Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1794

Oraav Donamar. Brieven geschreéven ten tyde van den Zevenjaarigen Oorlog in Duitschland. Uitgegeéven door E.R.T.O.B.U.E.W.K. Iste en IIde Deel. Amsterdam by J. de Coster, 1793. 't Samen, behalven 't Voor- en Nabericht, 544 bl. gr. 8vo.

Deeze Brieven zyn, volgens het bericht, oorsprongklyk in Cyfferletters geschreeven, en, naderhand, ontcyfferd in 't licht gegeeven, en dit is mooglyk de rede, dat de Uitgeever zyn eigen naam als in Cyffer opgeeft, welken hy, dien 't lust, onzent wege, vry ontcyfferen mag. - Ook word ons in 't zelve gezegd, dat donamar en zyn Vriend jan giuliano, die de twee Mannelyke Hoofdpersonaadjen in deeze Brieven zyn, twee Voorbeelden opleveren van menschelyke grootheid in haare dwaalingen: en, met deezen Leiddraad aan de hand, zetten wy ons tot het leezen deezer Brieven; doch bevonden ras, dat hy ons uit den Doolhof, waar in wy ons begeeven hadden, niet kon verlossen. - Wy konden, met alle ons mooglyke oplettenheid, het Plan of oogmerk van deezen Roman niet opspeuren; dit maakte ons, eenigzins, verdrietig, en deed ons naar het einde verlangen, in hoop van als dan het een of ander te ontdekken; en, ziet daar, tot aan het zelve gekomen zynde, vonden wy een Fragment van eenen Brief aan den Uitgeever, in plaats van een noodig Voorbericht aan den Leezer, en hier in word ons aangekondigd, dat in een derde Deel het punt van vereeniging zal gevonden worden, en dat men dus het Plan niet voor de volëinding van het geheel, kan beoordeelen. Dus moeten wy wagten tot dat ons dit ter hand gesteld zal zyn, om alsdan over de Characters der Hoofdpersoonen, en het beloop des Verhaals, met grond, te kunnen oordeelen. - Dat men in een Roman, waar in, maar al te veel, de Liefdesgevallen het voornaame inweefzel zyn, eene Bylaage vind, over de Vrouwelyke geneigdheid en haaren aart, is niet te verwonderen, en zodanige komt ons ook hier voor, Iste D. bl. 159-167, die zekerlyk niet zeer tot eer der vrouwelyke Sexe verstrekt. - Maar dat men, in een Werk van deezen aart, een soort van Geloofs-belydenis, ontmoet, dat het zo veel geruchtsmaakend Stelzel van Kant, schoon eenigzins verhanzeld, daar in vyftien bladz. (IIde D. van 39-55) beslaan zoude, had zeker niemand kunnen vermoeden, en het komt ons voor, dat het

[p. 244]

om de waarheid te spreeken, 'er als ingeschooven is, of, om 't met andere woorden te zeggen, dat al komt het 'er niet te pas, evenwei te pas gebragt word. - Het hier voorgestelde gevoelen zal zeker voor veelen onverstaanbaar zyn, en gelyk het dus van deezen (volgens den Uitgeever zelven) kan worden overgeslaagen, zo zou het ook zeer wel hebben agterwegen gelaaten kunnen zyn.

Hoe de Zevenjaarige Oorlog op den titel van 't Iste Deel, met opzicht op deeze Brieven, te pas komt, verklaaren wy in dezelven niet te hebben kunnen vinden; 'er word slegts als ter loops, en als een bycieraad, een en andermaal van iets, dat daar toe betrekking heeft, gewag gemaakt, en 't zal veele koopers, denken wy, gaan even als ons, die meenden daar in verscheidene byzonderheden, daar toe behoorende, te zullen vinden. Zou het ook zyn om zo veel meer aftrek te krygen?

Wat eindelyk de Vertaaling betreft, schoon wy, uit de vergelyking der Overzetting, met een en ander Vers, hier in 't Hoogduitsch 'er bygevoegd, hebben beslooten, dat dezelve over het algemeen vry getrouw is, zo vind men 'er echter te veel Germanismen in, en geen klein getal Schryf- en Taalfouten tegen de Geslagten, Woordbuiging, enz.