Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1785

Aanmerkingen over 't aanleggen van Engelsche tuinen.
(Door den Heer Mustel, in zyn Traite Theorique & Pratique de la Vegetation.)

Zints eenige jaaren heeft men in Frankryk, (wy mogen 'er vrylyk byvoegen in Holland,) eene soort van Tuinen aangelegd, die, noch naar de regelen der kunst, noch naar het voorschrift der Natuure, zyn; aan deeze kleine Monsters heeft men den naam van Engelsche Tuinen gegeeven: zy zyn schepzels eener ongeregelde Verbeelding, zonder geregelde gedaante, zonder evenredigheid, en schynen geen ander oogmerk aan te duiden dan dat van Pigmeen, die hun best doen om zich als Reuzen te vertoonen.

Van deezen aart zyn de Tuinen, waarin men oogbegoogelingen heeft zoeken te brengen, die op niets moeten uitloopen, waar eenige hoogten Bergen willen verbeelden, waar eenige stukken steen, op elkander gestapeld, den naam van Rotzen krygen; waar een schraal water-

[p. 433]

beekje, met veel moeite voortgebragt, in een opgehaalde groeve loopende, met de benaaming van Rivier pronkt. Indeezervoege zoekt men, op een klein stukje Lands, de grootsche tafereelen der Natuure na te bootzen. ----- Kolommen, nieuw gemaakt om ze terstond te breeken, worden op een nieuw aangelegden weg in stukken verspreid, om daar het werk van veele eeuwen te vertoonen, met daarby gevoegde ruïnen, eerst vervaardigd. Kerkhoven, Grafnaalden, ontmoet men aldaar om aan den Tuin een leevendiger en vrolyker gelaad te geeven; de kleine paden, in veelvuldige bogten geslingerd zonder eenigen blykbaaren toeleg of oogwit, doorsnyden kleine grasvelden, die uit de lugt gevallen schynen; twee kleine opgeworpen hoogten laaten tusschen zich eene geringe opening, de Diepte geheeten; een Diepte van vier of vyf voeten, waarover men een Brug slaat: een ander aardhoop, zeer geregeld als een kegel gevormd, draagt den naam van Heuvel, een weg loopt 'er cirkelswyze om, zo dat men veel tyds moet besteeden om op eene hoogte van acht of tien voeten te komen; gelukkig, indien men onder de wegen, die deezen kleinen plek gronds bestaan, geen gragt moet intreeden, den Hollen weg geheeten.

Deeze gebrekkige voortbrenzels der Kunste, die de Natuur slegt naabootst, zyn zo aanstootelyk als onvolkomen; die valsche naavolgingen zyn alleen de wanschaape vrugten eener grilligheid, waar van hy zelve, die ze voortgebragt heeft, eerlang een wederzin moet krygen. ----- In eenige deezer Tuinen, min grillig aangelegd, heeft men de speelende vryheid der Natuure willen brengen, doch de al te kleine afbeeldzels, van dat grootsche en ontzaglyke, dienen alleen om de onmagt des Aanleggers aan den dag te brengen.

In de zeer groote Lustplaatzen der Engelschen, en in de nog uitgestrektere der Chineezen, slaat het vry, Schouwtooneelen der Natuure te vertoonen; doch niet in een eng bepaald bestek, waar men niets kan maaken dan 't geen klein, gebrekkig, en alleen het uitwerkzel is van een kortstondige grilligheid; met één woord, die Engelsche Tuinen zyn een soort van Pantomime, waarin meer Rykdoms en Spilzugts dan Verstands en Smaaks doorstraalt, en teffens toont hoe zeer de Kunst kan dwaalen.

Niets belachlykers, in de daad, dan deeze naavolgingen van het Groote in het Kleine; ze kunnen niet anders dan kinderagtig weezen. Dat men bovenal vermyde de ver-

[p. 434]

tooningen van Oudheid in 't geen Nieuw is, en eerst gebooren wordt. 't Is of men van een Kind een Grysaard wilde maaken; eene bedoelde begogeling der zinnen, die haar einde moet missen, dewyl zy niets heeft om 'er kragt aan by te zetten. ----- Men aanschouwt, met eene soort van eerbiedenisse, de staarlyke overblyfzels der oude Gedenktekenen; men schept, om zo te spreeken, genoegen, in dezelve over de wisselingen der omgewentelde Eeuwen te ondervraagen; men zoekt by dezelve zich te herinneren, 't geen de Geschiedenis ons overlevert, wegens de Gebruiken en Zeden der Stichteren. Maar welk eene belangneeming kunnen nieuwgemaakte Ruïnen ons inboezemen?