat in het hyssen der Turksche Vlag, en in het groeten van den Molly uit Smirna, uit drie kleine en slegte stukjes Canon. - Beneden by de Stad, juist by den mond van de oude, doch thans gedempte, haven, is nog een ander Kasteel, op de ruïnes van eene Fortresse, door de Ridders van Rhodus aangelegen, gebouwd; het welk men nog duidelyk uit derzelver Wapens, in blokken marmer uitgehouwen, en waarvan de muuren gemetzeld zyn, ziet. Dit zeer vervallen Kasteel is zonder de minste Defensie; op hetzelve liggen zes kleine Vierponders, welke gebruikt worden om het feest van Bayram, of eenig ander publiek feest, aan te kondigen: zelfs hebben verscheidene particulieren, binnen den omtrek van het Kasteel, hunne huizen gebouwd. - De Disdar bewoont het Kasteel, doch houdt 'er geen volk, en heeft niets anders te doen, dan op eenige gevangenen te passen. Het Fort of Kasteel, aan den uithoek van de Reede gebouwd, is in geenen beteren toestand dan de twee voorige, en bestaat alleen in een Vierkant gebouw met eenige toorens, zonder graft en buitenwerken. 'Er zyn 30
| |
| |
stukken Canon, waaronder 2 metaalen 60 ponders, vyf 18 ponders, tien 12 ponders, en de overige alle van 4 tot 8 ponders. Hier toe houdt de Groote Heer 18 Canonniers, alle genomen uit de nabyliggende Dorpen, welke ook verplicht zyn, om, op de eerste order van den Commandant, 100 man te leveren. - De positie van dit Fort, in eene zo naauwe passage, is zeer belangryk, vermids alle in- of uitloopende Schepen genoodzaakt zyn, op een halve pistoolschoot by hetzelve langs te houden, ten einde niet op de Zandbanken, welke op den anderen wal, voor de rivier Menimen, liggen, te vervallen. Deeze passage is zo naauw, dat de Turken, na het verliezen hunner geheele Zeemacht voor Tchesmé, kans meenden te zien, om dezelve geheel te stoppen, ten einde den Russen het inneemen van Smyrna te beletten. Om hun oogmerk te bereiken, lieten zy, in allen haast, eenige van hun eigene Vaartuigen, benevens twee Raguseesche en twee Fransche Schepen, zinken; doch, tot groot geluk voor den Koophandel, waren deeze middelen niet toereikende genoeg; en, aangezien de groote menigte Vreemdelingen te Smyrna woonachtig, zetteden de Russen hunne overwinningen aan dien kant niet verder voort.
De volkrykheid van Smyrna neemt hand over hand toe, zo wel wegens deszelfs uitgebreiden en bloeijenden Koophandel, als wegens de strengheid, waarmede de Agas de bewooners der rondom liggende Dorpen behandelen, welke meestäl onbewoond en verlaaten zyn. Vóór eene kleine Eeuw wierdt het getal van Inwooners te Smyrna op 30,000 begroot, daar men 'er thands reeds meer dan 100,000 telt; waarvan 65 à 70,000 Turken, 23 à 24,000 Grieken, 6 à 7,000 Armeniaanen, 10 à 12,000 Jooden, en 4 à 500 van andere Natiën.
Het district van Smyrna strekt zich ten Noorden slechts weinige, maar aan den Zuidkant wel 25 en 30, mylen uit, en levert eenen overvloed van Oly, Tarwe, Turks-koorn en allerhande soorten van vruchten op: welke gedeeltelyk in het land vertierd, en gedeeltelyk, door de havens van Adajat en Scala Nova, naar Maltha en andere plaatsen van Europa worden vervoerd. Smyrna en deszelfs omliggende streeken leveren ook nog veel Catoen, Wol, Wasch en Rozynen, op, doch de Zyden en andere stofsen, Galnooten en verdere Droogeryën, welke van hoogerop derwaards gebragt worden, staan ver- | |
| |
keerdelyk, als voortbrengzels van Smyrna, by veelen te boek.
De Koophandel trekt eene menigte Vreemdelingen derwaards, en dezelve maaken verreweg het grootste gedeelte der Inwooners uit; geheel Anatoliën, Morea, Candia, de Eilanden van den Archipel, ja Persien zelfs, brengen zeer veel tot de bevolking van Smyrna toe. In het geheele Turksche Ryk wordt geene Stad gevonden, waarin de Inwoonders minder geplaagd worden, of met grooter vryheid den Koophandel dryven; zo dat men veilig mag verzekeren, dat de Inwooners van Smyrna, door van Meester te veranderen, niet gelukkiger kunnen zyn.
