Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1794

[p. 149]

Algemeene Vaderlandsche Letter-oefeningen.

De Bybel, door beknopte Uitbreidingen, en ophelderende Aenmerkingen, verklaerd; door J. van Nuys Klinkenberg, A.L.M. Theol. & Phil. Doctor, Hoogleeraer in de H. Godgeleerdheid en Kerkelyke Geschiedenis, aen het Illustre Athenoeum, en Predikant in de Gemeente te Amsterdam; mitsgaders Lid van het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, te Vlissingen. XXVste Deel. Te Amsteldam, by J. Allart, 1792. CCXII, en 464 bladz. in gr. 8vo.

Dit Deel bevat de Uitbreidingen van, en de ophelderende Aanmerkingen over, de zeven Brieven van de Apostelen jacobus, petrus, joannes en judas, welke de Algemeene Zendbrieven pleegen genaamd te worden, waar voor, naar gewoonte, neer uitvoerige Inleidingen geplaatst zyn. In deze Inleidingen wordt, gelyk men verwachten kon, de echtheid en het Godlyk gezag van alle deze Brieven, door onzen Schryver verdedigd. - Het gevoelen van herder (of, gelyk wy liever zeggen zouden, het gevoelen van verscheide Ouden, door herder nader ontwikkeld, en met bewysredenen gestaafd,) over den persoon van jacobus, en den naam broeder des Heeren, die hem gegeven wordt, noemt hy ‘eene nieuwigheid van allen grond ontbloot, welke geenen opgang gemaakt, noch eenige verdedigers gevonden heeft.’ De Heer klinkenberg zou hard werk hebben, om deze uitspraak, ten genoege van bevoegde Rigters, waar te maaken. Van de bewyzen van herder zegt hy, dat zy geheel onveldoende zyn: maar waarlyk, hoe dan ook die bewyzen zyn mogen, door de aangevoerde tegenredenen van onzen Schryver zyn zy toch niet krachteloos gemaakt. - Hy beschouwt dezen Brief als een' rondgaenden Brief, en de benaaming de twaelf Stammen, welke in de verstrooijing waeren, geeft, volgens hem, te kennen, Jooden, die belydenis van het geloof in Christus deeden, woonende in de landen der Heidenen, en wel bepaaldelyk die, welken door de bekeerden op het Pink-

[p. 150]

sterfeest, na dat dezelven te huis gekomen waren, in alle waerelddeelen, bewoogen waren geworden, om de leer der Apostelen te omhelzen. Welk een vreezelyken tyd moet het gekost hebben, eer de Brief alle die Gemeenten rondliep! - By den tweeden Brief van petrus, omhelst hy het gevoelen van Bisschop sherlock, dat de Apostel het karakter, de gevoelens, en de levenswys der dwaalgeesten, tegen welke hy waarschouwt, Kap. II, omstandig beschryvende, eenige plaatzen uit eenen ouden Hebreeuwschen Schryver, raakende de valsche Propheeten van zynen tyd, overgenoomen, en op de grouwzaame verleiders, welke hy bedoelde, toegepast hebbe: en dat daar aan het verschil van styl toe te schryven zy. - Den eersten Zendbrief van joannes, of liever het stuk, dat doorgaands dien titul draagt, houdt hy, in navolging van michaëlis, niet voor een' brief, maar voor een boek, geschrift, of opstel, en wel bepaald voor een aanhangsel, of de toepassing van het Euangelie van joannes. - Van den tweeden Brief poogt hy uitvoerig te bewyzen, dat dezelve van den Euangelist joannes, en niet van eenen anderen joannes, Ouderling te Ephesen, geschreven zy: en hy beroept zich naderhand op dit bewys by den derden. - Hy meent, dat de tweede Brief aan eene zekere Christin houdt, wier eigen naam kuria was, en aan haare kinderen; en dat die Christin de uitverkorene, dat is, de uitmuntende, voortreflyke, genaamd wordt, of om haar voorbeeldig gedrag, of om haaren aanzienlyken stand in de Gemeente, en de diensten, welke zy aan dezelve gewoon was te bewyzen. - Omtrent cajus, aan wien de derde Brief geschreven is, durft hy niets bepaalen. - By den Brief van judas wordt herder wederom op dezelfde wyze, als by dien van jacobus, afgevaardigd; en over de echtheid en den Schryver van denzelven het gewoon gevoelen, met de gewoone bewyzen, verdedigd.

Voorts kennen onze Lezers dit Boek reeds genoegzaam, en een ieder heeft zyn gevoelen over de waarde of onwaarde van hetzelve reeds zoo gevestigd, dat wy niet nodig hebben nieuwe proeven van de behandeling van deze of geene byzondere plaats daar uit op te geven.