Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1794

Hieronymi de Bosch Carmen de aequalitate hominum. Amstelodami apud P. den Hengst, 1793. 80 pagg. in 4to. f.m.

De Prysvraag van Teyler's Godgeleerd Genootschap, over de gelykheid der menschen, schynt aan den Heer de bosch tot het zamenstellen van dit Dichtstuk aanleiding gegeven te hebben. Men zou onregtvaardig handelen, wanneer men van hem dezelfde naauwkeurigheid, in het beantwoorden dezer Vraage, verwachtte, waarvoor een wysgeerig betoog vatbaar is. Eene dichterlyke behandeling van dit onderwerp laat eene zoo volledige ontwikkeling, en naauwkeurige bepaaling van alle de byzonderheden, die daar toe behooren, geenszins toe. Maar daar tegen heeft deze behandeling wederom dit voordeel, dat de plichten, die uit de gelykheid der menschen voortvloeiën, door de Dichtkunst, die onmiddelyk tot het hart spreekt, met oneindig meer kracht en vuur kunnen worden aangedrongen, en dus een grooter vermogen op de menschelyke ziel oefenen, dan de koele redenen der Wysbegeerte. En de Heer de bosch heeft, in de daad, in dit stuk van zyne dichterlyke talenten een nieuw en zeer voldingend bewys gegeven; alle de voordeelen dier edele kunst op de uitmuntendste wyze doen werken; en zyn onderwerp met alle sieraadiën, waar voor het vatbaar was, alleraangenaamst verlevendigd. Wy geven tot eene proeve de volgende plaats over de gewigtige Vraag; of een Volk zyn' Koning, wanneer hy onbillyk handelt, onttroonen mag:

[p. 290]

 

Hic mihi difficilis cantanti caussa movetur;

 

Fasne sit injustum selio detrudere regem!

 

Res gravis exempli; velit hanc quicunqne tueri

 

Sulcet iter medium Scyllamque interque Charybdim;

 

Ne nimis imperii popularis laxet habenas,

 

Neve tyrannorum manibus nova tela ministret.

 

Suadeat utilitas, justi prope mater & aequi,

 

Quid primum videas, & quanta bonique malique

 

Inde superventura humanis copia rebus;

 

Tunc tu, subdictis rationibus omnibus, illam,

 

Civibus & patriae quae proderit, elige partem.

 

Unius ob fastus foedumque cupidinis aestum

 

Fas & jura vetant lacerari mille dolore.

 

Si tormenta parans sociis caedesque nefandas

 

Sanguine civili maculet Mezentius aulam,

 

Communem consurgat Etruria fortis in hostem,

 

Et regis furias praesenti Marte retundat.

 

Hic modo non valeat Thersitis garrula lingua,

 

Emptaque vox pretio vel seditiosa tribuni,

 

Errores hominum qui saeva in crimina vertit,

 

Consulit atque sibi, patriae nec commoda curat.

 

Lex suprema, salus populi, lex aurea, nullis

 

Decretis regum vel commaculanda senatus:

 

Huic consul fasces, submittat rex diadema;

 

At quoque submittat se mens ignara popelli, &c.

De Opdragt van dit Vers, aan den Heere wyttenbach, is zeer schoon geschreven: en van de Ode van den Heer oosterdyk, die voor hetzelve geplaatst is, moeten wy, schoon wy over den inhoud daarvan ons niet verkiezen uit te laaten, dit getuigenis geven, dat zy, als kunststuk beschouwd, alleruitmuntendst is, en een treffend bewys oplevert van het uitstekend dichtvermogen van dezen bekwaamen Gryzaart.