Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1785

Julia Grunthal. Een Kostschool Geschiedenis. Uit het Hoogduitsch. Te Rotterdam, by D. Vis, 1785, in octavo. 354 bladz.

Dit werkje is rechtstreeks ingericht tegen de Kostschoolen der Jonge Juffrouwen. Wy zullen eerst een kort verslag van het beloop der Geschiedenis geeven, en dan eenige aanmerkingen op hetzelve mededeelen.

Julia Grunthal, gebooren in het Dorp Lidenau, wordt tegen den wil van haaren Vader, eenen braaven eerlyken Duitscher, op een Kostschool te Berlin besteld op het sterk aanstaan van haare Moeder, die door den omgang met eenige aanzienlyke Dames deeze wyze van Opvoeding de geschiktste rekende, om het geluk haarer Dochter te bevorderen. In het begin heeft Julia veel te stellen met haare boersche zeden, en met de zuivere beginselen, die haar Vader haar heeft ingeboezemd. Allengskens verdwynt egter haare boerschheid en met één ook haar onschuldig character. Zy raakt meêr en meêr aan de ydeltuitery der mode overgegeeven, doet een reisje na Lindenau met haare Leermeesteres, Marianne haare boezemvriendin, en andere schoolmakkertjes. Naa eenig Tydsverloop sterft haare Moeder, en Grunthal hertrouwt met eene Vrouw, die geene volwasse Stiefdochter by haar in huis gedoogen wil. Ondertusschen raakt Julia, al verder en verder, van streek door het leezen van Romans, die de vlam haarer driften meer en meer aanblaazen, en wel byzonder door eene Briefwisseling met den Broeder van Marianne, gehouden door middelen van den Kapper van het Kostschool. Vader Grunthal geeft een bezoek aan zyne Dochter, en vindt haar, buiten weeten van haar Mademoiselle, die zy door een valsch voorgeeven bedroogen hadt, op eene publieke dansparty. Door den tyd raakt zy van het Kostschool, en ter woon by haar Neef en Nicht Falk; by dezelve verveelt haar de tyd in het eerst zeer, en de Predikant Eiche maakt zyne opwachtingen by haar, die zy, naa eenigen tyd, volkomen afzet, terwyl zy door den Broeder van Marianne schandelyk bedroogen wordt. Naa deeze teleurstelling wordt zy gemeenzaam met haaren Neef Falk; dit loopt eindelyk zo verre, dat Falk eene

[p. 364]

scheiding bewerkt tusschen hem en zyne Vrouw, en met Julia een huwelyk aangaat, het welk natuurlyk van een slecht foort is. Onbetaamelyke en hoogloopende verspillingen brengen hunne zaaken in den war; Falk gaat door met een Dienstmeisje, en Julia met een' Russischen Graaf.

Deeze Geschiedenis verhaalt Vader Grunthal grootendeels aan den Predikant Zeelman, wiens Vrouw 'er zeer sterk voor was, om haar Dogtertje op een Kostschool te bezorgen. Dit geeft tusschen beide gelegenheid tot zeer nuttige aanmerkingen over dit onderwerp. - Het stukje is op eene uitlokkende wyze geschreeven, de styl der byzondere persoonen wel in het oog gehouden, en het Character doorgaande wel bewaard.

Wy gelooven, dat de meeste Kostschoolen voor Jonge Juffrouwen van dien aart zyn, dat ze, over het geheel beschouwd, meer naa- dan voordeel te weeg brengen. 't Is ons bewust, dat daar menig een geheime Minnehandel aangevangen en voortgezet wordt; dat het bezef van pligt daar dikwerf verdoofd wordt door de ydelzinnige vermaaken, en dat het slegte kweekschoolen zyn, om goede Huishoudsters en braave Huismoeders te vormen; maar, met dat al, komt ons de schildery hier te sterk voor; en wilde de Schryver al zo spreekend een hoofdbeeld in zyn tafreel hebben, mogt hy, onzes achtens, 'er meer bykomende beelden, van beter alloy, hebben bygevoegd. - Met dit alles, egter, is dit Stukje voor alle Huismoeders, die in de gedachten van Juffrouw Grunthal en Zeelman, wegens de Kostschoolen, staan, leezenswaardig.