De Koophandel van Smyrna, schoon dezelve jaarlyks op 20 millioenen guldens kan gerekend worden, zoude nog eenen veel grooteren aangroei kunnen erlangen, byaldien Persien, zedert eene halve Eeuw in eene regeeringloosheid vervallen, zich eindelyk onder het gebied van eenen Vorst vereenigd zag, en, de communicatie met de Turksche Provintiën geopend zynde, aan de Caravanen eenen veiligen doortogt wierd verleend. Ook zoude het zeer mooglyk zyn, om eenige nieuwe takken van Koophandel aan te leggen, zo het Gouvernement der Turken zich hier toe bevlytigde; doch hierin, gelyk in al het overige, is het ondoenelyk den Turken gezonde denkbeelden in te boezemen, in de plaatse van de verkeerde principes, waarop hunne regeeringsvorm rust.
Samos levert, gelyk de meeste Eilanden van den Archipel, Fruit, Wyn, Zyde, Pek, Honig en Wasch, op. De Zyde is zeer fraai, en men betaalt dezelve ongeveer een Ryksdaaler het pond, en de uitvoer van dezelve wordt jaarlyks op 40,000 Guldens begroot. De Honig en Wasch zyn 'er van een zeer uitmuntende hoedanigheid, en de eerste wordt de 50 pond tegen eene Daalder, en de tweede 4½ stuiver het pond, betaald. Het Eiland levert van het eerste ongeveer 200 Quintaalen, en van het tweede 100 Quintaalen, op, ieder Quintaal gerekend op 150 pond, gelyk men in den Archipel overäl gewoon is. De geheele bevolking van dit Eiland beloopt slechts 12000 Zielen, die alle van den Griekschen Godsdienst zyn. - De bewooners van het Eiland Micony stelt men op 6000, alle in het Steedje Micony woonachtig, en zich op de Zeevaart alleenlyk toeleg- | |
| |
gende; wordende hunne Landeryen zelve door Vreemdelingen van de nabygelegen Eilanden bebouwd.’ - Men rekent het getal der Inwooners van Constantinopolen slechts op 600,000. waar onder nog begreepen zyn Galata, Pera en Tophana. Dit schynt een wonder voor zulk een groote Stad, die de Ridder zeer naauwkeurig beschryft; maar de oneindige menigte van Mosqueeën vereischen zeer veel plaats; daar en boven zyn de huizen, die meest van hout zyn, zeer laag, en slechts door ééne famllie of huisgezin bewoond, en met een klein tuintje, of ten minsten met eene plaats, voorzien. Het Serail, de getrouwde Sultanen, die haare Paleizen in de Stad hebben, en de huizen van de Grooten van het Hof, beslaan zeer veel plaats; voor het overige zyn 'er, na den laatst ontstaanen brand, zeer veele Inwooners
uit de Stad vertrokken, wier huizen tot nog toe niet weder zyn opgebouwd.
Schoon wy, door het overneemen van voorenstaande berichten uit dit Werk, ons gewoon bestek eenigzins te buiten zyn getreden, moeten wy 'er ten slotte toch nog byvoegen, de tegenwoordige bekwaamheid, of liever onbekwaamheid, der Turken in de Navigatie en Zeetacticq; voorwerpen, welke men den Heere van kinsbergen zeer wel ter beöordeelinge kan toevertrouwen; doch die, aan de zyde der Turken, nog al te veel verwaarloosd worden.
‘De Turken, die, den 7 July 1770, voor Tchesmé, hunne geheele Vloot alleen door onkunde der commandeerende Officieren verlooren, hebben niet noodig geöordeeld om meer kunde, zedert dien tyd, te trachten te verkrygen. De overledene Capitein Pacha, die, zonder twyfel, een man vol moeds is geweest, hadt van Zeezaaken geen het minste bezef; en schoon men in Hem het grootste verlangen veronderstelle, om het gezach van zynen Meester ten hoogsten toppunt te verheffen, blykt het echter duidelyk, dat hy van zyn crediet alleen gebruik gemaakt heeft om zyne gierigheid te kunnen voidoen.
'Er is geen een enkeld Capitein van de Caravellen, waaruit de Turksche Zeemagt bestaat, die het minste denkbeeld van Navigatie, Manaeuvres of Zee-tacticq, bezit, en zullen door de Russen, met eenige kunde aangegreepen, altoos geslagen worden. Zie hier de voornaamste reden: Niemand kan een Schip krygen zonder
| |
| |
aanbieding van eene somme gelds, en die het meest biedt wordt het bevel opgedraagen. Hier door worden de Capiteins in de noodzaakelykheid gesteld, om op hunne beurt weder middelen te bedenken, om hunne geledene schade te vergoeden. Een der meest gebruiklyke is, om, terstond na het uitzeilen, de helft van de Equipagie aan land te zetten, en, geduurende de geheele reize, daar van de Soldy te trekken tot hun eigen voordeel. Deeze vermindering van manschap nog gevoegd by hunne onkunde stelt hun aan gewisse gevaaren bloot, welke zy, echter, zoo veel mogelyk, trachten te vermyden, door zich maanden lang in eene haven op te houden, tot dat zy met eene voor den wind op de plaatse hunner destinatie hoopen te kunnen komen.
Hunne Lootzen, die meest Grieken zyn, bezitten niets dan eene oppervlakkige, en door lange ondervinding verkreegene, kennisse der Kusten; en verliezen zy eens het land uit het gezicht, dan is het Compas voor hun ten eenemaal onnut. Ook ziet men gewoonlyk, zoo eene Caravelle naar Syrien of Egypten gezonden wordt, dat de Capitein, in de haven van Smyrna of Rhodos, een Vaartuig, om hem voor te zeilen en den weg te wyzen, opzoekt.
Op hunne Schepen heerscht geene de minste order of discipline; alle standen zyn onder elkander verward, de uitdeelinge der Levensmiddelen ongelyk, en het Water niet bepaald; dus daar ieder afzonderlyk eet, en wat hy wil, is het eenen Capitein onmooglyk, om te bepaalen hoe lang hy in Zee blyven kan.
In het timmeren en optuigen der Schepen hebben zy, door middel der Franschen en Engelschen, eenige vorderingen gemaakt; doch de andere schikkingen zyn, binnen boords, even slecht als dezelve te vooren zyn geweest. - De Cajuit is verdeeld in verscheidene kleine hutten voor de Officieren, en hunne geheele battery, van vooren tot achteren, met kleine houten hutten opgepropt. dienende tot Winkels, Koffyhuis, en zelfs tot Keuken voor de Equipagie. Het rooken en branden van licht staat alle uuren van den dag en den nacht, aan boord, overäl vry. Het Exerceeren met de Stukken is hun onbekend, zoo dat men hierdoor gemaklyk kan bemerken, met welke moeite men een zodanig Schip tot den slag prepareeren zou.
Op hunne batteryen liggen Stukken van allerhande
| |
| |
Caliber naast elkander, en het is zeer dikwyls, dat men, naast eenen zesponder, eenen 48 of 60 ponder vindt: waar uit noodzaaklyk in den tyd eener actie de grootste verwarringe moet ontstaan, door de onmogelykheid om schielyk genoeg voor ieder Stuk de juiste kogels en cardoesen aan te kunnen geeven. Dit maakt, dat zy altoos oneindig meer dooden en geblesseerden, dan haare kundiger Vyanden, moeten hebben.
In dien tyd bestond de geheele Turksche Vloot in 24 Schepen van linie, waaronder 8 byna geheel buiten staat om Zee te bouwen; en, aangezien de onbegryplyke verwaarloozinge in derzelver ouderhoud, kunnen de andere 16, schoon nog nieuw, niet lang dienen. Door de ongehoorde bedriegeryen der Opzieners, die het geld der Timmerlieden in hunnen zak steeken, is het calefaten der Schepen ten eenemaale verwaarloosd; zoo dat, toen ter tyd, het Turksch Esquader geen travaat van 8 dagen had kunnen uitstaan, en een nagelnieuw Schip, het jaar te vooren, in volle Zee zonk. Om kort te gaan, de onkunde, wanorder, dievery en verwaarloozing, in het bestuur van de Turksche Marine, gaat zoo verre, dat men gerust kan verzekeren, dat geen enkel Turksch Schip in staat is, om zelfs den zwaksten Vyand één oogenblik het hoofd te bieden.’ |
|
Auteursrechtvrij